این مقاله به بررسی موسیقی در خطه استان قزوین می پردازد .
پیشینه
اولین دانسته ها در خصوص موسیقی قزوین به دوران صفوی و بلاخص در زمان پایتختی این شهر باز می گردد . این طور که از یافته های تاریخی پیداست مهم ترین کار صورت گرفته در دوره صفوی ساماندهی نخبگان موسیقی در قالب "نقاره خانه همایونی" عنوان کرد . نقاره خانه معمولا طیف بزرگی از هنرمندان را شامل می شد که عبارت بودند از نقاره چیان ، حافظان قرآن ، ساز نوازان ، قصه خوانان و شاهنامه خوانان که معمولا در مجالس بزم به اجرای ساز و آواز می پرداختند . [۱]
از نوازندگان به نام قزوین در دوره صفوی می توان به حافظ احمد قزوینی و حافظ هاشم قزوینی اشاره کرد .[۲]
از آنجایی که شهر هایی همچون تهران ، شیراز ، اصفهان ، کاشان ، قم و قزوین از شهر های تاثیرگذار در تاریخ موسیقی بودند اکثراً فاقد موسیقی محلی هستند و موسیقی کلاسیک ایرانی به عنوان عامل مشترک در این شهر ها رونق داشته است .[۳] بر اساس مستندات تاریخی منطقه قزوین در زمان صفوی و قاجاریه دارای مکتب موسیقی خاص خود بود است .[۴][۵] اولین بار عبدالله دوامی مکاتب آوازی ایران را به چهار دسته قزوین ، شیراز ، اصفهان و تهران تقسیم کرده است .[۶] به تازگی جمعی از هنرمندان این خطه برای احیای مکتب موسیقی قزوین تلاش کرده اند .[۷]
ویژگی ها
هیمنهخوانی، اوجخوانی، بداههخوانی و مطولخوانی از ویژگی ها و شیوهٔ آواز قزوینی است که نزدیکی و قرابت زیادی با سبک تعزیه خوانی دارد.[۸] [۹]مقامات رایج در موسیقی منطقه قزوین ؛ کردی ، ترکی ، لری ، فارسی و زرگر می باشد . و بیشتر از ساز های سرنا، دهل، دايره و نی برای نواختن استفاده می شود . [۱۰] یکی از شاخصه های مطرح در سبک آوازی قزوین توجه به تحریر و انواع آن است، به همین جهت تنوع تحریرخوانی در سبک قزوین از سایر سبکهای آواز ایرانی بیشتر است. همچنین تنوع در گوشهخوانی از شاخصههای سبک قزوین است.[۴]
تصنیف
از ویژگی هایی که عارف قزوینی برای نخستین بار از آن بهره جست استفاده از تصنیف سرایی برای انتقاد از اوضاع اجتماعی بود که هم با سرایندگی شعر و هم آهنگ سازی و خوانندگی خودش اجرا میشد . همچنین عارف را می توان از پیشگامان برگزاری کنسرت در ایران دانست[۲]
موسیقی دانان
از موسیقی دانان و خوانندگان به نام قزوین می توان به جناب قزوینی استاد آواز دربار قاجار ، واعظ قزوینی از نوازندگان عهد ناصرالدین شاه ، عارف قزوینی نوازنده و تصنیف سرای مشروطه ، اقبال آذر مبدع مکتب تبریز ، قمرالملوک وزیری نخستین خواننده مطرح زن ، واروژان آهنگ ساز در دوره پهلوی و استادان «علیاکبر خرم قزوینی» و «ضیاءالدین قاضی» اشاره کرد. [۸][۱۱]
منابع
- ↑ بررسی و تحلیل موسیقی کلاسیک در قزوین. ج. نخست جلد. به کوشش سید حسین میثمی. ص. ۴۳و۴۴. بایگانیشده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ موسیقی ایران. به کوشش روح الله خالقی. فرهود صفرزاده. ص. ۶۴ و ۹۴ و ۱۰۴.
- ↑ بررسی و تحلیل موسیقی کلاسیک در قزوین. ج. نخست جلد. به کوشش میثمی، سیدحسین. ص. ۱۶. بایگانیشده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «گزارش تسنیم از مکتب آوازی موسیقی قزوین/ سبکهای برجستهای که مهجور ماندهاند- اخبار قزوین - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۷.
- ↑ «قزوين در موسيقي دستگاهي مكتب دارد، اما فاقد موسيقي فوكلور است». ایسنا. ۲۰۰۸-۰۱-۱۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۷.
- ↑ حاجی ملاعبدالکریم جناب قزوینی و نقش وی در موسیقی قاجار. به کوشش سید حسین میثمی. ص. ۱۱۰. بایگانیشده از اصلی در ۳ مه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۳ مه ۲۰۲۲.
- ↑ «مکتب موسیقی قزوین احیا شود». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۰۸-۲۴. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۹.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «سیاحتی در گُلستانِ آواز «قزوین»». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۷-۱۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۷.
- ↑ نوحه های دستگاهی قزوین. به کوشش سعید افزونتر.
- ↑ «موسیقی سنتی در قزوین». vmic.ir. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۷.
- ↑ سرگذشت موسیقی دانان قزوین در دوره قاجار و اوایل عصر پهلوی. به کوشش مهدی نورمحمدی. بایگانیشده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲.