 | این صفحه حاوی یک انشا است. این انشا شامل توضیحات و توصیههای یک یا چند مشارکتکنندهٔ ویکیپدیا است. انشاها جزو مقالههای دانشنامه یا سیاستها یا رهنمودهای ویکیپدیا نیستند؛ چرا که بهطور کامل توسط جامعه مورد بررسی قرار نگرفتهاند. بعضی از انشاها هنجارهای متداول را بیان میکنند؛ در حالی که سایر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاههای اقلیت هستند. |
ترولینگ یا ترول کردن (به انگلیسی: trolling) به عملی از روی قصد و نیت میگویند که به قصدِ برهم زدن کارایی ویکیپدیا برای کاربران آن، مدیران، توسعهدهندگان، و افرادی صورت میگیرد که هدفشان کمک به بسط و توسعهٔ ویکیپدیا است. به کاربر ترولکننده، ترولگر (فاعل) یا ترول (اسم/ صفت) گویند. ترولینگ به معنا نقض آگاهانهٔ قوانین ضمنی و نانوشتهٔ فضاهای مجازی به منظور تحریک سایر کاربران و ایجاد مناقشه است.
ترولینگ لزوماً با خرابکاری یکی نیست (با این حال، ترول کردن میتواند خرابکاری را نیز شامل شود). یک خرابکار ممکن است از پاکسازی یک صفحه یا از توهین به کاربران یا پخش و اِعمال نظرات شخصی خود به گونهای ناروا لذت ببرد. اما یک ترولکننده از روی قصد با تهییج و تحریک احساسات و دیگر خواص انسانیِ کاربران و یک محیط آنلاین، به منظور ناراحت کردن افراد اقدام میکند.
کاربران اختلالورزِ زیادی هستند که ترول محسوب نمیشوند. از این باب میتوان جنگجویان واگردان، جنگجویان دیدگاه بیطرف، کاربران بینزاکت و بیادب، و منتقدان پرسروصدای فرایندها و ساختار ویکیپدیا را نام برد. اینها لزوماً ترول نیستند.
ذهنیت یک ترولکننده بیش از هر چیزی متوجه این است که دیگران چگونه به ویرایشهای او واکنش نشان میدهند. اگر یک ترولکننده واکنشی را در برابر ویرایشهای خود ایجاد نکرده باشد، شاید این کاربر اصلاً یک ترولکننده نبودهاست.
تعریف ترولینگ
اینکه مفهوم ترولینگ از کجا آمدهاست، موضوع جالبی است. طبیعت ترول، تلاش برای فرار از هر گونه محدودیت و یافتن راههای جدیدتر و بهتر برای آزار است. موضوعاتی که در زیر میآیند، توضیحاتی در مورد ماهیت ترول و کارهایی که ترولها انجام میدهند، هستند. البته به همهٔ کارهایی که یک فرد برای تخریب ویکیپدیا میپردازد، نمیتوان سیطره داشت. از همین رو است که هیچ قانون مشخصی برای مبارزه با ترولها در نظر گرفته نشدهاست.
ترولینگ تلاش عمدی و با اهداف شوم، برای ایجاد اخلال در ویرایشهای ویکیپدیا است. نادانی ترولینگ نیست. حقیقتگویی هم ترولینگ نیست. ویرایشهای متعصبانه و فاقد بیطرفی، حتی اگر به شدت مورد دفاع قرار بگیرند، ترولینگ نیستند. انتخابها، رایها و سیاستنامههایی که به بیراهه ختم میشوند هم ترولینگ نیستند. همهٔ موارد بالا زمانی ترولینگ هستند که با بدخواهی (نه عدم بیطرفی یا نادانی) در کنار یکدیگر قرار بگیرند. این نیاز به قضاوت انگیزههای یک فرد در مورد یک فرد دیگر است. این قضاوت هیچگاه به درجهٔ اطمینان نمیرسد. این موضوعی است که همیشه باید در ذهن نگاه داشت، زمانی که فردی به دیگری برچسب ترول میزند.
اگر شما تصمیم میگیرید که کسی را به عنوان ترول بنامید، فرض حسن نیت را در نظر بگیرید. به کار بردن واژه ترولینگ دربارهٔ دیگری معمولاً در بر دارندهٔ قضاوت ارزشی یک کاربر از ارزش مشارکتهای کاربری دیگر است. خطاها را با دقت و با احترام بیان کنید. فرد را به قوانین، انشاها یا بحثهای صورتگرفته راهنمایی کنید. هیچگاه بهطور کامل به ترول بودن کسی یقین نبرید، مگر آنکه فرد بیاعتنایی یا ناتوانی در پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده در مورد موضوع مربوط نشان داد. البته در آن زمان هم بهترین کار سکوت و صبر در برابر اقدام دیگران است، این کار همیشه نتیجهٔ بهتری از ترول خواندن یک فرد و ایجاد شبهه دارد. همیشه خندیدن به یک ترول برای مدت طولانی بهتر از راندن یک کاربر منحرفشده از هدف است. این موضوع در وپ:چماق هم ذکر شدهاست.
انواع ترولینگ
تمامی موارد زیر میتواند برای شناسایی ترولها مورد استفاده قرار بگیرد. البته نتیجهگیری اینکه همه یا گروهی از افراد که این چنین رفتار میکنند ترول هستند، اشتباه است. قسمت مهمی از مفهوم ترولینگ، کاری است که فرد دیگر انجام میدهد.
جنگ ویرایشی
یکی از نمونههای اولیه ترولینگ، تلاشهای ستیزهجویانهٔ ویرایشی است: بیان موضوع جدلآمیز بهطور خاص برای ایجاد یک جنگ ویرایشی. ویرایشهای آتشبرانگیز معمولاً از طرف کاربرانی انجام میشود، که دیدگاه اقلیت یا بحثبرانگیز دارند و اعتقاد دارند، که این تفکر به صورت کافی در ویکیپدیا مطرح نشدهاست. از این رو میکوشند، دیدگاه خود را از روشهای دیگر به کرسی بنشانند. ترولها همواره در تلاش هستند، بدون اعتنا به اجماع کاربران، هدف خود را پیگیری کنند.
البته همهٔ ترولهایی که به جنگهای ویرایشی مشغول هستند، موضوعی جدلآمیز را انتخاب نمیکنند. اینجا مفهوم ترولینگ محتوی ویرایش نیست، بلکه روش ویرایش و بحث در مورد ویرایش است. در واقع ترول میکوشد که منابع، اسناد یا اجماع کاربران را دور زند.
افرادی که به نوشتههای خود یقین دارند، ممکن است، به عنوان ترول شناخته شوند. تعداد زیادی از افرادی که ترول نیستند، ممکن است، دربرابر یک مصالحه مقاومت کنند، و اینکه ممکن است در یک زمان مشخص مصالحه بهترین راهحل نباشد.
بار کردن محتویات نامناسب
بعضی مقالهها یا تصاویر فقط به قصد حمله به کاربران یا ویکینویسان بارگذاری میشوند. در این مورد، مانند کپی کردن از وبگاههای شکآور، باید به عنوان خرابکاری برخورد شود. اما، اگر کاربر نویسندهٔ مطلب در تلاش است، یک نوشته یا تصویر آزاردهنده را به عنوان یک موضوع دانشنامهای به دیگر کاربران بقبولاند، میتوان این عمل را مصداق ترولینگ دانست.
سوءاستفاده از قوانین
سوءاستفاده از قوانین یکی از بازیهای مورد علاقهٔ ترولها میباشد. مثالهای نامزد کردن پیوستهٔ مقالههای مناسب دانشنامهای برای حذف، نامزد کردن مقالههای خرد برای مقالههای برگزیده، فهرست کردن کاربران در صفحهٔ درخواست نظر، نامزد کردن کاربرانی فاقد صلاحیت برای مدیر شدن، تصحیح کردن نوشتههایی که به درستی نوشته شدهاند (وپ:سره) و در پایان دادن هشدار خرابکاری به کاربران بیگناه. وقتی ما میگوییم موضوعی فاقد اعتبار یا روشن است، منظور ما این است که هر فرد با فرض حسن نیت با این ویژگیها موافقت میکند. مراقب باشید، چون بعضی مواقع، مواردی که برای شما مثل روز روشن هستند برای دیگران نامأنوس به نظر میرسند. دادن لقب ترول به کسی با شما مخالفت میورزد، ممکن است به دعواهای بیسرانجام بینجامد که هم اعتبار شما را میکاهد و هم به ویکیپدیا ضربه میزند.
معمولاً، اگر رفتاری مخالف قوانین صورت میگیرد، مربوط به فردی است که از قوانین مطلع نیست. به پاسخ کاربر در مورد پیوندی که به سیاست مزبور دادهاید، بنگرید. اگر دیدید که فرد سیاست را قبول کرد یا به تغییر سیاست در جای مناسب پرداخت، این کاربر ترول نیست. اگر کاربر تصریح کرد که سیاست بهطور کامل غلط است، با اصلاً به سیاست توجهی نکرد، ممکن است ترول باشد. بدانید که قوانین ویکیپدیا سیاه و سفید نیستند. ممکن است برای کاربران تازهکار سیستم و سلسله مراتب ویکیپدیا در اوایل کار مشکل باشد، و نکاتی از این سیستم در جایی ذکر نشدهاست. اگر دیدید که کاربری یک به اصطلاح سیاست را، سیاست در نظر میگیرد، از دیگر کاربران کمک بخواهید. کاربران تازهوارد را به قهوهخانه یا کانال آیآرسی سوق دهید جایی که کاربران با تجربه قرار دارند و وی را راهنمایی خواهند کرد.
آزار و اذیت
یکی دیگر از موردهای ترولینگ، سؤال کردن موضوعاتی است، که پاسخهای آنها به آسانی در دسترس است. باز هم اگر موضوعی برای یک شخص روشن باشد، برای دیگری حتماً چنین نیست. اگر دیدید که کاربری سوالهای احمقانه میپرسد، به آنها منبع مشخصی دهید تا خودشان پاسخ سؤال را بیابند. دیگر روش ارجاع دادن آنها به میز کمک است. اگر آنها اصرار کردند، با احترام توضیح دهید علاقه دارید کمک کنید ولی درگیر هستید. اگر پس از پاسخ شما کاربر به پرسش خود باز اصرار ورزید یا در صفحه بحث شما به عدم همکاری اشاره کرد، ممکن است وی ترول باشد. البته امکان این که کاربر مورد نظر تنبل یا گیج هم باشد، هست. از همهٔ انواع ترولینگ این مورد از همه سختتر قابل شناسایی است. ویکیپدیا منبع دانش است. هنگام گسترش علم خود به دیگران مهربان باشید. باید در نظر بگیرید که این مورد در شدیدترین حالت ممکن است روشی برای ترولینگ باشد و اینکه شما یک کاربر را از خود رویگردان کنید در حالی که در تلاش هستید پاسخگو باشید، رفتار مناسبی به نظر نمیرسد.
انتقادهای بیجا
بعضی ترولها منتقد پروژه، قوانین آن، کاربران، مدیران یا اهداف آن هستند. بعضی اوقات، این انتقادها با متهم کردن با استفاده از نامههای پشت پرده، کمپینهای مربوط به یک دیدگاه مشخص، یا گروههایی که یک کاربر خاص را هدف گرفتهاند، همراه میشوند. بعضی وقتها، ترولهای نژادپرست، وقتی مورد غضب واقع میشوند، ویکیپدیا را به مارکسیسم یا اظهارات سیاستپسند متهم میکنند. انتقاد سازنده از پروژه باعث توسعهٔ آن میشود، همیشه مورد توجه قرار میگیرد، اگر در جای صحیح مطرح شود. انتقادها مخرب به نظر میرسند، اگر در ویکی پخش شوند یا در جایی اشتباه قرار بگیرند (مانند صفحه مقالهها یا سیاستهای رسمی). این درست مانند قرار دادن موضوعات بحثبرانگیز است - اگر در جای صحیح مطرح شوند به پیشرفت بحث بسیار کمک میکنند. اگر ولی با نیت بد و بدخواهی انجام گیرند، ممکن است مشکلساز باشد. البته باید کاربران جدید را از این موضوع مستثنی کرد. نکتهٔ دیگر سازنده بودن انتقاد است که به دیدگاه اعضای شرکتکننده در بحث وابسته است.
ترولهای خلاق
طبیعت ترولینگ مخرب بودن است و یکی از مخربترین کارها یافتن راههای جدید برای ایجاد مشکل با استفاده از نقصهای موجود در قوانین است. هر چقدر هم که تعریف شما از ترول درست و جامع باشد، یک ترول متبحر راهی برای دور زدن شما پیدا میکند (راهی که هنوز به ذهن شما خطور نکردهاست)
این موضوع تقریباً شامل همهٔ کاربران میشود - اگر یک کاربر به صورت مکرر به تخریب میپرداخت، و هیچ احترام، قانون، اجماع یا مانع دیگر او را از این کار منصرف نکرد، به نظر ترول میرسد. اگر کاربری در یک برخورد، به یک قانون استناد میکرد در حالی که خود به صورت واضح در حال نقض آن بود، به نظر ترول میرسد.
در موردهای مرزی، بهتر است که فرض حسن نیت را در نظر بگیرید و تلاش کنید برای ایجاد اجماعی که کاربر ترول است یا خیر و نه اینکه مخالف شما یا کاربر دیگر در حال ترولینگ است. اگر با یک ترول خلاق طرف هستید به این صفحه بیایید و درخواست اضافه کردن مورد خود را به آن بدهید. اگر دیگران بر سر آن اجماع کردند، میتوانید آن را با خود به مقابله با ترول ببرید. اگر نتوانستید نظر جمع را جلب کنید، تنها هیئت حکمیت امکان بستن کاربر ترول خلاق را دارد.
چگونه با ترولها برخورد کنیم
به ترولها بها ندهید
یکی از توصیههایی که دربارهٔ برخورد با ترولها مطرح میشود به رسمیت نشناختن و پاسخ ندادن به تحریکات و کنشهای ترولهاست. (به انگلیسی: Do not feed the trolls) که به اختصار با DNFT نمایش داده میشود. بر اساس این تکنیک میبایست از هرگونه واکنش و پاسخ به پستها و مطالب ترولها اجتناب کرد.
برخورد با ترولهای جنگ ویرایشی
بعضی اوقات، جلوی ترولها را در هنگام جنگهای ویرایشی، بدون تغییرات در یکپارچگی مقاله، نمیتوان گرفت. در این شرایط بهتر است در جهت بهتر شدن ویکیپدیا گام بردارید. تمرکز اعصاب در وقت داغ شدن ویرایش را در نظر داشته باشید، همچنین بدانید اختلاف نظر هم وجود دارد. موضوع دیگر دقت در سه برگردان است. اگر میبینید ترولی نوشتههای شما را واگردانی میکند، احتمال کمک دیگر در بازگرداندن نوشته زیاد است. احتمال اینکه ترول منصرف شود، زیاد است، در عین حال ممکن است اجماعی برای برخورد با ترول صورت گیرد.
برخورد با ترولهای بارگذار
در یوزنت، چت روم یا دیگر جوامع آنلاین، بهترین کار نادیده گرفتن ترولها است. در زمینهٔ بارگذاری در ویکیپدیا این مورد بیکاربرد است. اگر حتی شما این موضوع را نادیده بگیرید. مطلب در پایگاه داده باقی میماند و در اینترنت قابل دسترسی است. نوشتههایی که دانشنامهای نیستند و در معیارهای حذف سریع نمیگنجند باید به وپ:نبح منتقل شوند. بحثهای صورت گرفته باید بر پایه سند و مدرک باشد. اگر بحث به جاهای باریک برسد، امکان آتشبازی ترول، حساب زاپاس یا نزدیکان وی در بحث است. این به ترول روحیه میدهد.
ارزش واگردانی تدریجی
در ویکیپدیا، یکی از مؤثرترین راههای مبارزه با سوءاستفادههای مداوم، واگردانیهای تدریجی است، بدین شکل که شما خرابکاری را برای یک مدت زمان واگردانی نمیکنید (معمولا یک روز) و سپس آن را به حالت قبلی بازمیگردانید. نبود یک جواب در لحظه، ترول را از رسیدن به آرزوی خود بازمیدارد. واگردانی شما در آینده تأثیر ویرایشهای ترول را هم کم میکند. این کار زمان لازم را به دیگر کاربران برای شناسایی روش ویرایش کاربر ترول میدهد. در واقع این، همان به ترولها بها ندهید، است.
مشکل واگردانی تدریجی در نوشتههایی است که به صورت مداوم ویرایش میشوند. این کار ممکن است به تعارضهای ویرایشی ختم شود.
برخورد با سوءاستفادهگران
برعکس ترولهایی که مقالهها را خراب میکنند، کاربران سوءاستفادهگر به صورت غیرمستقیم به پروژه ضرر میزنند. بهترین کار تصریح مخالفت و اکتفا به همان است. در بیشتر مواقع فرد دیگری تا توضیحات جامع پیش رفتهاست و شما هم میتوانید موافقت خود را با صراحت بیان کنید. اگر انتخابات به صورت واضح ناموفقیت آمیز خواهید بود، توضیح پس توضیح و حملهٔ شخصی به فرد نامزدکننده راهگشا نیست، انتخابات به هر حال ناموفق خواهد بود. اگر تعداد نامزدها و بحثها به درازا کشید، وپ:حل اختلاف ممکن است به شما کمک کند. به هر حال بگذارید پروسه خود رو به جلو حرکت کند.
برخورد با آزاردهندگان و انتقادات بیجا
با توجه به محل و نوع برخورد، بهترین کار نادیده گرفتن آن و برخورد مشابه هنگام جنگ ویرایشی است. اگر دیدید که این موضوع روی صفحهٔ بحث شما مطرح شد، آن را نادیده بگیرید و پس از چند روز واگردانی کنید. فراموش نکنید به ترولها نباید بها داد.
آنهایی که به اشتباه ترول بنظر میرسند
با توجه به اینکه ترول نامیدن، تصمیمی فردی است، امکان اشتباه در تصمیمگیری وجود دارد. اگر دیدید که شما به خاطر ویرایشهایتان به ترولینگ متهم شدهاید، موارد زیر را مورد توجه قرار دهید.
- این کار را انجام نده اگر کاربران شما را به خاطر کار X ترول خطاب میکنند، X را انجام ندهید.
- فرض حسن نیت. دیدگاه مثبت، شما را از خیلی از مخمصهها نجات میدهد. شما نمیخواهید اولین فردی باشید که رفتار بدی از وی سر زدهاست. معمولاً، مردم حسن نیت دارند و خواهان رفع و رجوع مشکلات هستند.
- دوری کردن. بگذارید جو متشنج کمی آرام شود. این با گذشت زمان ممکن است. بعد بازگردید و با احترام و آرام به بحث خود ادامه دهید.
- روشهای حل اختلاف را در نظر بگیرید. (مانند وپ:درخواست نظردهی)
- اصلاح. معمولاً کاربری به ترول بودن متهم میشود، چون ویژگیهای یک ترول را با خود دارد. در نظر بگیرید: آیا شما به آزار دیگر کاربران مشغول هستید؟ آیا به حملههای شخصی مشغولید؟ اگر اینها را انجام ندهید مطمئن باشید کسی با شما کاری نخواهد داشت.
- بدشانسی. بعضی مواقع هر چه قدر هم که شما درست و صحیح رفتار کنید، ممکن است اجماعی علیه شما صورت گیرد. اگر چنین شد کاری نمیتوان کرد. ممکن است از نو کاربر دیگری سر همان موضوع گرفتار شود و در بحث صورت گرفته اجماع دیگری حاصل شود.
هر چه قدر که شما با درستی به بحث میپردازید، ممکن است شما را به ترول بودن متهم کنند. برای فرار از این مورد حساب کاربری جدید میسازید، بدانید که حساب زاپاس بسیار مذموم است. به جای شروع دوباره، تلاش کنید، اطمینان از دست رفته را به خود بازگردانید. اگر رفتاری مناسب و صحیح در برابر دیگران داشته باشید، یقین داشته باشید، که اندوختهای از اطمینان دیگران را نزد خود جمع کردهاید و حفظ نام کاربری اولیه یکی از همین کارهای مناسب است.