
شیخ محمد مردوخی | |
---|---|
ملیت | ایرانی |
عنوان | آیت الله مردوخ |
دوره | ۱۲۵۶–۱۳۵۴ |
پدر | عبدالمؤمن مردوخی |
محمد مردوخ کردستانی (۱۲۵۶، سنندج – ۱۳۵۴) امام جمعه و مفتی اعظم اهل سنت کردستان ایران در عهد قاجار و پهلوی بود. او فرزند شیخ عبدالمؤمن مردوخ بود. مردوخ کردستانی از کسانی بود که در رابطه با پیوند یکی بودن قومیت بلوچ و کرد و آریایی بودن آنها، اسناد، و مقالاتی را در زمان خود منتشر کرد. بنا بر اسناد مردوخ که در آثارش وجود دارد، کرد ها و بلوچ ها آریایی های اصیل باقی مانده ای هستند که همچنان به بعضی از اصول کهن آریایی خود، مانند لهجه، زبان، گویش، لباس، رسومات قبیله ای و... پایبند مانده اند. او شاهد و شرکتکننده بسیاری از حوادث تاریخی و رویدادهای اجتماعی و سیاسی دو قرن اخیر کردستان ایران نیز بوده است.
زندگینامه
محمد مردوخ در ۱۲۹۷ ه.ق (۱۲۵۶ خورشیدی) در روستای نوره حوالی سنندج زاده شد. پدرش سِمَت امامت جمعهٔ سنندج را بر عهده داشت. در ۱۲ سالگی که پدرش درگذشت محمد عهدهدار امامت جمعه سنندج شد. آشنایی مردوخ با زبانهای عربی و انگلیسی موجب شد تا وی بتواند با تحولات فرهنگی و اقتصادی آن سده آشنا شود. در سن ۳۰ سالگی مردوخ ماشین چاپی به سنندج وارد کرد و روزنامه اتحاد را منتشر کرد. محمد مردوخ در حوادث مشروطه کردستان و سالهای پس از آن نقش داشت. از نظر انتشار و ترجمه کتاب نیز آثار زیادی منتشر کرد. مجموع آثار منتشرشده و ناشدهٔ او را حدود ۱۱۵ جلد کتاب برشمردهاند. محمد مردوخ در سال ۱۳۵۴ خورشیدی و در سن ۹۸ سالگی از دنیا رفت و در روستای نوره از توابع شهرستان سنندج به خاک سپرده شد.[۱]
شیخ محمد مردوخ حدود شصت کتاب و رساله چاپ کرده است. مهمترین و معروفترین کتاب وی تاریخ مردوخ میباشد که مرجع تاریخی مهمی در تاریخ نوین کردها و کردستان است. همچنین فرهنگ لغت سه زبانه فارسی کردی عربی در ۲ جلد قطور ازجمله آثار اوست.

سندهایی از همکاری وی با سازمان اطلاعات و امنیت ایران (ساواک) در دست است در یکی از این اسناد عنوان شده است: «آقای شیخ محمد مردوخ یکی از روحانیون سنی مذهب متعصب کردستان است و ماهانه مبلغی مستمری دریافت میدارد…» او پس از فعالیت سید روحالله خمینی در سال ۱۳۴۲ به شدت علیه او اقدام به فعالیت و نشر اعلامیه و نوشته نمود؛ در همین سند مورد اشاره مینویسد: «اعلامیهای تحت عنوان (پاسخ آقای سید روح اله خمینی) چاپ و منتشر نموده که مفاد آن انتقاد و توهین به خمینی و (قاطبه علماء) و تعریف و تمجید از محمدرضا شاه پهلوی است.[نیازمند منبع]
نامه شمارهٔ ۶۱۳/ب۲ ساواک کردستان حاکی است که نامبرده قبلاً مینوت این اعلامیه را جهت تسریع در چاپ و انتشار آن به ساواک تقدیم داشته و در مذاکرهای که رئیس ساواک کردستان در این مورد با استاندار کردستان به عمل آورده اظهار نظر شده که امکان دارد انتشار این قبیل اعلامیهها از طرف روحانیون سنی مذهب موجب تجدید اختلاف شیعه و سنی گردد؛ لذا از چاپ و انتشار آن در کردستان جلوگیری شده است و آقای استاندار عقیده داشتهاند چنانچه این اعلامیه به شرف عرض همایونی برسد از لحاظ روش علمای اهل تسنن مناسب خواهد بود.»
همچنین آقای شیخ محمد مردوخ نسبت به عده ای از مراجع تقلید شیعه صحبت ها و گفته هایی بیان کرده بود که در ادامه سند مذکور دربارهٔ آن توضیح داده است:
«آقای شیخ محمد مردوخ قبلاً نیز جزوهای دربارهٔ شیعه و سنی نوشته و چاپ کرد عقیده شیخ مردوخ بر این بود که شیعه و سنی دلیل اختلافاتشان توسط دسیسه ها و سیاست های رجال یهود مذهب ساکن بریتانیایی بود که از این طریق سعی در نابودی اسلام اصیل را داشتند، اون اعتقاد داشت که این یهودیان که بعضی از آنان خاخام های انجمن سری معبد اورشلیم بودند بدلیل اینکه میدانستند از طریق نبرد و جنگ رو در رو هیچ نتیجه ای نخواهند گرفت، با ابتکار ها و ایجاد تفرقه میان این دو مذهب بزرگ سعی در نابودی آن دارند، مردوخ بر اساس اعتقاد و عقیده اش که در بعضی از کتاب ها و حتی سخنرانی هایش موجود بود بر این باور بود که سر منشأ و مسبب اصلی دوری، اختلافات مذهبی، و داشتن کینه پیروان این دو مذهب به یکدیگر در گذشته و به شخصی به اسم عبدالله ابن سبأ برمیگردد، که ازین طریق سعی در نابودی اسلام راستین و مقدس و بلندمرتبه کردن یهودیت بدعت گر است طبق نوشته های مردوخ در کتاب هایش مشخص میشود که یهودیان وقتی با واقعیت اینکه محمد آخرین پیامبر و دین و امت او، دین و امت برتر بر روی زمین است، با کمک گرفتن از جادوگران یهودی آن زمان شروع به تخریب اسلام راستین و وارد کردن تفرقه در بین مسلمانان نخستین بعد از فوت محمد کرد. به همین دلیل حوادثی همچون جنگ صفین یا کشمش بر سر خلافت و یا اتفاقات قتل خلیفه دوم و سوم چهارم و حتی حادثه کربلا به وقوع پیوست. اون این نوشته ها را بر اساس تحقیق و مطالعه کتب تاریخی صدر اسلام و حتی کتب هایی قدیمی مستند میکرد. البته در ایران مخالفینی هم که اکثریت عالمان شیعه بودند با اون هم عقیده نبودند
برای همین انتشاراتی را فراهم ساخته بود که از طریق ساواک نسبت به جمعآوری نسخ موجود و جلوگیری از تجدید چاپ آن جلوگیری بعمل آمد.»
در مورد شیخ مردوخ گفته هایی هم وجود دارد که میگویند یکی از اساتید بنام علم خفیه در زمان خویش بوده است.
پانویس
منابع
- مقدمه تاریخ کرد و کردستان، مردوخ کردستانی، شیخ محمد.
- وبگاه شخصی سوران کردستانی.