موضوع(ها) | طب سنتی |
---|---|
ناشر | انتشارات چوگان |
تاریخ نشر | ۱۳۹۲ |
شمار صفحات | ۱۸۶ |
پنج رساله طبی کتابی در حوزه طب سنتی است که به تصحیح دکتر مجید انوشیروانی و به کوشش محمدرضا شمس اردکانی و فرید قاسملو در ۱۸۶ صفحه نگاشته شده است که از سوی انتشارات چوگان در تهران منتشر شده است. این کتاب همانطور که از نامش پیداست، پنج رساله طبی را بررسی میکند. این پنج رساله عبارتند از: رساله ادویه مفرده و مرکبه، رسالهای در خواص چوب چینی، رساله معالجه مرض وبا، رساله تشریح و رساله پادزهر.
بخشهای کتاب
- رساله ادویه مفرده و مرکبه
این رساله به شماره ۱۱۰۴۹/۶ در مجموعهای به شماره ۱۱۰۴۹ ف در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی موجود است که تألیف نویسندهای به نام حکیم علی اصفهانی است. وی در این رساله به اصول کلی شناخت ویژگیهای داروهای مفرد و بازگشایی روش عقلی و تجربی در شناخت ویژگیها و آثار و افعال آنها، و نیز به مسائل دیگری مانند اقسام غذا و احکام امور عارض بر داروها پرداخته است.
- رساله در خواصّ چوب چینی و قهوه و چای خطایی
این رساله رساله سوم از مجموعهای است که به شماره ۱۲۹۳۰ف در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است. این مجموعه به خط نستعلیق و نسخ در قرن سیزدهم قمری کتابت شده است. این رساله نگاشته حکیم قاضی کاشف الدین محمد است و وی این نوشتار را در زمان شاه عباس صفوی حسینی به فارسی نگاشته است تا نفع آن عام باشد و غلامان و شیعیان امیرالمؤمنین از آن منتفع شوند.
- رساله معالجه مرض وبا
این رساله با شماره ۱۰۳۹۴ ف در کتابخانه ملی قابل دستیابی است که بنا به متن نسخه، نویسنده آن محمدحسین افشار فرزند میرزا احمد حکیمباشی است و نام کاتب نسخه عبدالحمید است که در انتهای رساله به عنوان کاتب مدرسه دارالفنون ذکر شده است. نویسنده پس از شیوع وبایی در آذربایجان به تألیف این رساله پرداخته است و این وبا گویا همان وبایی است که هفت سال پس از وبای سال ۱۲۶۲ ق در دارالخلافه تهران روی داده و حکیم علیرضا ساوجی کتاب خود به نام دستورالاطباء فی دفع الطاعون و الوباء را پس از فراغت از کارزار با آن نگاشته و از چگونگی آن سخن گفته است.
- رساله تشریح
این رساله با شماره ۱۰۲۱۳ ف در کتابخانه ملی موجود است که نویسنده آن محمدحسین ابن میرزا بزرگ طهرانی است و این نوشتار را در سال ۱۲۶۹ اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار تحریر کرده است و تحریر آن را به دست صیفور بن سلطان مصطفی میرزای قاجار سپرده است. نویسنده در این رسال اصطلاحات آناتومی و نام استخوانها را با واژگان زبان فرانسه به حروف فارسی آورده و در اغلب موارد نام عربی آنها را نیز ذکر کرده است.
- رساله پادزهر
اصل این نسخه ظاهراً با شماره ۱۹۶۱۹ در کتابخانه موزه بریتانیا نگهداری میشود و نسخه عکسی آن به شماره ۸/۴۳۱ در کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و میکروفیلم آن در کتابخانه دانشگاه تهران به شماره ۶۹۴ موجود است. این رساله از جهت اشتمال آن بر ذکر خواص مفردههای گیاهی، حیوانی و معدنی با خواص پادزهری و نیز به جهت ارجاعات آن به آرای حکمایی چون ابن باجه، ابن خوزی، ابن ماسویه، ارسطاطالیس، دیسقوریدوس، رازی و … نوشتار با ارزشی است.
منابع
- پنج رساله طبی - پایگاه اطلاعرسانی کتابخانههای ایران
- پنج رساله طبی - پایگاه خبری نسخ خطی (بساتین)