Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. طایفه تمندانی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
طایفه تمندانی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
طایفه تمندانی
مناطق با جمعیت چشمگیر
سیستان و بلوچستان
زبان‌ها
بلوچی، اوستایی
دین
اسلام
قومیت‌های وابسته
بلوچ

طایفه تمندانی یا تمیدانی (به بلوچی: تمندانی) یکی از طوایف بلوچ است که در یک دوره طولانی از حاکمان سرحد بوده‌اند.[۱] محل سکونت این طایفه در بلوچستان شهر خاش و منطقه تمندان در دامنه کوه تفتان است.[۲]

عمده طوایف بلوچ از روی اسم جدشان یا منطقه زیستشان نامگذاری می‌شوند.[۳] افراد منتسب به این طایفه با نام فامیلی کُردی و کُردی تمندانی شناخته می‌شوند.

تاریخ

فیروز شاه و ادرو شاه تمندانی یکی از اجداد طایفه تمندانی تا دوران سلسله صفوی حاکم سرحد بودند.[۴]

سنگ بارگاه فیروزشاه تمندانی

طایفه تمندانی از ساکنان سرحد بوده و در روزگار قدیم پیرو آیین زرتشت بوده‌اند. همجنین علاوه بر تکلم به زبان بلوچی به به گویشی از زبان فارسی باستان که برگرفته از زبان اوستا است. صحبت می‌کنند.[۵][۶]

در کتاب تاریخ زرتشتیان پس از ساسانیان نوشته رشید شهمردان از حضور شماری از زرتشتیان در تمندان که بین زاهدان و خاش واقع است گزارش بعمل آمده است.[۷]

به گفته کارینا جهانی زبان‌شناس و ایران‌شناس سوئدی، استاد دانشگاه اوپسالا و رئیس بخش زبان‌های ایرانی، طوایف بلوچ ساکن در کوه تفتان در گذشته پیرو آیین زرتشت بوده و به همین علت گویش پارسیوانی که یکی از گویش‌های زرتشتی و اوستایی است را حفظ کرده و علاوه بر زبان بلوچی به آن تکلم می‌کنند.[۸][۹]

ایرج افشار در کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن با اشاره به تعدادی از طوایف بلوچ که هنوز سنت‌های پیش از اسلام را حفظ کرده و به آن پایبند هستند، از جمله سوگند نال (نوعی سوگند برای اثبات بی گناهی با عبور از آتش) بازمانده از دوران باستان و سیاوش که در میان بلوچ‌های اطراف تفتان رایج است و علاوه بر به زبان بلوچی به گویش پارسیوانی نیز صحبت می‌کنند.[۱۰]

در کتاب احیاء الملوک از سرداران طایفه تمندانی از جمله میر عبدالعلی، میر افضل و میر سهراب که حاکمان سرحد بوده‌اند نام آورده شده است.[۱۱]

امیرافضل در تمندان صاحب استقلال و حکومت بود و امیرعبدالعلی تمندانی که کدخدای موروثی سرحد تا مدت ها بر آن منطق حکمرانی می کرد. میرعبدالعلی سه فرزند داشت. فرزند بزرگ وی میرعارف نام داشت. و همچنین میرافضل و میر سهراب دو فرزند دیگر وی بودند.[۱۲]

پیشینه نام تمندان و ساکنان آن به قرون اولیه بازمی‌گردد که ابن فقیه همدانی در کتاب البلدان[۱۳] از نام دمندان که در کنار رشته کوهی بین بلوچستان و کرمان است ذکر کرده است.[۱۴]

در شاهنامه فردوسی اشاره به کوه بلوچ شده[۱۵][۱۶] که منظور کوه تفتان و ساکنان آن می‌باشد[۱۷] که از متحدین ساسانیان به‌شمار می‌آیند[۱۸] و تمندانی‌ها بخشی از بلوچ‌های آن دوره بوده‌اند.

کریم بخش تمندانی از فعالان سیاسی اجتماعی بلوچ است که فعالیت وی در زمینه حقوق بشری مردم بلوچ می باشد.[۱۹]

تیره‌های طایفه تمندانی

تیره‌های طایفه تمندانی عبارت‌اند از: غلامشاه زهی، غلامحسین زهی، عجب زهی، نرونی، تمینی، کریم داد زهی و دادشاه زهی.

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ افشار, ایرج (1991). عشایر و طوایف سیستان و بلوچستان. p. ۷۴.
  2. ↑ وودز, جان ای. (2006). تاریخ و تاریخ‌نگاری آسیای مرکزی. pp. 451&453.
  3. ↑ سیستانی، ایرج افشار، مقدمه‌ای بر شناخت: ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران (جلد دوم)| صفحه 916-917 چاپ (1366).
  4. ↑ افشار, ایرج (1991). عشایر و طوایف سیستان و بلوچستان. p. 309.
  5. ↑ نقیب زاده, احمد (2000). دولت رضا شاه و نظام ایلی. p. 72.
  6. ↑ افشار, ایرج (1991). عشایر و طوایف سیستان و بلوچستان. p. 87.
  7. ↑ رشید، شهمردان. تاریخ زرتشتیان پس از ساسانیان. تهران. (1360). ص 125.
  8. ↑ جهانی، کرن, اگنس، کارینا (2022). بلوچ و دیگران، دیدگاه‌های زبانی، تاریخی و سیاسی-اجتماعی در مورد پلورالیسم در بلوچستان (به انگلیسی). دانشگاه کمبریج. p. 248. ISBN 3-89500-366-2.
  9. ↑ جهانی، کرن, اگنس، کارینا (2008). بلوچ و دیگران، دیدگاه‌های زبانی، تاریخی و سیاسی-اجتماعی در مورد پلورالیسم در بلوچستان (به انگلیسی). Reichert Verlag. p. 248. ISBN 978-3-89500-591-6.
  10. ↑ افشار, ایرج (1992). بلوچستان و تمدن دیرینه آن. p. 376.
  11. ↑ احیاء الملوک، تهران. (۱۳۴۴). ص 189،506.
  12. ↑ ستوده،, منوچهر (2004). Iḥyāʼ al-mulūk. شرکت انتشارات علمى و فرهنگى،. ISBN 9789644455681.
  13. ↑ ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق همدانی. البلدان، تهران. (1383).
  14. ↑ افشار, ایرج (1991). عشایر و طوایف سیستان و بلوچستان. p. 451.
  15. ↑ دبیر سیاقی, ، سید محمد (2000). کشف الابیات شاهنامه فردوسی. p. 566.
  16. ↑ شاهنامه فردوسی. 1960. p. 188.
  17. ↑ وداد, فرهاد (2008). دیدگاه انگارشی بر شاهنامهٔ فردوسی. p. 253.
  18. ↑ احمدی, حمید (1999). قومیة و قومگرایی در ایران از افسانه تا واقعیت. p. 268.
  19. ↑ Ahmady, Kameel (2013). From Border to Border Research Study on Identity and Ethnicity in Iran. Avaye Buf. ISBN 9788794295314.
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id