کشاورزی سلولی (انگلیسی: Cellular agriculture) بر تولید محصولات کشاورزی از طریق کشت سلولی متمرکز است و با استفاده از ترکیبی از زیستفناوری، مهندسی بافت، زیستشناسی مولکولی و زیستشناسی مصنوعی روشهای جدیدی را برای تولید پروتئینها، چربیها و بافتهایی که در غیر این صورت از کشاورزی سنتی به دست میآیند، توسعه میدهد.[۱]
بیشتر فعالیتهای این صنعت بر تولید محصولات حیوانی مانند گوشت، شیر و تخممرغ از طریق کشت سلولی بهجای پرورش و کشتار دام متمرکز است؛ فرایندی که با مشکلات گستردهای در سطح جهانی مانند پیامدهای زیستمحیطی کشاورزی (مانند پیامد زیستمحیطی تولید گوشت)، رفاه جانوران، امنیت غذایی و تندرستی همراه است.[۲][۳][۴][۵]
کشاورزی سلولی شاخهای از اقتصاد زیستی محسوب میشود. شناختهشدهترین مفهوم در این زمینه گوشت درونکشتگاهی است.
تاریخچه
اگرچه کشاورزی سلولی یک حوزه علمی نوظهور است، اما محصولات آن نخستین بار در اواخر قرن بیستم با تولید انسولین و پنیرمایه تجاریسازی شدند.[۶]
در ۲۴ مارس ۱۹۹۰، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) یک باکتری مهندسیشده ژنتیکی را که قادر به تولید پنیرمایه بود، تأیید کرد و این محصول به نخستین فرآورده مهندسی ژنتیکی برای مصارف غذایی تبدیل شد.[۷] پنیرمایه ترکیبی از آنزیمهایی است که در فرایند تولید پنیر، شیر را به کشک و آب پنیر تبدیل میکند. بهطور سنتی، پنیرمایه از پوشش داخلی معده چهارم گوسالهها استخراج میشد، اما امروزه در تولید پنیر از آنزیمهای پنیرمایهای که توسط باکتریها، قارچها یا مخمرهای مهندسیشده ژنتیکی تولید میشوند، استفاده میشود، زیرا این فرآوردهها از نظر ترکیب پایدارتر، مقرونبهصرفهتر و از نظر کیفیت یکنواختتر از پنیرمایه حیوانی هستند.[۸]
در سال ۲۰۰۴، جیسون گاوریک مثنی، سازمان نیو هاروست (New Harvest) را تأسیس کرد که مأموریت آن «تسریع پیشرفتهای کشاورزی سلولی» است.[۹] نیو هاروست تنها سازمانی است که بهطور انحصاری بر توسعه کشاورزی سلولی تمرکز دارد و اولین تأمین مالی برای دوره دکتری در این حوزه را در دانشگاه تافتس فراهم کرد.[۱۰]
تا سال ۲۰۱۴، شتابدهنده زیستشناسی مصنوعی IndieBio در سان فرانسیسکو میزبان چندین استارتآپ فعال در زمینه کشاورزی سلولی بود که شامل Muufri (تولید شیر از طریق کشت سلولی، که بعدها به Perfect Day Foods تغییر نام داد)، The EVERY Company (تولید سفیده تخممرغ با استفاده از کشت سلولی)، Gelzen (تولید ژلاتین از طریق مهندسی باکتریها و مخمرها که بعدها به Geltor تغییر یافت)، Afineur (تولید دانههای قهوه کشتشده) و Pembient (تولید شاخ کرگدن مصنوعی) میشد. شرکتهای Muufri و The EVERY Company در ابتدا با حمایت مالی نیو هاروست فعالیت خود را آغاز کردند.
در سال ۲۰۱۵، سازمان شفقت برای حیوانات اقدام به تأسیس مؤسسه غذای خوب (The Good Food Institute) کرد که ترویج کشاورزی گیاهی و کشاورزی سلولی را بر عهده دارد.[۱۱]
همچنین در سال ۲۰۱۵، ایشا داتار اصطلاح «کشاورزی سلولی» (که اغلب به اختصار Cell Ag نامیده میشود) را در یکی از گروههای فیسبوک نیو هاروست مطرح کرد.[۱۲][۱۳]
در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۶، نیو هاروست نخستین کنفرانس بینالمللی کشاورزی سلولی را در سان فرانسیسکو، کالیفرنیا برگزار کرد.[۹] یک روز پس از این کنفرانس، نیو هاروست اولین کارگاه غیرعلنی را با حضور ذینفعان صنعتی، دانشگاهی و دولتی در حوزه کشاورزی سلولی برگزار کرد.[۱۴]
کاربردها
درحالیکه بیشتر بحثها پیرامون کاربردهای غذایی، بهویژه گوشت درونکشتگاهی متمرکز بوده است، کشاورزی سلولی میتواند برای تولید هرگونه محصول کشاورزی به کار رود، از جمله محصولاتی که در وهله نخست هیچگاه به حیوانات وابسته نبودهاند؛ مانند Ginkgo Bioworks که در زمینه تولید عطر فعالیت میکند.
گوشت
گوشت درونکشتگاهی (که با نامهای دیگری نیز شناخته میشود) گونهای از گوشت است که از طریق برونتنی کشت سلولی سلولهای حیوانی تولید میشود.[۱۵] این روش که یکی از زیرمجموعههای کشاورزی سلولی است، در پاسخ به افزایش تقاضا برای پروتئینها در رژیم غذایی بررسی شده است.[۱۶]
گوشت درونکشتگاهی با استفاده از فناوری مهندسی بافت، که در پزشکی ترمیمی به کار میرود، تولید میشود.[۱۷] ایده گوشت درونکشتگاهی در دهه ۲۰۰۰ میلادی توسط جیسون متنی مطرح شد؛ او پس از تألیف مقالهای در زمینه تولید این نوع گوشت،[۱۸] نیو هاروست را بهعنوان نخستین سازمان غیرانتفاعی جهان در زمینه تحقیق و توسعه گوشت درونکشتگاهی بنیان نهاد.[۱۹]
گوشت درونکشتگاهی میتواند راهحلی برای برخی از چالشهای جهانی، همچون پیامد زیستمحیطی تولید گوشت، رفاه جانوران، امنیت غذایی و سلامت انسان باشد.[۲][۳][۴][۲۰][۲۱][۲۲] همچنین، این فناوری میتواند در کاهش تغییر اقلیم نقش داشته باشد.[۱۶]
در سال ۲۰۱۳، مارک پست از دانشگاه ماستریخت، با تولید نخستین همبرگری که مستقیماً از سلولها رشد داده شد، اثبات مفهومی برای گوشت کشتشده ارائه کرد. از آن زمان، نمونههای اولیه دیگری از گوشت کشتشده مورد توجه رسانهها قرار گرفتهاند. شرکت SuperMeat یک رستوران از مزرعه تا سفره به نام The Chicken[۲۳] را در تلآویو افتتاح کرد تا واکنش مصرفکنندگان را نسبت به برگر مرغ کشتشده خود بیازماید.[۲۴] همچنین، «نخستین فروش تجاری گوشت کشتشده» در دسامبر ۲۰۲۰ در رستوران «۱۸۸۰» سنگاپور انجام شد، جایی که گوشت کشتشده تولیدی شرکت Eat Just از ایالات متحده آمریکا عرضه گردید.[۲۵]
در حالی که بیشتر تلاشها در این زمینه بر روی گوشتهای رایج مانند گوشت گاو، خوک و مرغ که بخش عمدهای از مصرف در کشورهای توسعهیافته را تشکیل میدهند، متمرکز است،[۲۶] برخی شرکتهای نوپا مانند Orbillion Bio بر تولید گوشتهای خاص و گرانبها مانند گوشت گوزن شمالی، بره، گاومیش کوهاندار آمریکایی و نژاد باارزش «واگیو» تمرکز کردهاند.[۲۷] شرکت Avant Meats نیز ماهی گروپر کشتشده را به بازار عرضه کرده است،[۲۸] در حالی که دیگر شرکتها به دنبال پرورش گونههای متنوعی از ماهی و غذاهای دریایی هستند.[۲۹]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Assembly_of_fibrous_muscle%2C_fat%2C_and_vascular_tissues_to_cultured_steak.webp/220px-Assembly_of_fibrous_muscle%2C_fat%2C_and_vascular_tissues_to_cultured_steak.webp.png)
فرایند تولید گوشت کشتشده بهطور مداوم در حال تکامل است و توسط شرکتهای مختلف و مؤسسات تحقیق و توسعه هدایت میشود.[۳۲] کاربردهای این فناوری بحثهای گستردهای در زمینههای اخلاق خوردن گوشت، گوشت، فرهنگ و اقتصاد به همراه داشته است.[۳۳]
از نظر بازار آزاد، دادههای منتشرشده توسط سازمان مردمنهاد Good Food Institute نشان میدهد که در سال ۲۰۲۱، شرکتهای فعال در زمینه گوشت کشتشده تنها در اروپا ۱۴۰ میلیون دلار سرمایه جذب کردهاند.[۱۶]
در حال حاضر، گوشت کشتشده تنها در رویدادهای خاص و برخی رستورانهای لوکس سرو میشود و تولید انبوه آن هنوز آغاز نشده است.
در سال ۲۰۲۰، نخستین تأییدیه قانونی برای محصول گوشت درونکشتگاهی توسط دولت سنگاپور صادر شد. این گوشت مرغ در یک بیورآکتور در محلولی از اسیدهای آمینه، شکر و نمک رشد یافته بود.[۳۴] محصولات غذایی ناگت مرغ این شرکت تقریباً ۷۰٪ گوشت درونکشتگاهی دارند، در حالی که بقیه ترکیب آن از پروتئین ماش و سایر مواد تشکیل شده است. این شرکت متعهد شد که برای دستیابی به برابری قیمتی با سروهای مرغ «رستورانی» سطح بالا تلاش کند.[۳۵][۳۶]
لبنیات
- Perfect Day یک استارتاپ مستقر در سانفرانسیسکو است که کار خود را به عنوان پروژهٔ لبنیات نیو هاروست آغاز کرد و در سال ۲۰۱۴ توسط IndieBio پرورش یافت. Perfect Day به جای گاو، از مخمر برای تولید لبنیات استفاده میکند.[۳۷][۳۸] این شرکت در اوت ۲۰۱۶ نام خود را از Muufri به Perfect Day تغییر داد.[۳۹]
- New Culture یک استارتاپ مستقر در سانفرانسیسکو است که در سال ۲۰۱۹ توسط IndieBio پرورش یافت.[۴۰] New Culture موتزارلا را با استفاده از کازئین (پروتئین لبنی) تولیدشده توسط میکروبها، به جای گاو، تولید میکند.[۴۱][۴۲][۴۳]
- Real Vegan Cheese، مستقر در منطقهٔ خلیج سانفرانسیسکو، یک مجموعهٔ غیرانتفاعی و علم باز است که در دو آزمایشگاه اجتماعی فعالیت دارد و در سال ۲۰۱۴ از دل آیجیایام شکل گرفت.[۴۴] Real Vegan Cheese در حال تولید پنیر با استفاده از کازئین (پروتئین لبنی) ساختهشده توسط میکروبها، به جای گاو، است.[۴۵][۴۶][۴۷][۴۸]
- Formo، مستقر در آلمان، یک استارتاپ است که محصولات لبنی را با استفاده از تخمیر صنعتی میکروبی تولید میکند.[۴۹]
- Imagindairy، مستقر در اسرائیل، استارتاپی است که در تلاش است تا پروتئینهای شیر را از طریق مخمرهای زیستمهندسیشده تولید کند.[۵۰][۵۱] در سال ۲۰۲۴ این شرکت تأییدیهٔ FDA و وزارت بهداشت اسرائیل را برای محصولات خود دریافت کرد.[۵۲]
تخممرغ
The EVERY Company یک استارتاپ مستقر در سانفرانسیسکو است که بهعنوان پروژه تخممرغ نیو هاروست آغاز به کار کرده و در سال ۲۰۱۵ توسط IndieBio حمایت شد. این شرکت سفیده تخممرغ را از مخمر تولید میکند، نه از تخممرغ.[۵۳]
ژلاتین
ژلاتور (Geltor) یک استارتاپ مستقر در سانفرانسیسکو است که در سال ۲۰۱۵ توسط IndieBio حمایت شد. ژلاتور در حال توسعه یک پلتفرم تولید پروتئین اختصاصی است که از باکتریها و مخمرها برای تولید ژلاتین استفاده میکند.[۵۴][۵۵]
قهوه
در سال ۲۰۲۱، رسانهها گزارش دادند که اولین محصولات قهوه مصنوعی توسط دو شرکت بیوتکنولوژی ایجاد شده است که هنوز در انتظار تأیید مقررات برای تجاریسازی در آینده نزدیک هستند.[۵۶][۵۷][۵۸][۵۹] این محصولات که میتوانند از طریق کشاورزی سلولی در بیورآکتورها تولید شوند[۵۸] و برای آنها چندین تحقیق و توسعه تأمین مالی قابل توجهی کسب کرده است، ممکن است تأثیرات، ترکیب و طعم مشابه با محصولات طبیعی داشته باشند اما به میزان کمتری آب مصرف کرده، کمتر تولید کربن میکنند، نیاز به نیروی کار کمتری دارند[۵۷] و باعث تخریب محیط زیست نمیشوند.[۵۶] قهوه سلولی رویکردی بسیار رادیکالتر به چالشهای متعدد قهوه سنتی است. در حالی که این قهوه ۱۰۰٪ قهوه است، قهوه سلولی در آزمایشگاه از سلولهای قهوه پرورش مییابد تا پس از خشک شدن، پودری تولید کند که میتواند بو داده شده و عصارهگیری شود.[۵۹]
خون خرچنگ نعلاسبی
Sothic Bioscience یک استارتاپ مستقر در کراک است که در سال ۲۰۱۵ توسط IndieBio حمایت شد. Sothic Bioscience در حال ایجاد یک پلتفرم برای تولید بیوسنتتیک خون خرچنگ یقهدار است. خون خرچنگ یقهدار حاوی Limulus Amebocyte Lysate (LAL) است که استاندارد طلایی برای اعتبارسنجی تجهیزات پزشکی و داروها میباشد.[۶۰][۶۱]
ماهی
کشاورزی سلولی میتواند برای خوراک ماهی تجاری مورد استفاده قرار گیرد. Finless Foods در حال کار بر روی توسعه و تولید انبوه محصولات غذایی حیوانات دریایی است.[۶۲] Wild Type یک استارتاپ مستقر در سانفرانسیسکو است که بر روی ایجاد گوشت پرورشیافته برای مقابله با چالشهایی همچون تغییرات اقلیمی، امنیت غذایی و بهداشت تمرکز دارد.[۶۳][۶۴]
عطرها
Ginkgo Bioworks یک شرکت طراحی ارگانیسم مستقر در بوستون است که در زمینه پرورش عطرها و طراحی میکروبهای سفارشی فعالیت میکند.[۶۵]
منابع
- ↑ "A Closer Look at Cellular Agriculture and the Processes Defining It - AgFunderNews" (به انگلیسی). 2016-07-05. Retrieved 2016-08-05.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Bryant, Christopher J (3 August 2020). "Culture, meat, and cultured meat". Journal of Animal Science. 98 (8): skaa172. doi:10.1093/jas/skaa172. ISSN 0021-8812. PMC 7398566. PMID 32745186.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Hong, Tae Kyung; Shin, Dong-Min; Choi, Joonhyuk; Do, Jeong Tae; Han, Sung Gu (May 2021). "Current Issues and Technical Advances in Cultured Meat Production: A Review". Food Science of Animal Resources. 41 (3): 355–372. doi:10.5851/kosfa.2021.e14. ISSN 2636-0772. PMC 8112310. PMID 34017947.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Treich, Nicolas (1 May 2021). "Cultured Meat: Promises and Challenges". Environmental and Resource Economics (به انگلیسی). 79 (1): 33–61. doi:10.1007/s10640-021-00551-3. ISSN 1573-1502. PMC 7977488. PMID 33758465.
- ↑ Mattick, CS (January 2018). "Cellular agriculture: The coming revolution in food production". Bulletin of the Atomic Scientists. 74 (1): 32–35. Bibcode:2018BuAtS..74a..32M. doi:10.1080/00963402.2017.1413059. S2CID 149404346.
- ↑ "About". Retrieved 2016-08-08.
- ↑ "FDA approves 1st genetically engineered product for food". 1990-03-24.
- ↑ "Case Studies: Chymosin". Archived from the original on 2016-05-22.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Street, 1401 21st; Sacramento, Suite 4556; Usa, Ca 95811-5226. "Who We Are".
- ↑ "Cellular Agriculture at Tufts University". Archived from the original on 2016-08-07.
- ↑ Bowie, Richard. "MFA Launches New Sister Organization". VegNews.com.
- ↑ Crosser, Nate (13 April 2021). "Cellular agriculture landscape". Fifth Industrial.
- ↑ "Useful Resources". Cellular Agriculture Australia.
- ↑ Harvest, New (2016-08-04). "Notes from the 2016 Cellular Agriculture Innovators' Workshop". Medium. Retrieved 2016-08-05.
- ↑ Datar, I (January 2010). "Possibilities for an in vitro meat production system". Innovative Food Science & Emerging Technologies. 11 (1): 13–22. doi:10.1016/j.ifset.2009.10.007.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ De Lorenzo, Daniela (17 مارس 2022). "پارلمان هلند مجوز چشیدن گوشت درونکشتگاهی را صادر کرد". فوربز. Retrieved 8 April 2022.
- ↑ Post, Mark (4 دسامبر 2013). "Medical technology to Produce Food". Journal of the Science of Food and Agriculture. 94 (6): 1039–1041. doi:10.1002/jsfa.6474. PMID 24214798.
- ↑ Edelman, PD (3 می 2005). "Commentary: In Vitro-Cultured Meat Production System". Tissue Engineering. 11 (5–6): 659–662. CiteSeerX 10.1.1.179.588. doi:10.1089/ten.2005.11.659. PMID 15998207. Retrieved 8 April 2018.
{{cite journal}}
: Check date values in:|date=
(help) - ↑ Schonwald, Josh (می 2009). "Future Fillet". The University of Chicago Magazine.
{{cite web}}
: Check date values in:|date=
(help) - ↑ Bryant, Christopher J (1 آگوست 2020). "Culture, meat, and cultured meat". Journal of Animal Science. 98 (8): skaa172. doi:10.1093/jas/skaa172. PMC 7398566. PMID 32745186.
{{cite journal}}
: Check date values in:|date=
(help) - ↑ Treich, Nicolas (می 2021). "Cultured Meat: Promises and Challenges". Environmental and Resource Economics. 79 (1): 33–61. doi:10.1007/s10640-021-00551-3. PMC 7977488. PMID 33758465.
{{cite journal}}
: Check date values in:|date=
(help) - ↑ Wood, Paul; Thorrez, Lieven; Hocquette, Jean-François; Troy, Declan; Gagaoua, Mohammed (2023-04-01). ""Cellular agriculture": current gaps between facts and claims regarding "cell-based meat"". Animal Frontiers. 13 (2): 68–74. doi:10.1093/af/vfac092.
- ↑ Kolyohin, Nick (2 July 2021). "Feature: Israeli cultured meat company aims to redefine industry". Xinhua News Agency. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ Peters, Adele (5 November 2020). "At the first lab-grown meat restaurant, you can eat a 'cultured chicken' sandwich". Fast Company. Retrieved 18 January 2021.
- ↑ Scully, Matthew (17 January 2021). "Hello Cultured Meat, Goodbye to the Cruelty of Industrial Animal Farming". National Review. Retrieved 18 January 2021.
- ↑ "What is the most consumed meat in the world?". Retrieved 14 October 2021.
- ↑ "Investors eat up Orbillion Bio's plans for lab-grown Wagyu beef, elk and bison". 26 April 2021. Retrieved 14 October 2021.
- ↑ "Lab-grown fish makes a debut in Hong Kong". 29 January 2021. Retrieved 14 October 2021.
- ↑ "Seafood Without The Sea: Will Lab-Grown Fish Hook Consumers?". 5 May 2019. Retrieved 14 October 2021.
- ↑ "دانشمندان ژاپنی نخستین گوشت واگیوی سهبعدی زیستچاپشده را تولید کردند". New Atlas. ۲۵ اوت ۲۰۲۱. Retrieved 21 September 2021.
- ↑ Kang, Dong-Hee; Louis, Fiona; Liu, Hao; Shimoda, Hiroshi; Nishiyama, Yasutaka; Nozawa, Hajime; Kakitani, Makoto; Takagi, Daisuke; Kasa, Daijiro; Nagamori, Eiji; Irie, Shinji; Kitano, Shiro; Matsusaki, Michiya (۲۴ اوت ۲۰۲۱). "تولید بافت گوشت مشابه استیک با استفاده از مونتاژ فیبرهای سلولی از طریق زیستچاپ یکپارچه با ژل تاندون". Nature Communications (به انگلیسی). ۱۲ (۱): ۵۰۵۹. Bibcode:2021NatCo..12.5059K. doi:10.1038/s41467-021-25236-9. ISSN 2041-1723. PMC 8385070. PMID 34429413.
- ↑ "Future Food - In Vitro Meat". futurefood.org. November 2018. Retrieved 26 November 2018.
- ↑ Rohrheim, A (June 2016). "Cultured Meat". Sentience Politics. Archived from the original on 1 December 2018. Retrieved 26 November 2018.
- ↑ Shanker, Deena (۲۲ اکتبر ۲۰۱۹). "این ناگتهای ۵۰ دلاری مرغ در آزمایشگاه رشد یافتهاند". Bloomberg.com. Archived from the original on 25 February 2020. Retrieved 27 February 2020.
- ↑ Corbyn, Zoë (۱۹ ژانویه ۲۰۲۰). "از آزمایشگاه به تابه شما: پیشرفت گوشت درونکشتگاهی". گاردین. Archived from the original on 11 February 2020. Retrieved 27 February 2020.
- ↑ Ives, Mike (۲ دسامبر ۲۰۲۰). "سنگاپور نخستین تأییدیه جهانی را برای گوشت درونکشتگاهی صادر کرد". نیویورک تایمز. Archived from the original on 22 January 2021. Retrieved 16 January 2021.
- ↑ "Muufri Milk". Archived from the original on 2016-06-09.
- ↑ "Perfect Day: All the dairy you love, with none of the dairy cows". Perfect Day.
- ↑ "Non-Animal Protein FAQs". Perfect Day.
- ↑ "BRIEF: Kraft Heinz's VC invests in New Culture $3.5m seed round for cell-grown cheese". AgFunderNews (به انگلیسی). 2019-09-10. Retrieved 2019-09-16.
- ↑ "Interview: Matt Gibson, CEO of New Culture Foods". www.cell.ag. Archived from the original on 2019-12-22. Retrieved 2019-09-16.
- ↑ Sheikh, Knvul (2019-08-02). "Got Impossible Milk? The Quest for Lab-Made Dairy". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2019-09-16.
- ↑ "New Culture". www.newculturefood.com (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-15.
- ↑ "Real Vegan Cheese |" (به انگلیسی). Retrieved 2019-09-16.
- ↑ Wohlsen, Marcus (2015-04-15). "Cow Milk Without the Cow Is Coming to Change Food Forever". Wired. ISSN 1059-1028. Retrieved 2019-09-16.
- ↑ "Real Vegan Cheese!". Indiegogo (به انگلیسی). Retrieved 2019-09-16.
- ↑ Murray-Ragg, Nadia (2017-10-01). "Scientists Develop 'Real Vegan Cheese' Made From Lab 'Milk' | News". LIVEKINDLY (به انگلیسی). Retrieved 2019-09-16.
- ↑ "Real Vegan Cheese". Real Vegan Cheese (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-15.
- ↑ "Formo - The Future Dairy from Berlin". formo.bio. Retrieved 2021-08-15.
- ↑ "Imagindairy plans to cut out the cow and make milk from yeast". New Atlas (به انگلیسی). 2021-01-08. Retrieved 2021-08-15.
- ↑ "Blood, brains and burgers: The future is lab-grown everything". New Atlas (به انگلیسی). 2021-08-11. Retrieved 2021-08-15.
- ↑ Spiro, James (2024-11-26). "Imagindairy's animal-free dairy gets green light in Israel". CTech (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-26.
- ↑ Street, 1401 21st; Sacramento, Suite 4556; Usa, Ca 95811-5226. "Under Development".
- ↑ "Gelzen Inc. – Making sustainable, animal-free gelatin". December 2, 2015. Archived from the original on August 19, 2016.
- ↑ "Geltor". gelzen.com.
- ↑ ۵۶٫۰ ۵۶٫۱ Lavars, Nick (20 September 2021). "Lab-grown coffee cuts out the beans and deforestation". New Atlas. Retrieved 18 October 2021.
- ↑ ۵۷٫۰ ۵۷٫۱ Nittle, Nadra (16 October 2021). "Eco-friendly, lab-grown coffee is on the way, but it comes with a catch". The Guardian (به انگلیسی). Retrieved 26 October 2021.
- ↑ ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ "Sustainable coffee grown in Finland". VTT News (به انگلیسی). 15 September 2021. Retrieved 18 October 2021.
- ↑ ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ Jaloliddin Khushvakov, Sebastian E. W. Opitz, Nadja Plüss, Jasmin Sun, Linda Josefine Manthey, Heiko Rischer, and Chahan Yeretzian (2024). "Analytical Platform to Determine Similarities and Dissimilarities between Cell-Cultured Coffee and Farm-Grown Coffee". Journal of Food Science & Technology. doi:10.1021/acsfoodscitech.4c00238.
{{cite journal}}
: نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ "Sothic Bioscience: Protecting human lives while preserving an ancient species". Archived from the original on 2016-07-29. Retrieved 2016-08-08.
- ↑ "Lampstack". Archived from the original on 2018-03-01.
- ↑ "Finless Foods – Finless Foods". Archived from the original on 2018-09-24. Retrieved 2018-11-22.
- ↑ "Wild Type raises $3.5M to reinvent meat for the 21st century". 29 March 2018.
- ↑ "Home". Wild Type. Archived from the original on 2019-08-27. Retrieved 2018-05-09.
- ↑ "The Organism Company - Ginkgo Bioworks". Ginkgo Bioworks.