Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
  • Registerasi
  • Brosur UTI
  • Kip Scholarship Information
  • Performance
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  1. Weltenzyklopädie
  2. روشن‌فکری - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
روشن‌فکری - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارائهٔ منابع معتبر به بهبود این مقاله کمک کنید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.
یافتن منابع: "روشن‌فکری" – اخبار · روزنامه‌ها · کتاب‌ها · آکادمیک · جی‌استور
(چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید)
تندیس اندیشه‌گر اثر اُگوست رودَن، نماد روشن‌فکری به‌شمار می‌آید.

روشن‌فکر، اندیشنده، متفکّر، اندیشمند، اندیشه‌ور، عاقل یا انتلکتوئل (به تاجیکی: ضیایی، зиёӣ) کسی است که می‌خواهد چشم‌انداز و دریچه‌ای جدید بر روی انسان بگشاید.[۱] به عبارت دیگر، یک متفکر یا اندیشمند، کسی است که در اندیشه انتقادی، اندیشه، پژوهش و اندیشه بشری (Human self-reflection) در خصوص واقعیات جامعه درگیر است و هدفش ارائه راه کارهایی برای رفع و حل مشکلات هنجاری جامعه از طریق گفتمان در حوزه عمومی و اینکه دولت اتوریته خود را از افکار عمومی بگیرد، است.

در زبان انگلیسی برای «اندیشمند» اصطلاح man of letters و واژه Intellectual استفاده می‌گردد. انتلکتوئل اصطلاحی است که در اصل به‌معنی تفکیک دو چیز از همدیگر است؛ به همین دلیل، به‌عنوان روح انتقادگرا و ممیز شناخته می‌شود.

تعریف

[ویرایش]

با جمع‌بندی تعریف‌های متعارض ارائه شده در رابطه با روشن‌فکری، نمی‌توان گزاره یا گزاره‌هایی جامع و مانع را برای تعریف مفهوم روشنفکری ارائه داد؛ اما، به‌طور کلی، می‌توان گفت که روشنفکری Intellectualism، به معنی مکتب تفکیک دو امر از همدیگر است. به‌همین دلیل، روشنفکری، به عنوان روح ممیز و انتقادی، شناخته می‌شود. همچنین، از روشنفکری، به فلسفه اصالت هوش و قریحه یاد می‌گردد. این فلسفه، معتقد است که علم ناشی از عقل است یا ساده‌تر اینکه علم را فقط، به‌وسیله قریحه یا هوش می‌توان به‌دست‌آورد. به‌طور کلی، اگر بخواهیم که واژه روشنفکر را تفسیر کنیم، گفته می‌شود که روشنفکران، کسانی هستند که اهل قضاوت عقلی و سنجش‌گرانه در امور هستند. به‌طور خلاصه، روشنفکری غربی، مکتبی است بر اساس سه اصل روش علمی (بیکن و دکارت)، رفاه و خوشبختی (مور) و فایده انگاری (بنتام).[۲]

به‌طور کلی با ارائه ترکیبی از تمام تعاریف متعارض در رابطه با روشنفکر می‌توان آن را چنین بیان داشت: روشنفکر از طبقه تحصیل کردگانی در جامعه‌است که با دغدغه‌های انسانی، اجتماعی، ارزشی، فرهنگی و سیاسی اقدام به موضع‌گیری در مباحث و مسائل حساس و مهم جامعه خویش و جامعه جهانی می‌کنند.[۳] روشنفکر نسبت به مسائل جامعه خودی و جامعه جهانی و نیز نسبت به آرمان‌ها و بایسته‌ها احساس مسئولیت و تعهد می‌کند.[۴]

پیشینه

[ویرایش]

جریان روشنفکری، در قرون وسطی (سده‌های میانی میانه) پا گرفت. دانشگاه‌های آن دوره، محل تحصیل کسانی بوده که به‌طور نسبی، از طبقهٔ حاکم فئودال، مستقل بودند.

قرون دوازدهم و سیزدهم میلادی که از سده‌های آخر قرون وسطی به‌شمار می‌روند، مهبط پیدایش و مهد پرورش روشنفکری در غرب است. بی‌تردید، روشنفکر غربی، در شهرها و جوامع مدنی غرب متولد شد و روشنفکری، از شهرها نشات یافت. تاریخ نگاران، قرن دهم و یازدهم میلادی را مبدأ شکل‌گیری کامل زندگی شهری برشمرده‌اند. با این وجود، روشنفکری، به‌طور سنتی، در قرن دوازدهم میلادی، قابل تشخیص گردید. قرن سیزدهم میلادی که در غرب از آن، به‌عنوان قرن اتحادیه‌های حرفه‌ای، علمی و دانشگاهی یاد می‌شود، سرآغاز تشکل‌های دانشگاهی و دانشجویی بود. در این قرن بود که به‌تدریج، دانشجویان با تشکیل اتحادیه‌ها و اجتماعات خویش، رفته رفته، از توان و قدرت زائد الوصفی برخوردار گردیدند. قرون پانزده و شانزده میلادی، سرآغاز رشد علوم و فنون و تحولات فکری و اجتماعی در اروپا است. در چنین شرایطی بود که توماس مور، در سال ۱۵۱۶ میلادی، در کتاب خود، بنام اتوپیا، جامعه ایده‌آلی خود را که جزیره ایست در اقیانوس، با سازمانی اجتماعی، بر پایه رفاه و خوشبختی عموم، ترسیم کرد. سال ۱۶۲۰ میلادی، با انتشار کتاب ارغنون نوین، توسط فرانسیس بیکن، فیلسوف بزرگ انگلیسی که به پدر علوم تجربی شهرت دارد و همچنین، با انتشار کتاب گفتار در روش، توسط رنه دکارت متفکر و فیلسوف شهیر فرانسوی، فلسفه جدید مبتی بر مشاهده و تجربه، رونق گرفت. بدین ترتیب، روشنفکری در غرب، یک نهضت آزاداندیشی بود، برای رهایی از حاکمیت افکار کلیسا. به بیان ساده‌تر، دانشمندان غربی، بعد از انقلاب فرانسه یا مدتی قبل از آن، به این نتیجه رسیده بودند که دانش، فکر و فهم آن‌ها از صاحبان کلیسا بیشتر است. فایده انگاری (یوتیلیتیتاریانیسم) که در آرای بنتام، به روشنی، به‌عنوان فلسفه‌ای کارآمد و مورد اقبال مطرح شد، یکی از ارکان نظم اخلاقی و سیاسی روشنفکران روزگار ما است. در یک‌صد سال گذشته، حوزه اندیشه در کشور ما، شاهد تکرار، تکرار و بازهم تکرار بوده‌است. چارچوب اندیشه‌ای نویی توسط هیچ متفکر، نواندیش، روشنفکر و دگراندیشی عرضه نشده‌است.[۲]

روشنفکری به معنی مدرن آن نخستین بار در جریان محاکمه آلفرد دریفوس مشاهده شد. این شخص یک افسر ارتشی بوده که به جرم خیانت به جزایر شیطان تبعید شده بود ولی پس از شش سال مدارکی دال بر بی گناهی وی یافت شد. در جریان محاکمه مجدد این افسر یهودی امیل زولا و ۳۰۰ تن از هنرمندان و نویسندگان آن دوره نامه‌ای با عنوان من متهم می‌کنم به رئیس‌جمهور می‌نویسند که آن نامه به نام اعلامیه روشنفکران مشهور شد. این اقدامات منجر به عقب‌نشینی دادگاه نظامی گردید و نخستین پیروزی روشنفکری به‌شمار آمد.

جریان‌های روشنفکری نخستین بار در زمان به وقوع پیوستن انقلاب فرانسه تلاش نمودند تا اندیشه‌های خود را در جامعه نشر دهند. این قشر که برآمده از جریان آزادی‌های سیاسی آن دوره بودند تلاش کردند انسان‌مداری، افکار لائیک و لیبرالیسم را در جامعه رواج دهند. روشنفکران قرن ۱۸ مانند سخنگویان بورژوازی عمل می‌کردند و سعی در توجیه روابط حاکم بر جامعه آن روز داشتند. در قرن نوزدهم گروه جدید از روشنفکران سوسیالیست قوت گرفتند و برعکس روشنفکران نسل پیش علیه بورژوازی تبلیغ می‌کردند. ضدامپریالیسم در قرن بیستم نیز تأثیرات خود را بر روشنفکران به صورت ملموس تداوم بخشید. (البته باید در نظر داشت که روشنفکری از باب فلسفی سال‌ها پیش از کل اروپا در روم باستان زمان ارسطو و… پدیدار شد و اول در آسیا گسترش یافت سپس قرن‌ها بعد اروپائیان با آن آشنا شده‌اند)

در کشورها

[ویرایش]

ایران

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: جنبش روشن‌فکری ایران

در زمان حکومت دودمان قاجار و به ویژه در پی شکست ایران از روسیه قشر فرهیخته ایران به دنبال کشف علل عقب ماندگی ایران از کشورهای اروپایی بودند. این شکست نظامی سران قاجار را هم برای رفع عقب ماندگی تشویق کرد. یکی از کسانی که در این امر مصر بود عباس میرزا بود زیرا وی شاهد شکست خود به علت عقب ماندگی فناوری بوده‌است. وی برای اولین بار دانشجویانی جهت تحصیل به اروپا ارسال کرد تا از فناوری آن‌ها بهره‌مند شوند. اولین گروه از تحصیل‌کردگان ایرانی مانند میرزا ملکم خان و طالبوف بیشتر طرفدار حکومت بودند زیرا اولاً از داخل قشر حاکمه بودند و ثانیاً توسط دولت رشد کرده بودند. در دوران امیرکبیر شکاف بیشتری میان اصلاح گران و محافظه کاران در دربار قاجار شکل گرفت که نهایتاً به پیروزی محافظه کاران انجامید.

یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های ایرانی مؤثر بر جریان روشن‌فکری ایرانی، میرزا فتحعلی آخوندزاده (آخوندوف) بود. او که اهل تبریز ولی مقیم گرجستان روسیه بود، با این حال کتاب‌های مهمی به فارسی نوشت که از جمله آن‌ها مکتوبات جلال الدوله است. این کتاب را می‌توان بیانیه‌ای شورانگیز ضد سنت‌های ایران عصر قاجاری دانست. رنسانسی در بازگشت به ارزش‌های ایرانی و اعتراضی بر اندیشه‌های رایج ایران در سنجش با اندیشه‌های اروپایی.[۵]

در اواخر دوران ناصرالدین شاه روزنامه‌های ممنوعه که در خارج از کشور به چاپ رسیده و در داخل ایران مخفیانه پخش می‌شد نقش مهمی در جریان روشنفکری داشتند. به ویژه سه شخصیت، میرزا آقاخان کرمانی، میرزا ملکم خان و طالبوف تبریزی[۶] ادبیات مشروطه خواهی ایران را که بر پایه رنسانس ایرانی و روشنفکری بود سامان دادند. از میان این سه آقاخان کرمانی به ویژه با کتاب جنجالی خود سه مکتوب و کتاب‌های دیگری که در نقد تاریخ ایران داشت، تلاش کرد فلسفه تاریخ ایرانی را بنیاد بگذارد. آقاخان مقیم استانبول بود و در روزنامه‌های آوانگارد آن‌زمان یعنی روزنامه قانون و روزنامه اختر قلم می‌زد. او از آثار روشنفکران و فیلسوفان مدرن فرانسوی و انگلیسی به ویژه روسو، ولتر و اسپنسر بهره گرفت. آقاخان نهایتاً به دستور مظفرالدین شاه قاجار اعدام شد و شاید بتوان او را نخستین روشنفکر اعدام شده ایران دانست.[۷] در این دوران گروه‌های روشنفکر در گروه‌ها و انجمن‌های مخفی متشکل شدند. از جمله این انجمن‌ها می‌توان به فراموشخانه متعلق به میرزا ملکم خان، لژ بیداری ایران، انجمن آدمیت و انجمن ترقی اشاره کرد. این گروه‌ها با پخش اعلامیه‌ها و انتشار روزنامه‌ها افکار خود را منتشر می‌کردند. این گروه به لزوم اصلاحات سیستم ارضی و اداری و کم شدن نقش روحانیون از جامعه و نیز محدود ساختن حاکمان در چهارچوب قانون تأکید می‌کردند.[۸]

مهم‌ترین شخصیت‌های جریان روشنفکری ایرانی پس از مشروطه سید حسن تقی‌زاده، ابراهیم پورداوود، محمد علی تربیت علامه قزوینی، تقی ارانی، ابوالحسن حکیمی، محمدعلی جمالزاده و حسین کاظم‌زاده ایرانشهر بودند که نخستین بار در مجله کاوه و برخی از آنان در مجله ایرانشهر با یکدیگر همکاری کردند. این گروه به همراه حسن پیرنیا، محمدعلی فروغی، عبدالحسین تیمورتاش، صادق هدایت، سید احمد کسروی، فرخی یزدی، ملک الشعرای بهار، ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزاده عشقی، سید ضیاالدین طباطبایی، ایرج میرزا و عارف قزوینی چهره‌های دیگر روشنفکری آن زمان بودند که مهم‌ترین نقش را در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران از جمله ظهور رضاشاه بر دوش داشتند.

جستارهای وابسته

[ویرایش]
  • تاریخچه روشنفکری
  • جریان‌های روشن‌فکری در ایران
  • صداقت روشنفکری
  • ضد روشنفکری

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ مبانی کنش فکری متفکران؛ بحثی در روان‌شناسی تفکر بایگانی‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine مؤسسه فرهنگ و هنر ایران
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ علی آقاجانپور، روشنفکری و روشن اندیشی، مهر ۱۳۸۸ خورشیدی
  3. ↑ روشنفکری و روشنفکری دینی ایران در سمت حرکت، محمدباقر خرمشاد، فصلنامه سیاسی-اجتماعی رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، ش۴، بهار و تابستان ۸۲، ص ۱۲۴–۱۲۳
  4. ↑ روشنفکری و روشنفکری دینی ایران در سمت حرکت، محمدباقر خرمشاد، فصلنامه سیاسی-اجتماعی رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، ش۴، بهار و تابستان ۸۲، ص ۱۲۴
  5. ↑ فریدون آدمیت: اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده
  6. ↑ فریدون آدمیت: اندیشه‌های طالبوف تبریزی
  7. ↑ فریدون آدمیت: اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی
  8. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۲.

منابع

[ویرایش]
  • مهرزاد بروجردی «روشنفکران و غرب» چاپ دوم انتشارات فرزان ۱۹۹۸
  • روشنفکری و روشنفکری دینی ایران در سمت حرکت، محمدباقر خرمشاد، فصلنامه سیاسی-اجتماعی رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، ش۴، بهار و تابستان ۸۲.
  • عطا هودشتیان: «لغزشهای نظری روشنفکر دینی»، سایت گویا نیوز، دوشنبه ۱۰ بهمن ۱۳۹۰
  • آل احمد، جلال، غرب‌زدگی، چاپ چهارم، تهران، نشر فردوس.
  • Ervand Abrahamian, “Iran Between Two Revolution”, Princeton University Pres, 1982
  • Nikki R. Keddie, “The Roots of Revolution: An Interpretive History of Modern Iran”, New Haven: Yale University Pres, 1981
  • Nikke R. Keddie, “The Iranian Revolution in Comparative Prespective”, American Historical Review 88, No 3, ژوئن ۱۹۸۳
  • Encyclopeadia Univesalis, Corpus9, Paris, 1984

پیوند به بیرون

[ویرایش]
  • مفهوم روشنفکری
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به روشنفکر در ویکی‌گفتاورد موجود است.
  • ن
  • ب
  • و
روشن‌فکری
شرایط عمومی
  • Intellect
  • هوش
  • روشنفکر
  • تیزهوشی
  • Intellectual history
  • صداقت روشنفکری
  • Intellectual humility
  • Intellectual inbreeding
  • Intellectual functioning
  • مالکیت فکری
  • Intellectual rigor
  • Intellectual virtue
  • Intellectualisation
  • اینتلیجنتسیا
  • خردگرایی
اجتماعی/فنی
  • فرهنگستان
  • آموزش و پرورش
  • روشنفکر
    • Female public intellectuals
  • فلسفه
  • Scholar
  • مکتب فکری
  • روش علمی
  • اندیشه
قانونی
  • مالکیت فکری
    • Organization
    • infringement
    • Outline
  • تولید رضایت
قومی/ملی
  • Chinese intellectualism
  • Chungin
  • جریان‌های روشن‌فکری در ایران
  • روشنفکر
  • Literati
  • belletrist
  • Tui
  • تولید رضایت
اقدامات متقابل
  • ضد روشنفکری
  • Atel
  • Boffin
  • Egghead
  • گیک
  • Intellectual cover
  • صداقت روشنفکری
  • خوره (روان‌شناسی)
  • March of Intellect
  • Pseudointellectual
  • Self-deception
جستارهای وابسته
  • عصر روشنگری
  • Intellectual capital
  • Intellectual dark web
  • کم‌توانی ذهنی
  • FP Top 100 Global Thinkers
  • Martyred Intellectuals Day
  • اندیشه‌گر
  • نشان درگاه درگاه آموزش
  • نشان درگاه درگاه فلسفه
  • ن
  • ب
  • و
جهان‌بینی
اصطلاحات مرتبط
  • Basic beliefs/باور
  • آگاهی جمعی/ناخود آگاه جمعی
  • سامانه مفهومی
  • بافت
  • قرارداد (هنجار)
  • جنبش فرهنگی
  • حماسه/National epics/Pan-national epics
  • وجود مسلم و Factoid
  • چارچوب‌بندی
  • ایدئولوژی
  • Life stance
  • سبک زندگی
  • میم/Memeplex
  • مدل ذهنی
  • فراروایت
  • چارچوب ذهنی
  • هنجار
  • پارادایم
  • نظریه فلسفی
  • دیدگاه
  • پیش‌انگاری
  • تونل واقعیت
  • فهم عرفی
  • طرح‌واره (روانشناسی)
  • مکتب فکری
  • آمایه
  • واقعیت اجتماعی
  • نظریه همه‌چیز
  • Umwelt
  • ارزش
جنبه‌ها
سوگیری
  • Academic bias
  • سوگیری توجه
  • قطبی شدن گروه
  • اعتقادگرایی
  • سوگیری شناختی (فهرست سوگیری‌های شناختی)
  • Collective narcissism
  • جهت‌گیری تأییدی
  • سوگیری همخوانی
  • کریپتومنسیا
  • تبعیض فرهنگی
  • قوم‌مداری
  • حباب فیلتر
  • Homophily
  • جانب‌گرایی درون-گروه
  • سحرپنداری
  • سوگیری رسانه‌ای
  • سوگیری مشاهده‌گر
  • خطای مشاهده
  • Selective exposure
  • ادراک گزینشی
  • خودفریبی
  • پیش‌گویی خودانجام (Clever Hans effect، پلاسیبو، پندار آرزومندانه)
  • سوگیری وضع موجود
  • تفکر قالبی
تغییرات
  • کنشگری
  • برهان
  • مغلطه توسل به اکثریت
  • تغییر نگرش
  • سانسور
  • فرهمندی
  • یک کلاغ چهل کلاغ
  • ناهماهنگی شناختی
  • تفکر نقادانه
  • دستکاری جمعیت
  • ناهماهنگی فرهنگی
  • برنامه‌ریزی
  • اتاق پژواک
  • آموزش و پرورش (تعلیمات دینی، values)
  • حسن تعبیر
  • تکفیر در ادیان
  • Fear mongering
  • Historical negationism
  • Historical revisionism
  • سرکوب ایدئولوژیک
  • القائات
  • دستکاری رسانه‌ای
  • Media regulation
  • شستشوی مغزی
  • میسیونر
  • Moral entrepreneurhip
  • اقناع
  • Polite fiction
  • مهندسی سیاسی
  • پروپاگاندا
  • مدل پروپگاندا
  • نوکیش
  • دستکاری روان‌شناختی
  • جنگ روانی
  • تغییر دین (تغییر دین اجباری)
  • آزار دینی
  • یکنواختی مذهبی
  • انقلاب
  • بلاغت
  • خودسانسوری
  • دگرگونی اجتماعی
  • نظارت اجتماعی
  • مهندسی اجتماعی
  • نفوذ اجتماعی
  • Social progress
  • مخالفت
  • سوگیری سیستمی
  • اثر ووزل
فرهنگ
  • انسان‌شناسی (فرهنگی، اجتماعی)
  • گاه‌شماری
  • Ceremonies
  • تاج‌گذاری
  • روان‌شناسی بین فرهنگی
  • روان‌شناسی فرهنگی
  • دکترین
  • استخدام/رعیت‌داری/برده‌داری
  • خانواده
  • مراسم خاکسپاری/خاک‌سپاری
  • بازی (سرگرمی)
  • عید
  • بهداشت (آیین طهارت)
  • این‌همانی (هویت فرهنگی)
  • نهاد اجتماعی
  • Liminality
  • نیایش‌سرایی
  • ازدواج
  • Myth and ritual
  • سوگند
  • زیارت
  • سفر زیارتی
  • Play
  • مناسک گذار (جشن جوانان سکولار)
  • آیین
  • طبقه اجتماعی/پایگاه اجتماعی/کاست
  • نماد
  • مرزهای نمادین
  • پرستش
گروه‌زدگی
  • پارادوکس ابیلین
  • اثر ارابه موسیقی
  • اشتراکی
  • رفتار جمعی (animal)
  • Collective effervescence
  • هوش‌های جمعی
  • هم‌نوایی
  • Consensus theory
  • جماعت
  • روانشناسی توده
  • فرقه
  • سندرم محدود به فرهنگ
  • تفرق زدایی
  • دموکراسی
  • ظهوریافتگی
  • Emotional contagion
  • Entitativity
  • اثر اجماع کاذب
  • Folie à deux
  • Group action
  • پویایی گروه
  • Group emotion
  • قطبی شدن گروه
  • Groupshift
  • رفتار گله‌ای
  • کل‌نگری
  • Hysterical contagion
  • Information cascade
  • دست نامرئی
  • لینچ کردن
  • Majoritarianism/غوغاسالاری
  • Mass action
  • هیستری جمعی
  • Mass psychogenic illness
  • Milieu control
  • موبینگ
  • Moral panic
  • سازمان
  • فشار نظیر
  • Pluralistic ignorance
  • سنجیده‌روی سیاسی
  • Pseudoconsensus
  • گریختن
  • خودسازمان‌دهی
  • کنش اجتماعی
  • رفتار اجتماعی
  • Social emotions
  • محرومیت اجتماعی
  • Social facilitation (animal)
  • گروه اجتماعی
  • Social proof
  • روان‌شناسی اجتماعی
  • جامعه‌شناسی
  • نظم خودجوش
  • وضع موجود
  • نشانه‌ورزی
  • رفتار ازدحامی
  • System justification
  • تفکر سیستمی
  • Viral phenomena
دانش
  • اصل (tacit assumptions)
  • معرفت‌شناسی (outline)
  • گواه (anecdotal, scientific)
  • تبیین
  • ایمان (ایمان‌گرایی)
  • گنوسیس
  • شهود
  • Meaning-making
  • حافظه
  • فرادانش
  • روش‌شناسی
  • مشاهده
  • یادگیری بصری
  • ادراک
  • عقل (مغالطه، منطق)
  • مکاشفه (مذهب)
  • Testimony
  • سنت (فولکلور)
  • حقیقت (consensus theory, criteria)
متافیزیک
  • سبب‌شناسی
  • زندگی پس از مرگ
  • روح جهانی
  • وجود
  • علیت
  • مفهوم
  • خودآگاهی (مسئله ذهن و جسم)
  • کیهان‌زایی
  • کیهان‌شناسی (کیهان‌شناسی دینی)
  • اسطوره‌های آفرینش
  • الوهیت (وجود خدا)
  • سرنوشت
  • فرجام‌شناسی
  • همه/هیچ
  • فرگشت
  • هستی
  • ادبیات داستانی/غیر داستانی
  • اختیار
  • آینده
  • تاریخ
  • ایده
  • Idios kosmos
  • وهم
  • حلول
  • اطلاعات
  • هوش
  • جادو
  • Matter
  • معجزه
  • اسطوره‌شناسی (اسطوره‌شناسی تطبیقی)
  • National myth
  • طبیعت (philosophical)
  • هستی‌شناسی
  • Origin myth (political myths)
  • Otherworld (axes mundi)
  • مسئله شر
  • فیزیک (فلسفه طبیعی)
  • واقعیت
  • روح
  • روح
  • فراطبیعی
  • پایان‌شناسی
  • الهیات
  • زمان
  • Unobservable
ارزش‌شناسی
  • زیبایی‌شناسی
  • Almsgiving/امور خیریه
  • ایثار
  • خودمختاری
  • زیبایی
  • مرام‌نامه
  • کمدی
  • خیر عمومی
  • وجدان
  • رضایت
  • آفرینندگی
  • انزجار
  • وظیفه
  • علم اقتصاد
  • وجد (فلسفه) (خلسه، وجد)
  • Elegance
  • هیجان (æsthetic)
  • سرگرمی
  • تن‌کامگی
  • فلسفه اخلاق
  • آداب
  • ارزش‌های خانوادگی
  • خوردنی‌های تابو (حرام‌گوشت)
  • قاعده طلایی
  • احساس گناه/Culpability
  • خوشحالی
  • هارمونی
  • شرف
  • حقوق بشر
  • حکم (روانشناسی)
  • عدالت
  • حقوق، (دانش نظری حقوق، احکام دینی)
  • آزادی (آزادی سیاسی)
  • عشق
  • Magnificence
  • قاعده (فلسفه)
  • معنای زندگی
  • اخلاق (public)
  • الزام
  • صلح
  • پرهیزگاری
  • کنش‌شناسی
  • اصل
  • تنبیه
  • کیفیت (فلسفه)
  • توبه
  • Reverence
  • حق
  • میل جنسی در انسان (اخلاق)
  • گناه
  • بدنامی اجتماعی
  • مباشرت
  • سبک (هنرهای تجسمی)
  • والا (فلسفه)
  • رنج
  • همدردی
  • تابو
  • Taste
  • تئودیسه
  • Trust
  • Unspoken rule
  • فضیلتها و رذیلتها
  • کار هنری
  • نادرست
نمونه‌ها
نگرش
  • هیچ‌انگاری
  • خوش‌بینی
  • بدبینی
  • گوشه‌گیری
  • جهان‌رنجوری
ایدئولوژی سیاسی و اقتصادی
  • اقتدارگرایی
  • آنارشیسم
  • سرمایه‌داری
  • دموکراسی مسیحی
  • جمع‌گرایی
  • استعمار
  • کمونالیسم
  • کمونیسم
  • اجتماع‌گرایی
  • محافظه‌کاری
  • مشروطیت
  • Distributism
  • محیط‌زیست‌گرایی
  • افراط‌گرایی
  • تعصب
  • فاشیسم
  • فمینیسم
  • بنیادگرایی
  • جهانی‌گرایی
  • سیاست‌های سبز
  • امپریالیسم
  • فردگرایی
  • انقلاب صنعتی
  • روشن‌فکری
  • اسلام‌گرایی
  • لیبرالیسم
  • لیبرترینیسم
  • مردسالاری
  • نظامی‌گری
  • پادشاهی‌خواهی
  • ملی‌گرایی
  • صلح‌جویی
  • ترقی‌خواهی
  • بنیاد ستیزی سیاسی
  • اصلاح‌طلبی
  • جمهوریخواهی
  • سوسیال دموکراسی
  • سوسیالیسم
  • فایده‌گرایی
  • وگانیسم
دین
  • ادیان سنتی آفریقایی
  • بهائیت
  • آیین بودایی
  • Cao Dai
  • Cheondoism
  • ادیان سنتی چینی
  • مسیحیت
  • ادیان قوم‌باور
  • Hòa Hảo
  • هندوئیسم
  • اسلام
  • جین (دین)
  • یهودیت
  • شامونیسم کره‌ای
  • پگانیسم مدرن
  • جنبش راستافار
  • سکولاریته/بی‌دین/ندانم‌گرایی/خداناباوری
  • شینتو
  • سیک
  • روح‌گرایی
  • تائوئیسم
  • Tenrikyo
  • Tenriism
  • جهان‌گرایی توحیدگرا
  • مزدیسنا
مکاتب فلسفه
  • Agriculturalism
  • ارسطوگری
  • مکتب اتم‌گرایی
  • Averroism
  • دکارت‌گرایی
  • چارواکا
  • جمع‌گرایی
  • کنفسیوس‌گرایی/New Confucianism
  • نظریه انتقادی
  • مکتب کلبیون
  • مکتب کورنایی
  • جبرگرایی
  • دوگانه‌گرایی
  • مکتب الئایی
  • تجربه‌گرایی
  • Eretrian school
  • لذت‌پرستی
  • اگزیستانسیالیسم
  • مبناگرایی (روابط بین‌الملل)
  • لذت‌گرایی
  • فلسفه هگل
  • هرمنوتیک
  • تاریخ‌گرایی/تاریخ‌گرایی نوین
  • کل‌نگری
  • انسان‌گرایی/انسان‌گرایی رنسانس
  • فلسفه اشراق
  • علم کلام
  • ایدئالیسم
  • فردگرایی
  • مکتب ایونی
  • کانتیانیسم/نوکانتی
  • کوکوگاکو
  • Legalism
  • Logicians
  • ماده‌باوری
  • موهیسم
  • مکتب مگارایی
  • نوگرایی/پست‌مدرنیسم
  • یگانه‌انگاری
  • قانون طبیعی
  • Naturalism (Chinese)
  • طبیعت‌گرایی (فلسفه)
  • هیچ‌انگاری
  • فلسفه مشاء
  • پدیدارشناسی (فلسفه)
  • فلسفه افلاطونی/فلسفه نوافلاطونی
  • مکتب چندگانه‌گرایی
  • اثبات‌گرایی
  • عمل‌گرایی
  • فلسفه پیشاسقراطی
  • مکتب پیرهونی
  • مکتب فیثاغوری/مکتب نوفیثاغورسی
  • خردگرایی
  • تقلیل‌گرایی
  • فلسفه مدرسی/Neo-Scholasticism
  • ساخت‌گرایی اجتماعی
  • سوفسطایی‌گری
  • اسپینوزیسم
  • رواقی‌گری
  • ساختارگرایی/پساساختارگرایی
  • تومیسم
  • تعالی‌گرایی
  • فایده‌گرایی
  • Yangism
برگرفته از «https://fa.teknopedia.teknokrat.ac.id/w/index.php?title=روشن‌فکری&oldid=41690544»
رده‌ها:
  • روشن‌فکری
  • آکادمی
  • استدلال استنتاجی
  • استدلال
  • اصطلاح‌شناسی آکادمیک
  • بهره هوشی
  • تاریخ آموزش
  • تاریخ ایده‌ها
  • تاریخ منطق
  • تجربه‌گرایی
  • تجرید
  • توانایی
  • جامعه‌شناسی
  • خردگرایی
  • دانشوران
  • سقراط
  • سکولاریسم
  • شک‌گرایی
  • عصر روشنگری
  • علوم سیاسی
  • فرهنگ خوره
  • فلسفه آموزش و پرورش
  • فلسفه تحلیلی
  • فلسفه زندگی
  • فلسفه فرهنگ
  • فلسفه قاره‌ای
  • فلسفه منطق
  • متافیزیک ذهن
  • مفاهیم معرفت‌شناسی
  • مفاهیم در متافیزیک
  • مفهوم‌های اخلاقی
  • مفهوم‌های زیبایی‌شناسی
  • مفهوم‌های فلسفی
  • مقاله‌های برچسب‌دار فلسفه
  • منطق فلسفی
  • مهارت‌ها
  • نظریه‌های ذهن
  • نظریه‌های فلسفی
  • نظریه‌های متافیزیک
  • هستی‌شناسی
رده‌های پنهان:
  • پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت
  • مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی
  • همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی
  • مقاله‌های دارای واژگان به زبان تاجیکی

  • indonesia
  • Polski
  • العربية
  • Deutsch
  • English
  • Español
  • Français
  • Italiano
  • مصرى
  • Nederlands
  • 日本語
  • Português
  • Sinugboanong Binisaya
  • Svenska
  • країнська
  • Tiếng Việt
  • Winaray
  • 文
  • Русский
Sunting pranala
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id