Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. گویش بیه‌پیش - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
گویش بیه‌پیش - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
گیلکی بیه پیش
زبان بومی درایران
استان گیلان
الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹–

گویش بیه پیش[۱] یا گیلکی بیه پیش[۲] یا گیلکی شرقی[۳] گویشی از زبان گیلکی می‌باشد که در شرق استان گیلان و غرب استان مازندران گویش می‌شود.

طبقه‌بندی

زبان گیلکی شامل سه لهجه بیه پسی (غرب گیلان)، بیه پیشی (شرق گیلان) و گالشی می‌شود.[۴] گلاتولوگ گویش گیلکی شرقی را شامل گونه‌های لاهیجانی، لنگرودی و ماچیانی می‌داند.[۵] به گفته منوچهر ستوده گیلکی بیه پیش در خاور سفیدرود (لاهیجان، لنگرود، کنار فریضه، رودسر، اشکور پایین) بدان گفتگو می‌شود.[۶] ایوب رسایی حوزه رواج گیلکی شرقی را مناطق لاهیجان، رودسر، گالش و تنکابن عنوان می‌کند.[۷] به گفته دانشنامه ایرانیکا زبان گیلکی دارای دو گویش شرقی و غربی است و رودخانه سفیدرود مرز بین این دو گویش است و این زبان زیرمجموعه زبان‌های کاسپین است.[۸]

دستور زبان

ضمایر (رودسر)

در گویش بیه پیش ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی. (نمونه زیر براساس گویش رودسر تنظیم شده‌است)[۹]

ضمیر ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
فاعلی، رودسر mu tu un amu šumu ušân
ملکی، رودسر mi ti une ami šimi ušâne
مفعولی، رودسر mərə tərə unə amərə šamərə ušanərə

ضمایر (لاهیجان)

در گویش بیه پیش ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی. (نمونه زیر براساس گویش لاهیجان تنظیم شده‌است)

ضمیر ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
فاعلی، لاهیجان mu tu un amu šumu ušon
ملکی، لاهیجان mi ti uni ame šime ušonə
مفعولی، لاهیجان ma ta unə amərə šəmərə ušonə

حالت و ضمایر مفعولی:

در اول و دوم شخص مفرد حالت مفعولی ma و ta بیان فتحه یا فتحه در جایگاه آ بیان می شود شخص مفعولی une یاunə است وجود دارد همچنین این ضمایر برای برخی مثلن در معنی (برای) و (به) نیز به کار می رود

حالت برایی و حالت حرف اضافه به:

چند گونه دارد

۱: e یا ə ی بدون r برای قسمت اصلی ضمایر و آخر اسم ها

me

te

une

ame یا شایدهم amarə

šime یا شایدهم shemare

ušoneیا شایدهمušonr

۲.bə و və با (با شوآ) در قسمت دوم ضمایر و آخر اسم ها به کار می رود(خصوصا لنگرود و لاهیجان)

اول شخص مفرد mēbə(mevə)

دوم شخص tēbə

سوم شخص unēbə

اول شخص جمع amēbə

دوم شخص جمع šimēbə

سوم شخص ušonebə

که به نظر منظور از e نوشته در ۱و۲ احتمالا به ترتیب کلن ادای ای در جایگاه مصوت کسره (تنها یا در ادامه به اضافه تلفظ کسره) و کسره در جایگاه ای می باشد

۳.و همچنین re یا شاید rə در قسمت دوم ضمایر یا آخر اسم ها:

اول شخص مفرد mare

دوم شخص مفرد tare

سوم شخص مفرد unere

اول شخص جمع amare

دوم شخص جمع šemare

سوم شخص جمع ušonere


(نیازمند نوشتن تصحیح تخصصی بازنویسی اصلاح و جدول نویسی)

شناسه

در گویش گیلکی بیه پیش در زمان گذشته و حال شناسه‌ها یکسان می‌باشند.[۱۰] (نمونه زیر بر اساس گویش رودسر تنظیم شده‌است)

۱. گذشته:

  • بن ماضی ساده: -boxord = خورد
  • بن ماضی استمراری: -xord = می‌خورد
گذشته ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه əm i ə im in ən

۲. حال ساده:

حال ساده ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه əm i ə im in ən

صرف فعل (رودسر)

در جدول زیر فعل خوردن (xordən) بر اساس گویش بیه پیشی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۱۱](نمونه زیر براساس گویش رودسر می‌باشد)

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده boxordəm boxordi boxord boxordim boxordin boxordən
گذشته کامل boxordə-bum boxordə-bi boxordə-bu boxordə-bim boxordə-bin boxordə-bun
گذشته التزامی boxordə-bum boxordə-bi boxordə-bu boxordə-bim boxordə-bin boxordə-bun
گذشته استمراری بعید xord-ən-âbum xord-ən-âbi xord-ən-âbu xord-ən-âbim xord-ən-âbin xord-ən-âbun
گذشته در حال انجام xordə-dabum xordə-dabi xordə-dabu xordə-dabim xordə-dabin xordə-dabun
حال ساده/آینده xorəm xori xorə xorim xorin xorən
حال در حال انجام xordə-dərəm xordə-dəri xordə-dərə xordə-dərim xordə-dərin xordə-dərən
حال التزامی boxorəm boxori boxorə boxorim boxorin boxorən
آینده xanəm boxorəm xani boxori xanə boxore xanim boxorim xanin boxorin xanən boxorən

در جدول زیر فعل رفتن (šoon) بر اساس گویش بیه پیشی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۱۲](نمونه زیر براساس گویش رودسر می‌باشد)

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده bušom biše bušo bišem bišen bušon
گذشته کامل bušo-bum bušo-bi bušo-bu bušo-bim bušo-bin bušo-bun
گذشته التزامی bušo-bum bušo-bi bušo-bu bušo-bim bušo-bin bušo-bun
گذشته استمراری šom ši šu šim šin šon
گذشته در حال انجام šo-dabum šo-dabi šo-dabu šo-dabim šo-dabin šo-dabun
حال ساده/آینده šonem šoni šone šonim šonin šonen
حال در حال انجام šo-dərəm šo-dəri šo-dərə šo-dərim šo-dərin šo-dərən
حال التزامی bəšom bəši bəšu bəšim bəšin bəšun
آینده xanəm bəšom xani bəši xanə bəšu xanim bəšim xanin bəšin xanən bəšun

صرف فعل (لاهیجان)

در جدول زیر فعل گفتن (gutən) بر اساس گویش بیه پیشی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود. (نمونه زیر براساس گویش لاهیجان می‌باشد)

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده bugutəm buguti bugut bugutim bugutin bugutən
گذشته کامل bugutə-bum bugutə-bi bugutə-bu bugutə-bim bugutə-bin bugutə-bun
گذشته التزامی bugutə-bum bugutə-bi bugutə-bu bugutə-bim bugutə-bin bugutə-bun
گذشته استمراری بعید gut-ən-âbum gut-ən-âbi gut-ən-âbu gut-ən-âbim gut-ən-âbin gut-ən-âbun
گذشته در حال انجام gutə-dubum gutə-dibi gutə-dubu gutə-dibim gutə-dibin gutə-dubun
حال ساده/آینده gunəm guni gunə gunim gunin gunən
حال در حال انجام gutə-dərəm gutə-dəri gutə-dərə gutə-dərim gutə-dərin gutə-dərən
حال التزامی bugum bugi bugə bugim bugin bugən
آینده xanəm bugum xani bugi xanə buge xanim bugim xanin bugin xanən bugən

واژگان

شماری از واژه‌ها در گویش گیلکی بیه‌پیشی:[۱۳]

گویش رودسری گویش لاهیجانی فارسی
pilo per pilə per پدر بزرگ
pilo mâr pilə mâr مادر بزرگ
zak zâk/zak بچه
vače vače پسر
lâku lâku دختر
titil titilâs سنجاقک
pitâr pitâr مورچه
bili/sikâ bili/sikâ اردک
hâli hâli آلوچه
xu xu خوک
šukul šukul سنجاب
siftâl siftâl زنبور
âblâku âblâku لاک پشت
kuluš mâr kuluš kon مرغ مادر
maljə maljə گنجشک
kârtang labdon عنکبوت
milom milon مار
čučâr/jujâr čučâr مارمولک
kin kin باسن

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ دکتر منوچهر ستوده، سال۱۳۳۲، فرهنگ گیلکی، ص۱۷–۱۸
  2. ↑ «مرگ تدریجی یک زبان». خبرگزاری ایسنا. ۸ مهر ۱۳۹۳.
  3. ↑ https://glottolog.org/resource/languoid/id/east2843
  4. ↑ حیدرپور میمه، مریم؛ واعظی، هنگامه (۱۳۹۸). «بررسی جامعه شناختی تنوع گویش گیلکی در مقایسه با زبان فارسی». رخسار زبان (۹): ۱۲۵.
  5. ↑ https://glottolog.org/resource/languoid/id/east2843
  6. ↑ ستوده، منوچهر (۱۳۹۱). فرهنگ گیلکی. فرهنگ ایلیا = ۱۶–۱۷.
  7. ↑ رسایی، ایوب (۱۳۸۵). «گویش گیلکی فومنات». مجله‌ی زبان و ادب، شماره ۳۰، دانشکده ادبیات، دانشگاه علامه طباطبایی (۳۰): صفحه ۶۵.
  8. ↑ https://iranicaonline.org/articles/gilan-x
  9. ↑ امانی، عفت (۱۳۹۱). «توصیف گویش گیلکی رودسر». پژوهشکده گیلان‌شناسی: ۸۲.
  10. ↑ امانی، عفت (۱۳۹۱). «توصیف گویش گیلکی رودسر». پژوهشکده گیلان‌شناسی: ۱۰۳.
  11. ↑ امانی، عفت (۱۳۹۱). «توصیف گویش گیلکی رودسر». پژوهشکده گیلان‌شناسی: ۱۰۴–۱۱۴.
  12. ↑ امانی، عفت (۱۳۹۱). «توصیف گویش گیلکی رودسر». پژوهشکده گیلان‌شناسی: ۱۸۲.
  13. ↑ امانی، عفت (۱۳۹۱). «توصیف گویش گیلکی رودسر». پژوهشکده گیلان‌شناسی: ۱۵۰–۲۶۰.

پیوند به بیرون

معنای گیلان را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id