شیرین عبادی در مسائلِ سیاسی و مذهبی مواضع و نظراتی داشته است.
دیدگاههای سیاسی
در کتابِ بیداری ایران عبادی از دیدگاههایش دربارهٔ دین، سیاست و برابری جنسیتی مینویسد. او در این کتاب از عشق خود به کشورش و انتقادش از محمّدرضا شاه پهلوی مینویسد. شیرین پیش از انقلاب، همراه با تعدادی دیگر از قاضیها، طرفدار انقلاب اسلامی و آیتالله خمینی بود. اما بعد از خروج محمدرضا شاه از ایران و پیروزی انقلاب، شیرین انقلاب را یک شکست برای خودش میدید. زنان مجبور به پوشیدن حجاب شدند و زنان قاضی برکنار شدند.
او دربارهٔ جنگ ایران و عراق میگوید:
« | به جز دو جنگ جهانی، کمتر جنگی در قرن بیستم به این سطح از خونریزی رسید. جنگ ایران و عراق آخرین جنگ فرسایشی بود، از نوعی جنگ که قبل از پیشرفت فناوری نظامی دو کشور مستقل با یکدیگر روبرو میشدند و موجهای مردان جوان را با پای پیاده به میدان جنگ میفرستادند. صدام به سلاحهای غربی دسترسی داشت، تسلیحات شیمیایی را از از شرکتهای اروپای غربی و جنگافزارهای زیادی را از ایالات متحده میخرید. زمانیکه کشور ایران در شدیدترین شرایط مازاد جمعیتی بود.[۱] | » |
در کنفرانس خبری بعد از دریافت جایزه نوبل، عبادی مخالفتش را با دخالت بیگانگان در امور داخلی بیان کرد و گفت: «پیکار برای حقوق بشر در ایران توسط مردم ایران انجام میشود و ما مخالف هرگونه دخالت بیگانگان در ایران هستیم»[۲][۳]
او سال ۲۰۰۶ میلادی از برنامه صلحآمیز اتمی ایران دفاع کرد و گفت: «این برنامه باعث غرور ملی یک ملت کهن با تاریخی باشکوه است. هیچ دولتی در ایران، فارغ از ایدئولوژی یا اعتبار دموکراتیک، جرأت نخواهد کرد این برنامه را متوقف کند».[۴] اما موضع او چند سال بعد تغییر کرد، سالِ ۱۳۹۱ در ایتالیا گفت: «ایران دارای [انرژی] خورشید فراوانی است و [...] نیازی به نیروگاه برق اتمی نداریم.»[۵] همان سال در یک سخنرانی در واشینگتن گفت: «این ادعا که انرژی هستهای باعث غرور ملی ایرانیان است، اصلاً درست نیست و پروپاگاندای دولت احمدینژاد است. مردم ایران آن قدر مشکلات معیشتی دارند که وقت فکر کردن به این چنین چیزهایی را ندارند.»[۶] البته او سال ۲۰۱۵ میلادی دربارهٔ گفتههای نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، علیه برنامه هستهای ایران گفت: «همانگونه که پیش از این هم گفتهام، من با هیچ شکلی از کاربرد انرژی هستهای موافق نیستم؛ و برنامه هستهای [ایران] باید هرچه زودتر متوقف شود، البته کشوری که خود بمب اتمی دارد [اسرائیل] نمیتواند رفتار دیگر کشورها را قضاوت کند.»[۷]
سال ۱۳۸۸ عبادی در مصاحبهای به دویچهوله، ضمن مخالفت با هرگونه راهحل نظامی، گفت تلاش میکند تا دولتهای اروپایی، با محور اصلی حقوق بشر و دموکراسی، با دولت ایران مذاکره کنند.[۸] او ارسال پرونده حصر خانگی رهبران جنبش سبز به شورای عالی امنیت ملی ایران را اقدامی فراقانونی خواندهاست و سالِ ۱۳۹۲ به رادیو فردا گفت این اقدام تنها نشاندهنده «تصمیمهای فراتر از قانون است، نه پایبندی به قانون».[۹]
شیرین عبادی در سخنرانیهای گوناگون از بهبود نیافتن شرایط حقوق بشر در ایران پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیسجمهور انتقاد کردهاست. وی در همایش روز جهانی حقوق بشر در دانشگاه لیدن در هلند با عصبانیت گفت: «من خفه میشوم ولی با خفه شدن من، مشکلات حل نمیشود.»[۱۰] او دربارهٔ افزایش اعدامها در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی به دویچهوله گفت رئیسجمهور ناظر بر اجرای صحیح قانون اساسی است و او میتواند دربارهٔ اجرا شدن دادرسی عادلانه و تطابق مقررات و قوانین زندانها با آییننامه داخلی زندانها تحقیق کند و اگر موردی طبق اصول انجام نمیشود تذکر دهد اما حسن روحانی از این اختیار قانونی خود استفاده نمیکند.[۱۱]
او درگفتگو با یک روزنامه ایتالیایی تظاهرات سال ۱۳۹۶ مردم ایران را ناشی از وضعیت اقتصادی، شکاف میان فقیر و غنی، سانسور و هزینههای نظامی حکومت ایران دانست و گفت این جنبش بزرگ اعتراضی ممکن است از موج سبز فراتر رود.[۱۲] او از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی بود که در بهمن ۱۳۹۶ با تأکید بر «اصلاحناپذیری» نظام جمهوری اسلامی ایران خواستار برگزاری همهپرسی تحت نظارت سازمان ملل متحد برای «گذار مسالمتآمیز» از حکومت فعلی «به یک دموکراسی سکولار پارلمانی» شد.[۱۳]
عبادی دربارهٔ مسئله فلسطین و اسرائیل هم دیدگاه خود را بازگو کردهاست. سال ۲۰۱۰ اتحادیه دانشجویان دانشگاه کالیفرنیا طرحی را به دانشگاه دادند که برای محکوم کردن، به گفته آنها، «جنایتهای جنگی اسرائیل»، خواستار تحریم شرکتهای فناوری حامی ارتش اسرائیل شدند. شیرین به همراه سه برنده دیگر جایزه صلح نوبل در بیانیهای از این اقدام حمایت کردند.[۱۴] او در هنگام نبرد ۲۰۱۴ اسرائیل و غزه به همراه پنج زن برنده جایزه صلح نوبل در بیانیهای گفتند: «ادامه مجازات دسته جمعی فلسطینیها توسط رژیم اسرائیل به بهانه جنگ فرسایشی علیه حماس، یک جنایت جنگی است. تا زمانی که اسرائیل حمایتهای علنی و ضمنی برای سیاستهای خود جهت سرکوب مردم فلسطین دریافت میکند، صلح واقعی به وقوع نمیپیوندد.»[۱۵]
در هنگام قدرت گرفتن داعش، عبادی در اردیبهشت ۱۳۹۴ گفت داعش یک ایدئولوژی است و یک ایدئولوژی با بمب نابود نمیشود و کشورهای غربی بهجای بمب و اسلحه باید با کتاب و گسترش آموزش به جنگ افراطگرایان اسلامی بروند.[۷]
او در سال ۱۳۸۵ یکی از حامیان اولیه و مشاوران کمپین یک میلیون امضا بود. این کمپین تلاش کرد تا قوانین تبعیضآمیز علیه زنان در ایران از جمله ارزش کمتر شهادت زن نسبت به شهادت مرد در دادگاه و قانون حجاب اجباری، را تغییر دهد. بسیاری از فعالان این کمپین با جرم «تهدید علیه امنیت ملی» بازداشت شدند.[۱۶][۱۷]
« | آنجایی که حقوق زنان نادیده گرفته میشود، دموکراسی هم سقوط میکند … دموکراسی برابر است با وضعیت زنان … و با هر مدرسهای که برای دختران میسازیم، تاریخ تمدن را یک گام به جلو میبریم.[۱۸] | » |
دربارهٔ جنگ داخلی سوریه و حمایت ایران از بشار اسد، عبادی بارها از حمایت جمهوری اسلامی ایران از حکومت اسد انتقاد کردهاست و گفت: «مردم آزادیخواه ایران از مبارزات آزادی خواهانه مردم سوریه حمایت میکنند و حمایتهای دولت ایران از رژیم بشار اسد ارتباطی با آنان ندارد.» او سال ۲۰۱۶ میلادی از «سوی مردم ایران»، به گفته خودش، بخاطر رفتار حکومت ایران در سوریه و یمن عذرخواهی کرد.[۱۹]
آیندهٔ اقوام در ایران
روز ۲۱ آذر ۱۳۹۸ در نشستی با نمایندگانی از احزاب و گروههای قومگرا از جمله مصطفی هجری رئیس اجرایی حزب دمکرات کردستان سعید عزیزی، سخنگوی اتحاد دمکراتیک آذربایجان (بیرلیک) حافظ فاضل، عضو دفتر سیاسی حزب تضامن دمکراتیک، جلیل شرهانی، دبیرکل حزب تضامن دمکراتیک اهواز، یوسف کر، سخنگوی "سازمان فرهنگی و سیاسی ترکمنصحرا"، ناصر بلیدهای، سخنگوی حزب مردم بلوچستان برگذارشد. این نشست بعداً به نشست "آینده اقوام در ایران" یاد شد. این نمایندگان همراه با شیرین عبادی از اروپا خواستند در قبال سرکوب مردم ایران سکوت نکند. آنها نسبت به پیامد خطرناک این روند هشدار دادند: رشد رادیکالیسم در میان اقوام و به خطر افتادن یکپارچگی ایران. در این نشست نمایندگانی از حزب و گروههای قومی در مقر پارلمان اروپا در بروکسل سخنرانی کردند. مخرج مشترک سخنرانیها تأکید بر "خطری جدی" بود؛ این که ادامه سرکوب، تبعیض و خشونت به ویژه علیه اقلیتهای قومی، آخرین ظرفیتها برای زیست مسالمتآمیز در ایرانی یکپارچه را به محاق میبرد. سخنرانان جملگی به زخمهای تازهترین دور سرکوب معترضان در ایران اشاره کردند که هنوز باز است و بر زخمهای کهنه در گذشته نشسته. عبادی با مرور اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران در سخنرانی خود به دولتهای اروپایی انتقاد کرد که "علیرغم آنکه خود را مدافع حقوق بشر میدانند"، وقتی پای منافع تجاریشان در میان باشد "در کنار دیکتاتورهاً میایستند و زمانی که "مردم بیدفاع به وسیله گلوله و روانه شدن تانکها در خیابان کشته میشوند، صدایی از جهان شنیده" نمیشود. او همچنین از طرح سیستم فدرال ایران دفاع و اینگونه عنوان کرد که سیستم فدرال" تا به حال نه فقط از سوی جمهوری اسلامی مهر امنیتی خورده و میخورد، بلکه بخشهایی از اپوزیسیون نیز آن را چالشی برای "تمامیت ارضی" ایران میدانند.[۲۰] حضور او در کنار احزاب جدا طلب باعث حاشیه سازی فراوانی شد که موجب شد او در کانال شخصی تلگرام اطمینان دهد این نشست درجهت مقابله با حکومت مرکزگرای جمهوری اسلامی ایران بودهاست.[۲۱]
دربارهٔ دین
عبادی افتخار میکند که یک زن مسلمان و روشنفکر است و باور دارد که دین نقشی در نقض حقوق بشر ندارد و هیچ ناسازگاری بین دین و دموکراسی نیست و نقض حقوق بشر در چین و کوبا ناشی از درک و تفسیر نادرست از مذهب است.[۲۲][۱۸] او در سخنرانی خود هنگام دریافت جایزه نوبل گفت:
« | اسلام دینی است که نخستین خطابش به پیامبر با کلمه «بخوان» آغاز میشود … این چنین دینی نمیتواند با آگاهی و دانش و خردورزی و آزادی اندیشه به جدال برخیزد … وضعیت زنان در کشورهای اسلامی ریشه در فرهنگ مردسالار حاکم بر این جوامع دارد و نه دین اسلام.[۲۲] | » |
دربارهٔ مذهب شیعه در ایران او میگوید، بعد از حمله اعراب به ایران و اسلامآوردن ایرانیان، «برخلاف عربهای سنی، ما در پایان به شیعه روی آوردیم»، با اشاره به اینکه ایرانیان مسلمان شدند اما هنوز «ما ایرانی بودیم».[۲۳]
در زمینه اسلام سیاسی و اسلام رحمانی، عبادی بارها از بنیادگرایان ایران انتقاد نموده و جنبش اصلاحطلبان و روشنفکران در کشورهای اسلامی را ستودهاست. او در یک سخنرانی در دانشگاه مریلند ضمن دریافت درجه دکترای افتخاری از این دانشگاه عنوان داشت، اصلاح طلبان و روشنفکران اسلامی در سراسر جهان در حال ساختن جنبشی هستند که با تفسیر و تعبیر صحیح از قرآن و فقه اسلامی در مقابل حکومتهای سرکوبگر بایستند. به گفته او روشنفکران، علما و اصلاح طلبان در سراسر جهان میتوانند از طرق صلحآمیز مسلمانان را به سوی حکومت قانون و تعبیر صحیح از قوانین و احکام مذهبی راهنمایی کنند.» او همچنین به انتقاد از سیاست آمریکا در دخالت در امور ایران و سایر کشورها از جمله عراق پرداخت.[۲۴]
منابع
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامiran-awake
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «Nobels With a Message». The Washington Post. ۲۰۰۳-۱۰-۱۳. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «Eyes off the prize». Working for Change. بایگانیشده از اصلی در ۱۲ اوت ۲۰۱۶.
- ↑ Paul McGeough (۰۱-۰۳-۲۰۰۶). «Sunnis fear US missteps will bolster Tehran's influence». The Sydney Morning Herald. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲ سپتامبر ۲۰۱۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «شیرین عبادی: انرژی هستهای برای ایران مناسب نیست». رادیو زمانه. ۰۳-۱۰-۱۳۹۱. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۹. دریافتشده در ۰۹-۱۲-۱۳۹۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Andrea Stone (۲۱-۰۶-۲۰۱۱). «Iranian Nobel Laureate Shirin Ebadi: Sanctions Okay, Nuke Program Is Propaganda». هافینگتون پست. بایگانیشده از اصلی در ۰۱-۰۴-۲۰۱۶. دریافتشده در ۲۸-۰۲-۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|تاریخ=،|تاریخ بایگانی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Amy Goodman (۲۸-۰۴-۲۰۱۵). «Iranian Nobel Peace Prize Laureate Shirin Ebadi on Nuclear Deal, Islamic State, Women's Rights». Democracy Now. بایگانیشده از اصلی در ۱۹-۱۲-۲۰۱۸. دریافتشده در ۳ مارس ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=،|تاریخ بایگانی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ بابک بهمنش. دویچه وله فارسی https://archive.today/20190228155335/https://www.dw.com/fa-ir/گفتگو-با-ایران-با-محوریت-حقوق-بشر/a-4658767. بایگانیشده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۸-۰۲-۲۰۱۹. مقدار
|dead-url=dead
نامعتبر (کمک); تاریخ وارد شده در|تاریخ بازبینی=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «شیرین عبادی ارسال پرونده رهبران جنبش سبز به شورای عالی امنیت ملی ایران را اقدامی فرا قانونی خواند». رادیو فردا. ۲۰-۰۷-۱۳۹۲. بایگانیشده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۲ اسفند ۱۳۹۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «سخنرانی شیرین عبادی در همایش روز جهانی حقوق بشر، دسامبر ۲۰۱۳» (به پارسی). شبکه ایرانیان هلند. ۱۱ دسامبر ۲۰۱۳. دریافتشده در ۱ دی ۱۳۹۲.
- ↑ «افزایش اعدامها در ایران و انتظاری که از حسن روحانی میرود». دویچهوله فارسی. ۲۸-۱۰-۲۰۱۴. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۹ نوامبر ۲۰۱۷. دریافتشده در ۳ مارس ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ تحریریه تامیز اسرائیل (۰۱-۰۱-۲۰۱۸). Times Of Israel http://fa.timesofisrael.com/شیرین-عبادی،-برندهی-جایزهی-نوبل-صل/. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۹. دریافتشده در ۳ مارس ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «۱۵ فعال سیاسی و مدنی ایرانی خواستار برگزاری همهپرسی تحت نظارت سازمان ملل شدند». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۶.
- ↑ . Cal Divest From Apartheid. ۲۸-۰۴-۲۰۱۰ https://web.archive.org/web/20110708111726/http://www.caldivestfromapartheid.com/2010/04/28/statement-of-support-from-nobel-peace-laureates/. بایگانیشده از اصلی در ۰۸-۰۷-۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=،|تاریخ بایگانی=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «شیرین عبادی و پنج برنده جایزه صلح نوبل دیگر: «جنایت جنگی در غزه باید متوقف شود»». کمپین حقوق بشر ایران. ۲۶-۰۷-۲۰۱۴. بایگانیشده از اصلی در ۲۳-۰۷-۲۰۱۸. دریافتشده در ۰۱-۰۳-۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|تاریخ=،|تاریخ بایگانی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامdw-azadi
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «احضار فعالان کمپین یک میلیون امضا به بازپرسی امنیت در جریان است». رادیو فردا. ۱۱-۰۸-۱۳۸۸. بایگانیشده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۹. دریافتشده در ۳ مارس ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ بدور زکی محمد (۱۷-۱۲-۲۰۰۸). «لقاء مع شیرین عبادی فی سقف العالم» (به عربی). ایلاف. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۹. دریافتشده در ۳ مارس ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «شیرین عبادی بار دیگر از جنایات تهران در سوریه، یمن و عراق عذرخواهی کرد». ۱۶-۰۹-۲۰۱۶. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافتشده در ۳ مارس ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «نشست آینده اقوام در ایران». دویچه وله. ۱۲ دسامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نشست آیندهٔ اقوام در ایران». یوتیوب. ۱۶ دسامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۶ دسامبر ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامnobel-lecture
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «Iran Archaelogy». نشنال جئوگرافیک. ۲۶-۰۸-۲۰۰۸. بایگانیشده از اصلی در ۲۶-۰۸-۲۰۰۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=،|تاریخ بایگانی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامbbc
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).