Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. کفبیخ - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
کفبیخ - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کَفبیخ خوراکی ویژه مراسم شادباش کَف زَنی و نوعی شیرینی و دسر سنتی و کهن در جنوب و غرب خراسان است و بیشتر برای مراسم جشن‌های خانوادگی، چراغانی‌های دوستانه و به‌ویژه برای جشن شب چله بکار می‌رود. امروزه، این رسم هنوز هم در جنوب و غرب خراسان و به ویژه در شهرستان‌های فردوس، بیرجند،[۱][۲][۳][۴][۵] خوسف،[۶][۷] بجستان،[۸] سربیشه،[۹] قائنات و گناباد رواج دارد. ماده اصلی این شیرینی، ریشه گیاه چوبک است که در خراسان به آن بیخ یا پشم شویه[۱۰][۱۱] می‌گویند و دارای خواص پزشکی است. از چوبک در گذشته های دور برای شستشو نیز استفاده می‌شده است.

کف زنی یا کفبیخ در شب چله در زیبد.

تهیه شیرینی کفبیخ در مراسم کف زنی یکی از آیین‌های شب چله در منطقه جغرافیایی جنوب خراسان قدیم، به ویژه منطقهٔ قهستان یعنی محدوده شهرهای بیرجند، خوسف، فردوس، گناباد و قاینات است. «کف» نوعی شیرینی یا شربت سنتی مانند بستنی اما با وزنی سبک است که نخست باید ریشه بوته چوبک را پاک کرده و چند بار در آب جوشاند و آب آن را دور ریخت و بار سوم گاهن جوشانده مزه خوشایندی دارد. سپس آن را در تغار یا ظرف سفالی می‌ریزند و با دسته گز به هم می‌زنند.[۱۲]

شیوه تهیه کفبیخ

جشن چله با کفبیخ
جشن یلدا یا شب چله زیبد
Acanthophyllum squarrosum

در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در جنوب خراسان به «بیخ» مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی یا مسی به نام «تغار» می‌ریزند. مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب‌های نازک درخت انار به نام «دسته گز»، جوشانده خنک شده را برای ساعت‌ها هم می‌زنند تا به صورت کف سفت درآید و این کار باید در مکانی خنک انجام گیرد تا جوشانده نخست به ساختار کف درآمده و سپس سفت شود که خشک شده آن مانند گز اصفهانی می‌شود. کف آماده شده در پایان با همگون کردن شیره یا شکر آماده خوردن شده و پس از آراستن با مغز گردو و پسته یا میوه های خشک زردآلو و انجیر برای پذیرایی از مهمانان کشیده می‌شود. در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌ها رَوا دار هستند با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و رُخ یکدیگر شادی و خوشی را به گردهمایی مهمانان بیفزایند.

برای درست کردن این شیرینی پاره ای «چوبک» که در گویش بیرجند «پشمشویه» یا «بیخ» (ریشه) می‌نامند را کوبیده و چند بار در آب می‌جوشانند و چون این آب تلخ است آن را چند بار دور می‌ریزند. این کار را چند باره انجام میدهند تا تلخی آب گرفته شود و هیچ مزه ای نداشته یا مزه ای خوشایند داشته باشد.

آب جوشانده بیخ را می‌گذارند خنک شود. آنگاه آن را در ظرف بزرگی که بهتر است تغار سفالی باشد، می‌ریزند و با «دسته گز» که از ترکه‌های به هم بسته شده درخت گز یا انار است هم می‌زنند و این زدن را آنقدر ادامه می‌دهند که آب چوبک «کَف» کند و تا زمانی که سفت شود.

سپس مقداری شیره انگور یا شیره شکر یا گَرد شکر را، اندک اندک به آن افزوده و زدن کف را پیوسته انجام می‌دهند تا خوب آمیخته و همگون و «کف» شیرین شود. وقتی که «کف» از همه سو آماده شد، آن را در ظرفهایی ریخته و روی آن را مغز کوبیده گردو، بادام، پسته و تخم رازیانه و بادیان یا میوه های خشک مانند قیسی زردآلو و انجیر آراسته می‌کنند و با سرانگشت آن را می‌خورند.[۱۳][۱۴]

کاربرد کفبیخ

کفبیخ بیشتر زمانها در زمستان برای شب چله یا چله بزرگ و جشن‌های خانوادگی بکار می‌رود. در ادبیات خراسان واژه یلدا استفاده نشده، بلکه در تمام ادوار تاریخی، تا آنجا که اسناد شفاهی و مکتوب وجود دارد، شب چله یا چله نشینی بکار رفته‌است. در این شب دراز آیین‌ها و مراسم‌های ویژه ای وجود داشته که شاید در دیگر استان های ایران کمتر بکار میرفته یا اینکه به فراموشی سپرده شده‌است و به آن شب چراغانی یا شب چراغ یا به‌طور گزیده چِرَقو می‌گفتند. از آنجا که هر میهمانی برای رفتن به شب‌نشینی، چراغی را همراه خود می‌برده و به دلیل فراوانی چراغ‌ها در این مراسم، عبارت چراغانی و چهل چراغ را که نشانه فراوانی است، به‌کار می‌بردند. چرقو به معنی گردهمایی نیز بکار می‌رود. اگرچه انار و هندوانه در بیشتر بخش های ایران رَوا بوده‌است اما در خراسان بیشتر لبو یا چغندر پخته، شلغم پخته و پختیک (لبوی خشک شده) و شربت و شیرینی «کف» یا کفبیخ نهادینه بوده‌است.

یکی دیگر از جشنهای ایرانی چله تموز است که وارونه ی چله زمستان است و آن درازترین روز سال است که هنوز هم در خراسان جنوبی گرامی داشته می‌شود.

در برخی از بخش های خراسان رضوی، از تمام شهرستان تربت حیدریه و روستا بایگ در نزدیکی آن ، با بکارگیری از کَف، گردو و شیره انگور نوعی شیرینی درست می‌شود که غالبا آن را حلوا جوزی می نامند. با اینکه در این شیرینی از روغن و شکر ساختگی استفاده نمی شود و سود بسیاری هم دارد، شوربختانه با افزایش مهاجرت از روستا به شهر و روگردانی تیره و نسل تازه به سنت ها و فرهنگ های پیشین خود، حلوا جوزی در آستانه ی فراموشی است.[۱۵]

در روستای گیت به گیاه بیخ یا چوبک، سرسنگی نیز گفته می‌شود این گیاه از بوته‌های بنیادین زمین های این روستا است.

KafBeex a kind of sweet in iran

نگارخانه

  • Happy Yalda Night cake
    Happy Yalda Night cake
  • traditional sweet of Yalda Kafbikh
    traditional sweet of Yalda Kafbikh
  • شیرینی سنتی شب یلدا Kafbikh
    شیرینی سنتی شب یلدا Kafbikh
  • کفبیخ شیرینی سنتی شب یلدا
    کفبیخ شیرینی سنتی شب یلدا

جستارهای وابسته

منابع

  • کفبیخ در بیرجند [۱]

پانویس

  1. ↑ «مراسم «کف زنی» گرمابخش «شو چله» بیرجندی ها». ایسنا. ۲۰۱۱-۱۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  2. ↑ admin. «آئین‌های سنتی شب یلدا خراسان جنوبی «اوسونه خوانی» در شب یلدای کویر/ رسومی که فراموش شدند». وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  3. ↑ «ویلاجار - شیرینی سنتی کفبیخ - 1165». www.vilajar.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  4. ↑ یواسپیس، رزرو اقامتگاه‌های بوم گردی، هتل سنتی و کلبه |. «رزرو بوم گردی‌های بیرجند - استان خراسان جنوبی: عکس‌ها، رزرو آنلاین، بهترین قیمت». رزرو اقامتگاه‌های بوم گردی، هتل سنتی و کلبه | یواسپیس. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  5. ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۷/۰۹/۲۷–۱۸:۳۹). «کف زنی، آیین سنتی خراسان جنوبی در شب یلدا». fa. دریافت‌شده در 2022-11-23. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  6. ↑ «مراسم کف زنی درشهرستان خوسف». PANA.IR. ۲۰۱۷-۱۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  7. ↑ یواسپیس، رزرو اقامتگاه‌های بوم گردی، هتل سنتی و کلبه |. «رزرو بوم گردی‌های خوسف - استان خراسان جنوبی: عکس‌ها، رزرو آنلاین، بهترین قیمت». رزرو اقامتگاه‌های بوم گردی، هتل سنتی و کلبه | یواسپیس. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  8. ↑ «سفره‌های یلدا در بجستان/ بجستانی‌ها همچون هر سال در شب یلدا "کف زدن" | صبح توس». صبح توس | پایگاه خبری صبح توس. ۱۳۹۵-۱۰-۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  9. ↑ «گرامیداشت شو چلّه در مرکز فرهنگی هنری سربیشه». کانون. ۲۰۱۱-۱۲-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  10. ↑ «مراسم «کف زنی» گرمابخش «شو چله» بیرجندی ها». ایسنا. ۲۰۱۱-۱۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  11. ↑ «"کف زنی" آئین سنتی مردم خراسان جنوبی در شب چله». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۱-۱۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  12. ↑ Pinorest؛ سوری، فرزین. «ده بستنی متفاوت ایرانی برای بستنی‌دوست‌ها: کجا بخوریم و چرا». مجله پینورست. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۳۰.
  13. ↑ Dr.Mohammad Ajam. KafBikh. parssea.
  14. ↑ http://parsse.org/?p=5214. (2011). Foods in iran. parssea. {{cite book}}: External link in |last= (help)
  15. ↑ [www.yjc.ir/fa/amp/news/7949188 «طعم حلوا جوزی در خطر فراموشی»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). باشگاه خبرنگاران جوان.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کفبیخ موجود است.
  • مجله دریای پارس، بهمن ۹۶، آیین‌های شب یلدا در گناباد، محمد عجم.

پیوند به بیرون

Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id