لر بزرگ نامی است تاریخی برای مردم بختیاری، بهمئی، کهگیلویه، بویر احمدی، چرام، ممسنی و لیراوی. لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[۱] نام منطقهای است در جنوب غربی ایران که از غرب به مناطقی از عراق، از شمال به نهاوند و هرسین، از شرق به رودخانه سزار و همچنین سده (اقلید) و از جنوب به خوزستان محدود است.[۱]در اواخر قرن ششم خورشیدی لرستان به دو قسمت لربزرگ و لرکوچک تقسیم شد. با توجه به نوع لهجه، لرها به دو گروه خاوری و باختری تقسیم میشوند که مرز طبیعی بین آنها رود دز یا، به عقیدهٔ لرها، رودخانهٔ سزار است. گروه خاوری شامل بختیاریها، لرهای کهگیلویه و بویر احمد، ممسنی و مناطقی نظیر خوزستان، فارس، بوشهر، هرمزگان و کرمان میشود. گروه باختری که در منطقهٔ وسیعی بین رود دز در شرق و مرزهای عراق در غرب به سر میبرند، شامل لکها، لرهای لرستان، نهاوند، سیلاخور، بروجرد، تویسرکان، ملایر، ایلام و شمال خوزستان است.[۲]
سکونتگاه لر بزرگ
استان چهارمحال و بختیاری، استان کهگیلویه و بویراحمد، شرق تا جنوب شرق استانهای خوزستان، شرق لرستان، غرب اصفهان و شهرستان ممسنی شهرستان دیلم و گناوه استان بوشهر سکونتگاه لر بزرگ میباشد.[۳]
تاریخ

لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[۱] و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بهمئی، بویر احمدی ،لیراوی و لرهای بختیاری و لک را شامل میشد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نامگذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.[۱] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.[۱] امروزه لرستان نام یکی از استانهای غربی ایران است. [نیازمند منبع]
هزاراسپیان
هزاراسپیان که به نام اتابکان لر بزرگ نیز شناخته میشود[۴] نام سلسلهای لرتبار است که به نواحی لرستان کنونی و بخشهایی از استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری حکومت کردهاند. اتابکان به دو دسته اتابکان لر بزرگ و اتابکان لر کوچک تقسیم میشود. پایتخت اتابکان لر بزرگ در شهر ایذه (ایدج) و پایتخت اتابکان لر کوچک در شهر خرمآباد بود.[۵]
تقسیمات
در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شدهاست.[۶]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ پشتدار، علیمحمد (۱۳۷۶). لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی. ج. ۷. علوم انسانی «ایران شناخت». ص. ۱۶۰ تا ۱۸۳. دریافتشده در ۵ ژوئن ۲۰۱۳.
- ↑ حافظ نیا, محمدرضا; حسینی, سید محمد حسین; صادقی, وحید (2022-03-21). "تبارشناسی و خاستگاه تاریخی و جغرافیایی ایل مَمَسنی (با تکیه بر فرضیات جدید)". مجله تاریخ ایران. 15 (1): 209–226. doi:10.52547/irhj.15.1.209. ISSN 2008-7357.
- ↑ شاهسوار، فرهاد (۱۳۹۲). «مقایسه آنالیز ژنوتیپی KIR/HLA در جمعیتهای لر و ایرانی» (PDF). یافته.
- ↑ "اتابکان" (به انگلیسی). دانشنامه ایرانیکا. Retrieved 6 آبان 1389.
{{cite web}}
: Check date values in:|تاریخ بازدید=
(help) - ↑ "هزاراسپیان" (به انگلیسی). دانشنامه ایرانیکا. Retrieved 6 آبان 1389.
{{cite web}}
: Check date values in:|تاریخ بازدید=
(help) - ↑ اماناللهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۱). قوم لر. آگه. ص. ۷۷. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک)
- اتابکان لرستان در ایرانیکا
- هزاراسپ در ایرانیکا
- اتابکان لرستان و لر کوچک و لر بزرگ در لغتنامه دهخدا
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج. ۶، ص. ۵۰۰
- دائرةالمعارف فارسی، ج. ۱، ص. ۴۱
- هفت شهر لیراوی و بندر دیلم نوشته علیرضا خلیفه زاده