فهرست کلیساهای ارمنی در جمهوری آذربایجان ، از سده ۴ (میلادی) تا سده ۱۹ (میلادی) .
کلیسای گریگور روشنگر مقدس در باکو
در سال ۱۹۰۰م ساخته شده و میتوانسته ۱۵۰۰ نفر را در خود جای دهد ولی در سال ۱۹۳۰م بعد از قتلعام ارمنیهای باکو تخریب شد و به جای آن هنرستان هنرهای زیبا ساخته شده است. مهندس معمار این کلیسا آقای هوانس کاچازونی نخست وزیر اولین جمهوری ارمنستان بوده است.
در سال ۱۷۹۹م در یکی از قدیمیترین محلههای باکو ساخته شده بود، ولی این کلیسا در سال ۲۰۱۰م به طور کامل تخریب شده است.
در سال ۱۸۸۷م مناره کلیسا ساخته شده و در سال ۱۹۰۳م به طور کامل ساخت کلیسا به اتمام رسید.
صلیب کلیسا برداشته شده و حال کلیسا به عنوان کتابخانه از آن استفاده میشود.
کلیسای هوانس مقدس
این کلیسا در سال ۱۶۳۳م ساخته شده و یک بار در سال ۱۸۶۰م تعمیر و بازسازی شده است.
در حال حاضر به عنوان باشگاه موسیقی از آن استفاده میشود. دولت جمهوری آذربایجان، دیوارهای کلیسا را از داخل و خارج رنگ آمیزی کرده (دیوارهای کلیسا سفید رنگ بوده است) و تمامی نمادهای مسیحی و کتیبههای به زبان ارمنی که نشان دهنده کلیسا و مکان مقدسی است را از بین برده است.
کلیسای تادئوس بارتوقیموس مقدس
این کلیسا متعلق به قرن هجدهم بوده و به طور کامل تخریب شده است.
کلیسای گریگور روشنگر مقدس
کلیسا در سال ۱۸۶۹م ساخته شده است. در سال ۱۹۸۸ بعد از قتلعام ارمنیهای گنجه ،نمادهای مسیحی این کلیسا از بین برده شده و وهابیون از آن استفاده میکنند.
این کلیسا متعلق به قرن هجدهم بوده و به طور کامل تخریب شده است.
کلیسای کریستوس آمناپرکیچ-مسیح نجات دهنده
این کلیسا متعلق به قرن هفدهم بوده و به طور کامل تخریب شده است.
این کلیسا متعلق به قرن هجدهم بوده و به عنوان موزه از آن استفاده میشود.
کلیساهای ارمنی در گاردمانک که از توابع شهرستان کارهات (شهرستان داشکسن ) میباشد و در ۳۶کیلومتری شمال غرب شهر گنجه واقع شده است.
کلیسای تارگمانچاتس در سال ۱۹۱۱م
این کلیسا در روستای پیپ (نام روستا از یک راهبه ای به نام پپرونیا گرفته شده است)، در سال ۱۸۴۷م ساخته شده است.
این کلیسا متعلق به قرن هفدهم بوده و توسط راهبهای به نام پپرونیا مقدس ساخته شده است.
متعلق به قرن هفدهم بوده و در حال حاضر توسط روستائیان (تُرک و کُرد) به عنوان انبار غله از آن استفاده میشود.
این کلیسا در سال ۱۶۶۷م ساخته شده و نیمه خرابه است.
متعلق به قرن دوازدهم میلادی میباشد و نیمه خرابه است.
متعلق به قرن چهارم میلادی میباشد و نیمه خرابه است.
متعلق به قرن نهم میلادی میباشد و نیمه خرابه است.
متعلق به قرن هجدهم میلادی میباشد و نیمه خرابه است.
متعلق به قرن هفدهم میلادی میباشد و نیمه خرابه است.
تارگمانچاتس یا مترجمان مقدس
متعلق به قرن پنجم میلادی میباشد و نیمه خرابه است.
متعلق به قرن نوزدهم میلادی میباشد.
این کلیسا از سال ۱۸۶۳ تا ۱۸۶۶ ساخته شده است.
چلیپاسنگها عکس گرفته شده متعلق به سال ۱۹۱۵م
طی هفتاد سال تسلط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و اعمال سیاستهای ارمنیزدایی از منطقهٔ نخجوان شمار زیادی از ارمنیان این ناحیه به اجبار از نخجوان کوچ کردند و متعاقب این مهاجرت آثار به جای مانده از آنان نیز به دست حکومت محلی تخریب شد.
پس از استقلال جمهوریهای سابق شوروی و آغاز مناقشهٔ قرهباغ، ارمنیان باقیمانده در نخجوان نیز از این منطقه اخراج شدند. طی سالهای پس از استقلال، جمهوری آذربایجان با پیروی از سیاستهای ترکیه برای اثبات عدم تعلق ارمنیان به این منطقه و نبود پیشینهای از آنان اقدام به تخریب بناهای تاریخی به جای مانده از ارمنیان در ابعاد بسیار وسیع کرد.
حد نهایت این نابودسازی فرهنگی در منطقهٔ جلفا اتفاق افتاد. در کنارهٔ رود ارس و در نزدیکی خط مرزی ایران، حدود سه هزار چلیپاسنگ (سنگ صلیب) مربوط به سدههای نهم تا شانزدهم میلادی قرار داشت که آثاری منحصر به فرد محسوب میشدند. در ۱۹۹۸م جمهوری آذربایجان با کمک ماشینآلات سنگین پس از خرد کردن این چلیپاسنگها شروع به حمل آنها کرده و با قطار به داخل رود ارس ریختند و سپس، در محل این آثار با ارزش تاریخی میدان تیر بنا کردند.
کلیساها و صومعههای باستانی، قرون وسطی و تاریخی ارمنیان
ارمنستان
استان آراگاتسوتن
استان آرارات
استان آرماویر
استان گغارکونیک
استان کوتایک
استان لوری
استان شیراک
استان سیونیک
استان تاووش
استان وایوتسجور
ناحیههای ایروان
آوان (St. John , St. Mary , کلیسای کاتوغیک تسیراناور آوان )
کاناکار (کلیسای هاکوب مقدس، کاناکر , St. Mary )
Yerevan (Gethsemane , کلیسای کاتولیک ایروان , St. Anania , St. George , St. Gregory , کلیسای جان تعمیددهنده مقدس , St. Mary , کلیسای پوغوس و پطروس مقدس، ایروان , کلیسای زورآوور آستواتساتسین مقدس )
جمهوری آرتساخ
Ablah
Agarak
Agulis (St. John , St. Kristapor , Kumsi , St. Mary , St. Minas , St. Stephen , St. Thomas , Vank )
Amuravan
Amutegh
Anahit
Anushavan
Aparan
Aprakunis
Arakhish
Aresh
Armavashen
Ayrivank
Baku (کلیسای ارمنی (باکو) , St. Mary , St. Thaddeus )
Banants (St. Gregory , St. Mary , Targmanchats , Dzernavor )
Bayan
Bazarkend
Berdak
Bist (St. Mary , Holy Sign )
Brajur
Chahuk (St. John , Shoghakat )
Chalet
Chaldash
Chanakhchi
Chaparli
Charek Vank
دادی وانک
Dasno Vank
Dastak
Dastapor
Demirov
Diza
Dsaghkots Anapat
Frank
Gabriel
Gag
Ganja (St. George , St. Gregory , St. John , St. Sarkis , Kristos , St. Mary , St. Thaddeus )
Gardman
Gavurkala
Getabek (St. Mary , Church )
کوساناتس آناپات، ووسکاناپات
Gharadaghlu
Ghazakh
Goghtn
گتچاوانک
Hajishen
Hakobshen (St. Gregory , St. Minas )
صومعه هاندابرتی
Harants
Harants Vank
Hazarabyurats Vank
Hazaraprkich Vank
Horekavank
Husakan
Jrdakhan
Jugha (Holy Savour , Hovi , St. Mary )
Kabakhtapa
Kaghni
Karasakal
Karhani Vank
Karmir Vank
کاتاروانک
Kavakavank
Keratavank
Khoshkashen (St. Mary , St. Yeghishe )
Khoylu
Khunasavank
کلیسای کیش
Kona
Kovakheghdi Vank
Krmanka Vank
Krzen
Kuki (کلیسای گریگور مقدس، کوکی , کلیسای استپانوس مقدس، کوکی , کلیسای وارطان مقدس، کوکی )
Kusanats Anapat
کلیسای گریگور مقدس، کیولک
لیانوسی وانک
ماسانتس وانک
صومعه گریگور روشنگر، مسروپاوان
Minkend
Mruti Anapat
Nakhichevan (کلیسای گئورگ مقدس، ناخیجوان , کلیسای تثلیث مقدس، ناخیجوان )
آناپات استپانوس مقدس، ناویش
نمازخانه گئورگ مقدس، نرکین آزا
صومعه مترجمان، نوراکرت
Norashen (کلیسای گریگور مقدس، نوراشن , نمازخانه هریپسیمه مقدس، نوراشن , کلیسای هوهانس مقدس، نوراشن , صومعه مریم مقدس، نوراشن , St. Stephen )
کلیسای تثلیث مقدس، نورس
Nukzar
کلیسای مریم مقدس، ادزوپ
Okht
اوختی درنی وانک
کلیسای استپانوس مقدس، اوردوباد
نمازخانه اوواساپ
Pahest
Pand
Paraka (کلیسای صلیب مقدس، پاراکا , نمازخانه یغیا مقدس، مارگارا , کلیسای شماون مقدس، پاراکا , St. Stephen )
کلیسای گریگور روشنگر مقدس، پارتاو
Pip (Barsam , کلیسای پپرونیا مقدس، پیپ , St. Stephen )
کلیسای پولادلوی
پتکاتاغی وانک
Ramis (نمازخانه کاراپت مقدس، رامیس , کلیسای مریم مقدس، رامیس , St. Sarkis )
شاهپکار وانک
Shahponk (نمازخانه گریگور مقدس، شاهاپونک , نمازخانه سارگیس مقدس، شاهاپونک )
Shalva
صومعه صلیب مقدس، شامن
Shamkhor
کلیسای سارگیس مقدس، شاوارشاوان
کلیسای شورجو
Shusha (کلیسای قازانچتسوتس آمناپرگیچ مقدس , کلیسای کاناچ ژام , صومعه کوساناتس , St. Mary )
تاغاسر آناپات
کلیسای هوهانس مقدس، تامبات
صومعه مترجمان
کلیسای هوهانس مقدس، تاتلو
Tazekend
نمازخانه تخکونی
Togh (کلیسای هوهانس مقدس، توغ , کلیسای استپانوس مقدس، توغ , Red Church )
تران یغتسی
کلیسای مریم مقدس (تسار)
صومعه مریم مقدس، تسغنا
تسیتسرناوانک
کلیسای وانکاسار
Vardashen (کلیسای یغیشه مقدس، وارداشن , کلیسای حواری یغیشه مقدس )
Varzakan
کلیسای مترجمان مقدس، ورین کراهات
Voghohi (کلیسای صلیب مقدس، وغوهی , کلیسای استپان مقدس، وغوهی )
Voskanapat
صومعه یغیشه آراکیال
یغناساری وانک
کلیسای یکغتسادزور
Yeni Zod
کلیسای گئورگ مقدس، یرنجاک
یری وانک
صومعه یریتس مانکانانتس
Yermoghia
Zakatala
گرجستان (List )
Abibos
Abisosi Vank
Akhaltskha
Bnidzor
Dsughrughashen
Pokr Khanchali
Shahumyan (St. Mary , Holy Sunday )
Tbilisi (Vank , Bethlehem , Chugureti , Ejmiatsnetsots , St. George , St. Gregory , Jigrasheni Avetyats , Kamoyants , کلیسای کاراپت مقدس (تفلیس) , Karapi , Karmir Avetaran , Khojivank , Geghardavank , Mughni , Norashen , Holy Cross , Holy Sign , St. Sarkis , St. Stephen , Dzorabash , Tandoyants , Zrkinyants )
Tokavank
Tskhinvali
ترکیه (ترکیه )
Abdelmseh
Ablbuhar
Abrahamavank
Adamakert
Adana (St. Mary , Morotu )
صعومه آقاراک مقدس
سریر مقدس کیلیکیه
Aghbunar
Aghmaghara
صومعه آقپریگ مقدس
کلیسای صلیب مقدس (آختامار)
Agreki Vank
Ahavank
Akevra
Akhkosi Vank
صومعه آکنر مقدس
Aknji Vank
کلیسای هاکوپ مقدس، ایغدیر
Albayrak
Amrdolu
Anarzaba
آنی (شهر باستانی) (List , کلیسای جامع آنی , Holy Saviour , Gaskashen , Honents , Abugamerats , کلیسای حواریون، آنی , Kusanats , Abukhanmi , Aghjkaberd , Hovi )
Aparank
Arakelots Vank
Arapgir
Argelan
Arkakaghni
Arkayakaghni Vank
جزیره قوش
Ashtishat
Aygek
Ayridzor
Baberd (St. Ohan , Kristos )
Bagavan
Bagnayri Vank
کلیسای جامه بانا
Bardzraberd
Barsam
کلیسای بارتوقیمئوس مقدس
Berkri
Çanakkale
Charkhapan
Chordvank
Constantinople (Galata , Kuzguncuk , Fatih , Kartal , Samatya , Taksim , Beyoğlu , Beyoğlu )
صومعه درازارک
Dzor
Elazig
Enda Vank
Endzakar
Eskişehir
Fenki Vank
Firsi Vank
Frnuz
Garapazar
Gaziantep
Gelati Vank
Ghukas
Goms
Grneri Vank
Hekimkhan
Hogots
Hogyats Vank
Horomos
Ishkhan
Ishkhanigom
İskenderun
Jermik
Kamari Vank
Kamatun
Kamrjadzor
Kangvar
Kanzak
Kaposi Vank
صومعه کاراپت مقدس، موش
Karasni Vank
Karmirvank
Karmravank
Kars (Cathedral , St. Mary )
Kava
Kes
Kesaria
سریر مقدس کیلیکیه
خاچابازاری وانک
Khalfeti
سریر مقدس کیلیکیه
Khorsana
صومعه ختزکونک
صومعه کتوتس
Khunarktor
Levonberd
Lim
Malatia
Mam
Manazkert
Manravank
Marinos Vank
Mazhak
Medzopavank
Mokats Vank
Mokhraberd
Molevoni Vank
Mordsako
کلیسای مرن
Mush (کلیسای مارینه مقدس، موش , صومعه نشان مقدس )
نارکاوانک
Odeli
Odzi Khazina
Ogsend
Ohan
Oski Tur
Otur
Pakagetik
دغیرمنآلتی (بتلیس)
Rshtuni
Sachle
Sbkhech
سیس (شهر باستانی) (Andul Vank , Gavikata Vank , Atanagine Vank )
Sivrihisar
Skanchelagordz Vank
Smbataberd
Smyrna
Soradir
Sparanits
Srkuvank
Tarsiakh
Tashan
Tavblur
Tekor
Tevrik
کلیسای گیراگوس مقدس، دیاربکر
کلیسای نجاتدهنده، ترابزون
Tsarakar Vank
Tspni
Van
واراگاوانک
Vardan Vank
Vardenotsats
Vardkan Anapat
صومعه وارزاهان
Vosteghavank
Yeghegnamor
Yeghrdut
Yerazgavors
Zoravank
ایران (ایران )
کلیسای تادئوس مقدس
کلیسای استپانوس مقدس
کلیسای زور زور
کلیسای چوپان
کلیسای مریم مقدس (جلفا)
کلیسای گئورگ مقدس (سلماس)
کلیسای سورپ سرکیس
کلیسای مهلذان
Tabriz (کلیسای مریم مقدس (تبریز) , کلیسای سرکیس مقدس (تبریز) , کلیسای مریم ننه )
کلیسای هریپسیمه مقدس (موجومبار)
کلیسای هوهانس مقدس (سهرل)
کلیسای هوهانس مقدس
کلیسای مریم مقدس (سرنق)
جلفای نو (کلیسای وانک , کلیسای مریم و هاکوپ , کلیسای گئورگ مقدس (اصفهان) , کلیسای استپانوس مقدس (اصفهان) , کلیسای یوحنا , کلیسای کاتارینه , کلیسای بیتاللحم , کلیسای نیکوغایوس , کلیسای گریگور لوساووریچ مقدس (اصفهان) , کلیسای سرکیس مقدس (اصفهان) , کلیسای میناس , کلیسای نرسس مقدس )
کلیسای مریم مقدس (شیراز)
Tehran (کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس , کلیسای سورپ گئورگ )
اورشلیم (دولت فلسطین /اسرائیل )Asia Europe