داروهای اساسی سازمان جهانی بهداشت (به انگلیسی: WHO Model List of Essential Medicines) فهرستی از داروهای مهم و اساسی است که پیشنهاد شده تا به مقدار کافی در هر کشور موجود باشند. این فهرست توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) ایجاد شدهاست. این فهرست نخستینبار در سال ۱۹۷۷ منتشر شد و شامل ۲۰۴ قلم دارویی بود.[۱] ۱۵۶ کشور تا سال ۲۰۱۶ فهرست داروهای ضروری ملی خود را برپایه فهرست سازمان جهانی بهداشت ایجاد کردهاند.[۲][۳] فهرست ملی هر کشور بین ۳۳۴ تا ۵۸۰ دارو را در بر میگیرد.[۴] در مارس ۲۰۱۷ سازمان جهانی بهداشت بیستمین ویرایش این فهرست برای بزرگسالان و ششمین فهرست برای کودکان را منتشر کرد.[۵][۶][۷]
فهرست زیر بر پایه نوزدهمین ویرایش داروهای بزرگسالان درست شدهاست:
داروهای بیحسی
بیهوشی عمومی و اکسیژن
داروهای استنشاقی
داروهای تزریقی
بیحسی موضعی
داروهای پیش از عمل و آرامبخش مراحل کوتاهمدت
داروهای ضد درد و مراقبت تسکینی
- استیلسالیسیلیک اسید (آسپیرین)
- ایبوپروفن
- استامینوفن[note ۲] (پاراستامول)
داروهای درمان تسکینی
- آمی تریپتیلین
- سایکلیزین
- دگزامتازون
- دیازپام (والیوم)
- دوکوزات
- فلوکستین
- هالوپریدول
- هیوسین ان بوتیل بروماید
- هیوسین
- لاکتولوز
- لوپرامید
- متوکلوپرامید
- میدازولام
- اندانسترون
- گلیکوزید سنا
ضد آلرژی و داروهای مورد استفاده در آنافیلاکسی
- دگزامتازون
- اپینفرین (آدرنالین)
- کورتیزول
- لوراتادین[note ۴]
- پردنیزولون
پادزهرها و مواد دیگر مورد استفاده در مسمومیت
غیر اختصاصی
- زغال فعال (چارکول)
اختصاصی
- استیل سیستئین
- آتروپین
- کلسیم گلوکونات
- متیلن بلو
- نالوکسان
- پنی سیلامین
- نیل فرنگی
- سدیم نیتریت
- سدیم تیوسولفات
- دفروکسامین مسیلات†
- دیمرکاپرول†
- فومهپیزول†
- سدیم کلسیم ادنتیت (EDTA)†
- دی مرکاپتو سوکسینیک اسید†
ضد تشنج / ضد صرع
- کاربامازپین
- دیازپام (والیوم)
- لورازپام
- منیزیم سولفات[note ۵]
- فنوباربیتال
- فنی توئین
- والپروات سدیم
- اتوسوکزوماید†
داروهای ضد عفونت
ضد کرم
ضد کرم رودهای
ضد فیلاریاز
ضد کرم لولهای
ضد باکتری
- آموکسیسیلین
- کوآموکسیکلاو (آموکسیسیلین + اسید کلاوولانیک)
- آمپیسیلین
- بنزاتین بنزیل پنی سیلین
- بنزیل پنیسیلین
- سفالکسین
- سفازولین[note ۶]
- سفیکسیم[note ۷]
- سفتریاکسون[note ۸]
- کلوگزاسیلین
- فنوکسی متیل پنیسیلین (پنیسیلین V)[note ۹]
- سفوتاکسیم†[note ۱۰]
- سفتازیدیم†
- ایمی پنم/سایلاستین[note ۱۱]
غیره
- آزیترومایسین[note ۱۲]
- کلرامفنیکل
- سیپروفلوکساسین
- کلاریترومایسین[note ۱۳]
- داکسیسایکلین
- اریترومایسین
- جنتامایسین
- مترونیدازول
- نیتروفورانتوئین
- اسپکتینومایسین
- کوتریموکسازول
- تری متوپریم
- کلیندامایسین†
- وانکومایسین†
داروهای ضد جذام
داروهای ضد سل
- اتامبوتول
- اتامبوتول + ایزونیازید
- اتامبوتول + ایزونیازید + پیرازینامید + ریفامپین
- اتامبوتول + ایزونیازید + ریفامپین
- ایزونیازید
- ایزونیازید + پیرازینامید + ریفامپین
- ایزونیازید + ریفامپین
- پیرازینامید
- ریفابوتین[note ۱۴]
- ریفامپین
- ریفاپنتاین[note ۱۵]
- آمیکاسین†
- آر ۲۰۷۹۱۰†
- کاپرئومایسین†
- سیکلوسرین[note ۱۶]†
- دلامانید†
- اتیوناماید[note ۱۷]†
- کانامایسین†
- لووفلوکساسین[note ۱۸]†
- لینزولید†
- پاراآمینوسالیسیلیک اسید (PAS)†
- استرپتومایسین
داروهای ضد قارچ
داروهای ضد ویروس
داروهای ضد تبخال
- اسیکلوویر...
آنتیرتروویرال
بازدارنده رونوشت برداری معکوس نوکلئوتید/نوکلئوزیدی
بازدارنده رونوشت برداری معکوس غیر نوکلئوزیدی
بازدارنده پروتئاز
- آتازاناویر
- ایندیناویر (IDV)
- لوپیناویر/ ریتوناویر (LPV/r)
- ریتوناویر
- ساکوناویر (SQV)
ترکیبی
- Abacavir/lamivudine
- افاویرنس + امتریکیتابین[note ۱۹] + Tenofovir
- امتریکیتابین[note ۱۹] + تنوفوویر
- لامیوودین + نویراپین + استاوودین
- لامیوودین + نویراپین + زیدوودین
- لامیوودین + زیدوودین
غیره
داروهای ضد هپاتیت
داروهای هپاتیت B
—داروهای بازدارنده آنزیم ترانس کرپیتاز معکوس نوکلئوتید/نوکلئوزید
داروهای هپاتیت C
—بازدارندههای نوکلئوس پلیمراز
- ; —بازدارندههای پروتئاز
- ; —بازدارندههای NS5A
- ; —بازدارندههای پلیمراز غیرنوکلئوزیدی
- ; —ضد ویروسهای دیگر
- ; —داروهای ترکیبی با دوز خاص
داروهای ضد تک یاختگان
داروهای ضد آمیب و ضد ژیاردیازیس
داروهای ضد سالک
داروهای ضد مالاریا
هیدروکسی کلوریکین
قطعیکننده درمان
- آمودیاکین[note ۲۴]
- آرتمتر[note ۲۵]
- آرتمتر + لومفانترین[note ۲۶]
- آرتسونات[note ۲۷]
- Artesunate + آمودیاکین[note ۲۸]
- آرتسونات + مفلوکین
- کلروکین[note ۲۹]
- داکسیسایکلین[note ۳۰]
- مفلوکین[note ۳۱]
- پریماکین[note ۳۲]
- کینین[note ۳۳]
- سولفادوکسین + پیریمتامین[note ۳۴]
پروفیلاکسی
داروهای ضد پنوموسیتوز و ضد توکسوپلاسموز
ضد تریپانوزومال
تریپانوزومیازیس آفریقایی
داروهای درمان درجه اول تریپانوزومیازیس آفریقایی
داروهای درمان درجه دوم تریپانوزومیازیس آفریقایی
تریپانوزومیازیس آمریکایی
داروهای ضد میگرن
حمله شدید
- استیلسالیسیلیک اسید (آسپیرین)
- ایبوپروفن
- استامینوفن (پاراستامول)
پیشگیری
پادنئوپلاسمی و سرکوبکننده سیستم ایمنی
سرکوبکننده سیستم ایمنی
سیتوتوکسیک و داروهای کمکی
- ترتینوئین†
- آلوپورینول†
- آسپاراژیناز†
- بنداموستین†
- بلئومایسین†
- فولینیک اسید†
- کپسیتابین†
- کربوپلاتین†
- کلرامبوسیل†
- سیسپلاتین†
- سیکلوفسفامید†
- سیتارابین†
- داکاربازین†
- داکتینومایسین†
- دانوروبیسین†
- دوستاکسل†
- دوکسورابیسین†
- اتوپوساید†
- فلودارابین†
- فلوروراسیل†
- فیلگراستیم†
- جمسیتابین†
- هیدروکسی اوره†
- ایفوسفامید†
- ایماتینیب†
- ایرینوتکان
- مرکاپتوپورین†
- مسنا†
- متوتروکسات†
- اکسالیپلاتین†
- پاکلیتاکسل†
- پروکاربازین†
- ریتوکسیمب†
- تراستوزومب†
- تیوگوانین†
- وینبلاستین†
- وینکریستین†
هورمون و ضد هورمون
داروهای درمان پارکینسون
داروهای مؤثر بر خون
داروهای کمخونی
داروهای مؤثر بر انعقاد
دیگر داروها برای هموگلوبینوپاتیها
فراوردههای خونی و جایگزین پلاسما با منشأ انسانی
خون و فراوردههای خون
- پلاسمای تازه
- پلاکت
- گلبول قرمز
- خون کامل
داروهای پلاسمایی
ایمونوگلوبولین انسانی
فاکتورهای انعقادی
جایگزین پلاسما
داروهای کاردیووسکولار
داروهای ضد آنژین
داروهای ضد آریتمی
داروهای ضد فشار خون
- آملودیپین
- بیزوپرولول[note ۴۳]
- Enalapril
- Hydralazine[note ۴۴]
- هیدروکلروتیازید
- متیلدوپا[note ۴۵]
- نیتروپروساید سدیم†
- فوروزماید
داروهای نارسایی قلبی
داروهای ضد ترومبوز
داروهای ضد پلاکت
داروهای ترومبولیتیک (تجزیهکننده ترومبوز)
داروهای ضد چربی لیپیدی
درماتولوژی (موضعی)
داروهای ضدقارچ
داروهای ضدعفونت
داروهای ضد التهاب و ضدخارش
داروهای افتراق پوست و تکثیر
داروهای گال و جَرَب
عوامل تشخیصی
داروهای چشمپزشکی
رسانه حاجب رادیولوژی
ضدعفونیکنندهها
ضدعفونی بدن(آنتی سپتیک)
ضدعفونی محیط (دیزاینفکت)
- ضدعفونیکننده دست حاوی الکل
- محصولات برپایه کلر
- کلروکسیلنول
- گلوتار آلدئید
دیورتیکها (مُدِر)
داروهای دستگاه گوارش
داروهای ضد زخم معده
داروهای ضد استفراغ
داروهای ضد التهاب
مسهل و ملین
- داروهای برپایه برگ سِنا
داروهای ضد اسهال
مایع درمانی خوراکی
داروهای ضد اسهال کودکان
هورمونها، دیگر داروهای غدد درونریز و ضد بارداری
هورمون آدرنال و جایگزین سنتتیک
آندروژنها
جلوگیری از بارداری
خوراکی
- اتینیل استرادیول + لوونورژسترول
- اتینیل استرادیول + نوراتیسترون
- لوونورژسترول
تزریقی
- استرادیول ۱۷ بتا-سیپیونات + مدروکسیپروژسترون استات
- مدروکسیپروژسترون استات
- نورتیندرین انانتات
وسایل درون رحمی
روش پوششی
کاشتنی
Etonogestrel - ایمپلنت کاشتنی در بدن و رهاکننده دارو
- لوونورژسترول- ایمپلنت کاشتنی در بدن و رهاکننده دارو
استروژنها
انسولین و داروهای دیابت
القاءکننده تخمکگذاری
پروجسترون
- مدروکسیپروژسترون استات
داروهای تیروئید و ضد تیروئید
- لووتیروکسین
- پتاسیم یدید
- پروپیل تیواوراسیل
- محلول لوگول†
ایمونولوژیک
عوامل تشخیص
- توبرکولین، (PPD)
سرم و ایمونوگلوبولینها
واکسنها
- واکسن سل (ب.ث. ژ)
- واکسن وبا
- واکسن دیفتری
- واکسن آنفلوانزا نوع بی
- واکسن هپاتیت آ
- واکسن هپاتیت بی
- واکسن پاپیلوما ویروس انسانی
- واکسن آنفلوانزا
- واکسن آنسفالیت ژاپنی
- واکسن سرخک
- واکسن مننژیت مننگوکوک
- واکسن اوریون
- واکسن سیاه سرفه
- واکسن پنوموکوکی
- واکسن فلج اطفال
- واکسن هاری[note ۵۰]
- واکسن روتاویروس
- واکسن سرخجه
- واکسن کزاز
- Tick-borne encephalitis vaccine[note ۵۱]
- واکسن تیفوئید
- واکسن آبله مرغان
- واکسن تب زرد
شلکنندههای ماهیچه (عملکرد محیطی) و مهارکنندههای کولیناستراز
آمادهسازی چشم
عوامل ضد عفونت
عوامل ضد التهاب
بیحسی موضعی
داروهای ضد گلوکوم
گشادکننده مردمک
عامل ضد رشد اندوتلیال رگ (VEGF)
اکسیتوسیک و آنتیاکسیتوسیک
اکسیتوسیکها
آنتیاکسیتوسیک (گشادکننده رحم)
محلول دیالیز صفاقی
داروهای اختلالات رفتاری و روانی
داروهای مورد استفاده در اختلالات روانپریشی (سایکوتیک)
داروهای مورد استفاده در اختلالات خلقی
داروهای مورد استفاده در اختلالات افسردگی
داروهای مورد استفاده در اختلالات دو قطبی
داروهای برای اختلالات اضطرابی
- دیازپام (والیوم)
داروهای مورد استفاده در اختلالات وسواسی-جبری
داروهای برای اختلالات ناشی از مصرف مواد روانگردان
داروهای عملکننده بر روی دستگاه تنفسی
ضد آسم و داروهای بیماری انسدادی مزمن ریوی
- بکلومتازون
- بودزونید
- اپینفرین (آدرنالین)
- ایپراتروپیوم بروماید
- سالبوتامول
محلول اصلاح آب، الکترولیت و اختلال اسید و باز
خوراکی
تزریقی
گوناگون
- آب قابل تزریق
ویتامینها و مواد معدنی
- اسید اسکوربیک
- کلسیم
- کلکلسیفرول[note ۵۴]
- Ergocalciferol
- ید
- Nicotinamide
- Pyridoxine
- Retinol
- ویتامین ب۲
- سدیم فلوئورید
- ویتامین ب۱
- کلسیم گلوکونات†
گوش و حلق و بینی کودکان
داروهای ویژه برای مراقبت از نوزادان
داروهای تجویز شده به نوزاد
داروهای تجویز شده به مادر
داروهای بیماریهای مفاصل
داروهای مورد استفاده در درمان نقرس
عوامل تغییر دهنده بیماری برای درمان بیماریهای روماتویید
آرتریت جوانان
جستارهای وابسته
پانویس
- ^ † این علامت نشانه این است که دارو یک داروی جایگزین (مکمل) است وبرای تجویزش نیاز به تشخیص تخصصی یا پایش و/یا آموزش ویژه تخصصی مورد نیاز است. داروها همچنین ممکن است به بر پایه قیمت بالا و/یا مقرون به صرفه نبودن/میزان سوددهی به عنوان داروی جایگزین (مکمل) درجهبندی شده باشند.
یادداشت
- ↑ بسته به موجود بودن در منطقه و هزینه میتوان از تیوپنتال به عنوان جایگزین استفاده کرد.
- ↑ به دلیل نبودن مدرک اثبات شده جهت اثر بخشی ضدالتهابی به عنوان داروی ضد التهاب توصیه نمیشود.
- ↑ فقط میتواند با هایدرومرفون و اکسی کودون جایگزین شود.
- ↑ در موارد محدودی ممکن است نقش خوابآوری آنتی هیستامینها مورد نظر باشد (فهرست داروهای ضروری کودکان).
- ↑ فقط برای درمان اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) و پره ا کلامپسی شدید و نه برای سایر اختلالات تشنج آور دیگر.
- ↑ برای پیشگیری از عفونت (پروفیلاکسی) در جراحی.
- ↑ فهرست شده فقط برای درمان سوزاک مقعدی-تناسلی بدون عارضه با مصرف تنها یک دوز.
- ↑ همراه با کلسیم داده نشود همچنین در نوزادان مبتلا به هایپربیلیروبینمیا (افزایش بیلیروبین خون-یرقان) از تجویز خودداری شود.
- ↑ داروی پروکاین بنزیل پنیسیلین به عنوان خط اول درمان سپسیس در نوزادان توصیه نمیشود مگر در مناطق با میزان بالای آمار مرگ و میر نوزادان در صورتی که دسترسی به مراقبت در بیمارستان امکان ندارد و دارو توسط بهداشتکاران آموزش دیده داده شود.
- ↑ نسل سوم سفالوسپورینهای منتخب برای استفاده در نوزادان بستری در بیمارستان.
- ↑ Only listed for the treatment of life‐threatening hospital‐based infection due to suspected or proven multidrug‐resistant infection
- ↑ Only listed for single‐dose treatment of genital Chlamydia trachomatis and of trachoma.
- ↑ For use in combination regimens for eradication of H. pylori in adults.
- ↑ For use only in patients with HIV receiving protease inhibitors.
- ↑ For treatment of latent TB infection ( LTBI ) only
- ↑ Terizidone may be an alternative.
- ↑ Prothionamide may be an alternative.
- ↑ Ofloxacin and moxifloxacin may be alternatives based on availability and programme considerations.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ FTC is an acceptable alternative to 3TC, based on knowledge of the pharmacology, the resistance patterns and clinical trials of antiretrovirals.
- ↑ Potentially severe or complicated illness due to confirmed or suspected influenza virus infection in accordance with WHO treatment guidelines.
- ↑ For the treatment of viral haemorrhagic fevers and in combination with pegylated interferons for the treatment of Hepatitis C.
- ↑ For the treatment of hepatitis C, in combination with peginterferon and/or direct acting anti-viral medicines.
- ↑ To be used in combination with ribavirin.
- ↑ To be used in combination with artesunate 50 mg.
- ↑ For use in the management of severe malaria.
- ↑ Not recommended in the first trimester of pregnancy or in children below 5 kg.
- ↑ To be used in combination with either amodiaquine, mefloquine or sulfadoxine + pyrimethamine.
- ↑ Other combinations that deliver the target doses required such as 153 mg or 200 mg (as hydrochloride) with 50 mg artesunate can be alternatives.
- ↑ For use only for the treatment of P.vivax infection.
- ↑ For use only in combination with quinine.
- ↑ To be used in combination with artesunate 50 mg.
- ↑ Only for use to achieve radical cure of P.vivax and P.ovale infections, given for 14 days.
- ↑ For use only in the management of severe malaria, and should be used in combination with doxycycline.
- ↑ Only in combination with artesunate 50 mg.
- ↑ For use only in central American regions, for use for P.vivax.
- ↑ For use only in combination with chloroquine.
- ↑ To be used for the treatment of Trypanosoma brucei gambiense infection.
- ↑ To be used for the treatment of the initial phase of Trypanosoma brucei rhodesiense infection.
- ↑ To be used for the treatment of Trypanosoma brucei gambiense infection
- ↑ Only to be used in combination with eflornithine, for the treatment of T. b. gambiense infection.
- ↑ Deferasirox oral form may be an alternative, depending on cost and availability.
- ↑ Polygeline, injectable solution, 3.5% is considered as equivalent.
- ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ ۴۳٫۲ ۴۳٫۳ Includes متوپرولول و کارودیلول as alternatives.
- ↑ Hydralazine is listed for use in the acute management of severe pregnancy‐induced hypertension only. Its use in the treatment of essential hypertension is not recommended in view of the availability of more evidence of efficacy and safety of other medicines.
- ↑ Methyldopa is listed for use in the management of pregnancy‐induced hypertension only. Its use in the treatment of essential hypertension is not recommended in view of the availability of more evidence of efficacy and safety of other medicines.
- ↑ For use in high‐risk patients.
- ↑ In acute diarrhoea zinc sulfate should be used as an adjunct to oral rehydration salts
- ↑ Glibenclamide not suitable above 60 years.
- ↑ Exact type to be defined locally
- ↑ Recommended for some high-risk populations
- ↑ Recommended for certain regions
- ↑ Or homatropine (hydrobromide) or cyclopentolate (hydrochloride).
- ↑ Requires close medical supervision.
- ↑ Ergocalciferol can be used as an alternative.
- ↑ For use for rheumatic fever, juvenile arthritis, Kawasaki disease
منابع
- ↑ "Comparative Table of Medicines on the WHO Essential Medicines Lists from 1977–2011" (XLS). World Health Organization. Retrieved 2016-08-23.
- ↑ "The WHO Essential Medicines List (EML): 30th anniversary". World Health Organization. Retrieved August 23, 2016.
- ↑ «National Medicines List/Formulary/Standard Treatment Guidelines». WHO.
- ↑ Bansal, D; Purohit, VK (January 2013). "Accessibility and use of essential medicines in health care: Current progress and challenges in India". Journal of pharmacology & pharmacotherapeutics. 4 (1): 13–8. doi:10.4103/0976-500X.107642. PMID 23662019.
- ↑ "20th WHO Model List of Essential Medicines (March 2017)" (PDF). WHO. March 2017. Retrieved June 15, 2017.
- ↑ "WHO moves to improve access to lifesaving medicines for hepatitis C, drug-resistant TB and cancers". 8 May 2015. Retrieved 23 August 2016.
- ↑ "WHO Model List of Essential Medicines for Children" (PDF). WHO (به انگلیسی) (6th ed.). 2017.
{{cite web}}
: Unknown parameter|ماه=
ignored (help)