آرامگاه و خانقاه ابواسحاق کازرونی | |
---|---|
![]() | |
نام | آرامگاه و خانقاه ابواسحاق کازرونی |
کشور | ایران |
استان | استان فارس |
شهرستان | کازرون |
بخش | مرکزی، محلهٔ کوزهگران کازرون |
اطلاعات اثر | |
نامهای دیگر | ایوان مرشدی |
کاربری | آرامگاه، خانقاه |
دیرینگی | ۳۷۱ هجری قمری (بنای اولیه) قاجار (بازسازی اولیه) ۱۳۵۶ خورشیدی (بازسازی نهایی) |
بانی اثر | انجمن آثار ملی |
مالک فعلی اثر | وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۱۵۰۹ |
تاریخ ثبت ملی | ۲۶ آذر ۱۳۵۶ |
اطلاعات بازدید | |
امکان بازدید | دارد |
![]() | |
آرامگاه و خانقاه ابواسحاق کازرونی مشهور به ایوان مرشدی محل خاکسپاری شیخ ابواسحاق کازرونی، بنیانگذار سلسلهٔ کازرونیه در کازرون است. این مکان همچنین خانقاه و پایگاه مرکزی سلسلهٔ کازرونیه بوده که نذورات پادشاهان و پیروان سلسلهٔ کازرونیه در ایران و کشورهایی نظیر هندوستان، چین و عثمانی به آنجا ارسال و گردآوری میشدهاست.[۱] آرامگاه ابواسحاق کازرونی در طول تاریخ شاهد حوادث مهم و حضور افراد سرشناسی بوده است.
موقعیت جغرافیایی
آرامگاه و خانقاه شیخ ابواسحاق کازرونی در محلهٔ تاریخی گنجآباد (کوزهگران فعلی) کازرون واقع شده است.[۲]
پیشینه و تاریخ
ابواسحاق کازرونی، صوفی مشهور سدههای چهارم و پنجم هجری، تصمیم داشت که اسلام را در منطقهٔ کازرون، که اکثریت مردم آن تا آن زمان بر آیین مزدیسنا باقی مانده بودند، توسعه و گسترش دهد و به همین علت شروع به تبلیغ و نشر دین کرد. او ابتدا در مسجد جامع کازرون به منبر رفت. اما به دلیل اخلالهایی که مخالفان در کارش به وجود آوردند، به ناچار از کازرون خارج شده و با ساخت محراب و سپس مسجدی سنگی در حومهٔ شهر به تبلیغ دین پرداخت. مخالفان او بارها این مسجد را تخریب کردند تا اینکه نهایتاً در سال ۳۷۱ هجری قمری یکی از مریدان او مسجدی را بنا کرد که به پایگاه اصلی سلسلهٔ کازرونیه تبدیل شد. این مسجد همان خانقاه و آرامگاه ابواسحاق کازرونی است.[۳]
درگذشت ابواسحاق کازرونی
ابواسحاق کازرونی در سال ۴۲۶ هجری درگذشت و در این مکان به خاک سپرده شد.[۴][۵]
جایگاه
این مکان پایگاه اصلی سلسلهٔ بینالمللی کازرونیه (مرشدیه) بوده که شعبات بسیاری در ایران، هندوستان، چین و عثمانی داشته است. در طول تاریخ افراد بسیاری رهبری این سلسله را در دست داشتهاند که از جملهٔ آنها میتوان به شیخ عمر بن ابوالفرج کازرونی اشاره کرد. پیروان این سلسله از جمله پادشاهان، وزیران و مردم مناطق مختلف نذورات خود را به این مکان ارسال میکردهاند. شهرت و نفوذ شیخ ابواسحاق کازرونی در هند به حدی بود که علاءالدین خلجی، پادشاه دودمان خلجی در هندوستان پس از تصرف بندر کمبایه (خامبهات فعلی) محرابی در آنجا ساخته و اطرافش را آیات قرآن نوشته و به صورت تبرّک به مقبره شیخ ابواسحاق در کازرون فرستاد. خاک مزار شیخ ابواسحاق برای تبرّک زائرانی که از قونیه به حجاز میرفتند و همچنین برای جلوگیری از غرق شدن کشتیها استفاده میشد. اعتقاد مردم به مقبرهٔ او به حدی بود که خاک مزار او را تریاک اکبر مینامیدند.[۶][۷][۸][۹]
حمله مغولان
ابواسحاق کازرونی اینطور وصیت کرده بود[۱۰]:
هرگاه شما را حادثهای پیش آید، تعرض به صندوق تربت من کنید تا آن بلیه مندفع گردد.
همین اتفاق هم افتاد و سلجوقشاه بن سلغر، اتابک فارس که علیه مغولان قیام کرده بود به آرامگاه شیخ ابواسحاق در کازرون پناه آورد و آن محل را سنگری علیه مغولان قرار داد. اما در نهایت از مغولان شکست سختی خورد. در این جنگ سلجوقشاه اسیر و کشته شد و مغولان نیز مردم کازرون را که به سلجوقشاه پناه داده بودند، قتلعام کردند.[۱۱][۱۲]
حضور افراد سرشناس
شاهرخ، پادشاه امپراتوری تیموری هرگاه که به جنوب ایران سفر میکرد، به زیارت آرامگاه شیخ ابواسحاق میآمد.[۱۳][۱۴] این آرامگاه جاییاست که خواجوی کرمانی مثنوی روضةالانوار را در مدت اقامتش در کازرون در سال ۷۴۳ هجری قمری در آن سرود.[۱۵] امینالدین بلیانی که از مریدان ابواسحاق کازرونی بود، مسجد جامع مرشدی را گسترش داد.[۱۶] ابن بطوطه در سفرنامهاش از سفر به کازرون و اقامت در آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی سخن گفته است.[۱۷] گفته میشود که شمعی تا دویست سال پس از مرگ شیخ ابواسحاق بر مزار او روشن بوده که نهایتاً به دلایلی توسط خواجه نصیرالدین طوسی خاموش شد.[۱۸]
تخریب توسط صفویان
با به قدرت رسیدن دودمان صفوی، شاه اسماعیل صفوی که سلسلهٔ کازرونیه را رقیب و دشمن خود میدید، دستور تخریب تمام بناهای مربوط به این سلسله در ایران را صادر کرد. او شخصاً به کازرون لشکر کشید و پس از قتل بسیاری از پیروان این سلسله در کازرون و اطراف این شهر، آرامگاه و خانقاه ابواسحاق کازرونی را ویران کرد.[۱۹][۲۰]
بازسازی
این بنا در فاصلهٔ سالهای ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۹ توسط انجمن آثار ملی و به سرپرستی حسین جودت بازسازی و مرمت شد.[۲۱]
ثبت ملی
این اثر در تاریخ ۲۶ آذر ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۰۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۲۲][۲۳]
مکانهای همنام
شهرت شیخ ابواسحاق کازرونی در سراسر دنیای آن روز موجب احداث آرامگاههایی نمادین برای او شد. برای مثال سلطان بایزید عثمانی در سال ۸۰۲ هجری قمری، مقبرهٔ نمادین شیخ ابواسحاق را برای طرفداران سلسلهٔ کازرونیه که در آن منطقه به اسحاقیه مشهور بود، بنا کرد. در دورههای بعد نیز سلطان محمد فاتح آن را بازسازی کرد. این بنا هنوز هم پابرجاست و بهعنوان یکی از میراث فرهنگی کشور ترکیه نگهداری میشود. علاوه بر آن آرامگاهی نمادین از شیخ ابواسحاق کازرونی در شهر قونیه وجود دارد.[۲۴][۲۵]
نگارخانه
جستارهای وابسته
- شیخ ابواسحاق کازرونی
- آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی
- آثار ملی ایران
- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
منابع
- ↑ خیراندیش، عبدالرسول؛ رحیمی جابری، اعظم. «شکلگیری و گسترش خانقاههای مرشدیه در هند و چین» (PDF). فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام. فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام. دریافتشده در ۲۹ مارس ۲۰۲۵.
- ↑ «بقعه شیخ ابواسحاق کازرونی مرمت شد». ایرنا. دریافتشده در ۲۹ مارس ۲۰۲۵.
- ↑ فردوسالمرشدیه فی اسرارالصمدیه. محمود بن عثمان. ص ۱۴-۱۸ و ۲۶-۲۸.
- ↑ جستجو در تصوف ایران. عبدالحسین زرینکوب. ص ۲۱۸.
- ↑ تذکرةالاولیا. فریدالدین عطار نیشابوری. به کوشش محمد استعلامی. چاپ ۱۳۶۶ تهران. ج ۱. ص ۷۷۵.
- ↑ چشماندازهایی از جاده ابریشم دریایی از خلیج فارس تا دریای شرقی چین (بخش شبکه کازرونی). رالف کاوتس. ص ۸۴-۸۵.
- ↑ تبیانةالاولیا. عطار نیشابوری. ص ۷۹۵.
- ↑ مجمل فصیحی. فصیح خوافی. ج ۲. ص ۶۰۵.
- ↑ سفرنامه ابن بطوطه. ابن بطوطه. ص ۵۸۹، ۵۹۵، ۶۸۸.
- ↑ تاریخ حبیبالسیر. خواندمیر. ج ۲. ص ۵۶۶.
- ↑ «کازرون رویاروی مغولان». کازروننما - وبسایت جامع کازرون. دریافتشده در ۲۹ مارس ۲۰۲۵.
- ↑ «جزئیات قتل عام لرها،شولی ها و اهالی کازرون و قتل سلجوقشاه در ممسنی توسط مغولان». اول فارس. دریافتشده در ۲۹ مارس ۲۰۲۵.
- ↑ زبدةالتواریخ. حافظ ابرو. ج ۴. ص ۶۱۲-۶۱۵.
- ↑ مجمل فصیحی. فصیح خوافی. ج ۳. ص ۱۰۷۵.
- ↑ گل و نوروز. خواجوی کرمانی. ص ۵۶۱-۵۶۲.
- ↑ مفتاح الهدایه و مصباح العنایه. محمود بن عثمان. به کوشش عمادالدین شیخالحکمایی. تهران. ۱۳۷۶ خورشیدی.
- ↑ گنجی، نرگس؛ اشراقی، فاطمه. «تصویر ایران و ایرانیان در سفرنامه ابن بطوطه - ص ۱۷۱» (PDF). پرتال جامع علوم انسانی.
- ↑ «آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی». کازرونآوا.
- ↑ جهانگشای خاقان (تاریخ شاه اسماعیل). ص ۱۸۸.
- ↑ چشماندازهایی از جاده ابریشم دریایی از خلیج فارس تا دریای شرقی چین (بخش شبکه کازرونی). رالف کاوتس. ص ۸۶.
- ↑ کازرون در آیینه فرهنگ ایران. منوچهر مظفریان. انتشارات نوید. ۱۳۷۳. ص ۷۰.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «مرمت برج کمارج و بقعه تاریخی شیخ ابواسحاق در کازرون». میراث آریا.
- ↑ «بررسی کتیبههای فارسی شهر بورسای ترکیه». میراث مکتوب. دریافتشده در ۳۰ مارس ۲۰۲۵.
- ↑ «کشف رد پای یکی از عجیبترین سلسلههای فرهنگی ایران در چین/ از کازرون تا تمام جهان آن روزگار؛ شیخ ابواسحاق کازرونی که بود و مرشدیه چه کردند؟». عصر ایران. دریافتشده در ۳۰ مارس ۲۰۲۵.
- آثار دوره قاجاریان در شهرستان کازرون
- آثار دوره پهلوی در شهرستان کازرون
- آرامگاههای تاریخی شهرستان کازرون
- خانقاههای تاریخی شهرستان کازرون
- جاذبههای گردشگری کازرون
- آرامگاهها در استان فارس
- ساختمانها و سازهها در کازرون
- مقبرهها در ایران
- آرامگاهها در ایران
- یادبودها و یادوارهها در ایران
- بناهای تاریخی شهرستان کازرون
- آثار تاریخی کازرون
- معماری ایرانی