Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. دندان انسان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دندان انسان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دندان
دندان‌های یک انسان بالغ.
عکس سی.جی. آی از نمای عقب دندان‌ها از داخل دهان
TA2914

دندان[۱] ساختارهایی سفیدرنگ در درونِ دهان بر روی آروارهٔ بسیاری از مهره‌داران هستند که برای خوردن، جویدن و تکه‌تکه کردن خوراک به کار می‌رود. انسان دارای دندان شیری در کودکی و دندان دائمی بعد از کودکی در طول زندگی خود است.[۲]

همچنین در انسان‌ها، دندان نقشِ بسیار برجسته‌ای در سخن گفتن و تلفظ دارد. یک فرد برای آن‌که دندان‌های سالمی داشته باشد، باید در شبانه‌روز دست‌کم ۲ بار از مسواک و نخ دندان استفاده کند. برخلاف باور عموم، استفادهٔ صحیح از نخ دندان نه‌تنها فاصله‌ای بین دندان‌ها نمی‌اندازد، بلکه باعث از بین رفتنِ پلاک‌هایِ میکروبی بینِ دندان می‌شود که این خود تأثیر به‌سزایی در کاهشِ پوسیدگی‌های بین دندانی دارد.[۳][۴][۵][۶][۷]

ساختمان دندان

ساختمان دندان انسان‌ها از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که از خارج به داخل عبارت‌اند از: بخش تاج (۱. مینا ۲. عاج ۳. پالپ) ۴. لثه - بخش ریشه (۵. سمتوم)

دندان از بخش‌های گوناگونی ساخته شده‌است. ۱. تاج دندان (بخشی که روی لثه است) ۲. ریشهٔ دندان (بخشی که در زیرِ لثه است). بخش خارجی تاج دندان (crown) از مینا (enamel) پوشیده شده‌است که از لحاظِ میزانِ سختی و معدنی بودن، شباهت بسیاری به استخوان دارد، هرچند که برخلافِ استخوان ترد و شکننده است. مینایِ دندان عمدتاً از جنس هیدروکسی آپاتیت است. رنگ مینا نسبت به بهداشت فردی می‌تواند از زرد روشن تا سفید مایل به خاکستری باشد. در زیر مینا، عاج (Dentin) قرار دارد که استحکام آن کمتر از مینا است و همچنین برخلاف آن بافتی زنده است و در مقابل تحریکاتْ حساسیت از خود نشان می‌دهد. رنگِ عاج زرد روشن است و ساختار توبول‌مانند دارد. عاج از مغز دندان یا همان پالپ نگهداری می‌کند.[۸][۹]

Dej که مخفف Dentin enamel junction است محلِّ اتصّالِ مینا و عاج است.[۱۰]

پالپ دندان قسمت زنده‌ای از دندان است که در آن عصب دندان، عروق لنفاوی، عروق خونی و بافت همبند دیده می‌شود و دارای ۲ قسمت است:

۱. پالپ تاجی (کرونال): قسمتی از پالپ که در تاج دندان قرار دارد.

  • شاخک پالپی (Pulp horn): قسمتی از پالپ تاجی که زیر کاسپ‌های دندان قرار دارد و برجسته‌تر است.

۲. پالپ ریشه‌ای (رادیکولار): قسمتی که داخل کانال ریشه‌ها قرار دارد.

چند مورد از اصطلاحات

طوق (cervix) یا سرویکس، به محلِّ اتّصال تاج و ریشه را به یکدیگر می‌گویند که در این ناحیه دندان باریک می‌شود.

CEJ یا Cemento enamel junction: محل اتصال مینا و سمان ریشه را می‌گویند.

Apex اپکس: انتهای ریشه که حالت مخروطی دارد و منفذ ورود اعصاب و عروق در آن قرار دارد. سمنتوم (Cementom): لایه‌ای که ریشه را می‌پوشاند.

فورکا یا فورکاشن (Furcation): محل انشعاب ریشه‌ها در دندان‌های چند ریشه‌ای.

کاسپ (Cusp): برجستگی‌هایِ هرمی شکلْ رویِ دندان که به عنوان قسمت بُرّندهٔ سطح دندان‌هایِ جونده‌اند (دندان‌های عقبی که شامل آسیاب‌ها هستند).

دندان نوزاد

نوزاد حتّی قبل از به دنیا آمدن دندان‌های اولیه دارد، اما آن‌ها در زیرِ پوست لثه قرار دارند و قابل دیدن نیستند. در شش یا هفت‌ماهگی، دندان‌های نوزاد شروع به درآمدن می‌کنند. بیشتر بچه‌ها وقتی به سن ۳ سالگی می‌رسند، تمام دندان‌هایشان به‌طور کامل در می‌آید. به این دندان‌ها دندان‌های شیری می‌گویند. با بزرگ شدنِ کودکْ دندان‌هایِ شیریِ او یکی‌یکی از جایِ خود در می‌آیند. این اتفاق بیشتر در سنِ شش یا هفت سالگی می‌افتد. در عصبِ دندان، رگ‌ها و مویرگ‌های خونی هستند که دندان را تغذیه و سالم نگاهِشان می‌دارد.[۱۱]

دندان‌های ناتال و نئوناتال دندان‌هایی هستند که ممکن است نوزاد قبل ۶ ماهگی آن را داشته باشد یا با آن متولد شده باشد. این دندان‌ها در بیشتر اوقات دندان‌های شیری حقیقی انسان هستند که زودتر رویش پیدا کردند و با کشیدن آن‌ها معمولاً دندانی جایگزین آن نمی‌شود. در نوزادان وجود دندان ناتال یا نئوناتال محکم، چنانچه باعث زخم دهان نوزاد یا اذیت مادر به هنگام شیر دادن شوند، بهتر است با مشورت دندانپزشک کشیده شود. چنانچه این دندان‌ها لق باشد، برای جلوگیری از آسپیرشن (خفگی به علت انسداد راه هوایی) بهتر است کشیده شوند.[۱۲][۱۳]

انواع دندان

در داخل استخوان‌های هر فک (فک بالا و فک پایین) حفره‌هایی وجود دارد که ریشهٔ دندان‌ها درون آن قرار می‌گیرد.

نام این پنج دندانْ از خطِّ وسط به طرفِ عقب عبارت است از: دندان پیش میانی که به‌طورِ قراردادی با حرفِ A نشان داده می‌شود. دندان پیش طرفی یا B. دندان نیش یا C. دندان‌های آسیای کوچک یا D. دندان‌های آسیای بزرگ یا E. تعداد و نوع دندان‌ها در فکِ بالا و پایین یکسان است. در هر فک نیز تعداد و نوع دندان‌هایِ نیمهٔ راست و چپ مشابه هستند) و ۳۲ دندان دائمی‌اند.

دندان شیری

مقالهٔ اصلی: دندان‌های شیری

تعداد دندان‌های شیری، ۲۰ عدد (در هر آرواره ۱۰ عدد) بوده که به مرور می‌افتند و ۳۲ عدد دندانِ دائمی جای آن‌ها را می‌گیرند. تکامل این دندان‌ها از دورهٔ جنینی آغاز می‌شود و بعد از تولّد در سنینِ شش ماهگی در می‌آیند. این دندان‌ها نیاز به مراقبت فروانی دارند و مراقبت و رشد صحیح آن‌ها ضامن سلامتی دندان‌های دائمی است.

دندان دائمی

مقالهٔ اصلی: دندان‌های دائمی

تعداد دندان‌های دائمی، ۳۲ عدد (در هر آرواره ۱۶ عدد) بوده که رشد آن‌ها از شش ماهگی آغاز می‌شود و تا بیست سالگی ادامه می‌یابد که دندان‌های عقل در می‌آیند. به‌طور کلی در افراد بالغ در هر نیمهٔ فک دو دندان پیشین، یک دندان نیش با نوک تیز، دو دندان آسیای کوچک و سه دندان آسیای بزرگ وجود دارد.

دندان پیش

مقالهٔ اصلی: دندان پیش

دندان‌هایی که در وسط و قسمت جلویی دهان هستند و به راحتی قابل دیدن‌اَند، دندان‌های پیشین نام دارند. ۴ دندان پیشین در بالا و ۴ دندانْ در پایین قرار دارند. این دندان‌ها دارای لبهٔ تیزی بوده و سطح مقطع در این دندان‌ها عرض زیادی دارد و باریک است. با کمک این دندان‌ها می‌توان غذا را پاره کرد.

دندان نیش

مقالهٔ اصلی: دندان نیش

چهار دندانِ نیش در مجموعْ در دهان هستند که ۲ تایِ آن‌ها در بالا و دو تایِ دیگر در پایین قرار دارند. این دندان‌هایِ نوک‌تیز برای تکه‌تکه کردن غذا و سوراخ‌کردن استفاده می‌شود.

دندان آسیای کوچک

مقالهٔ اصلی: دندان‌های آسیای کوچک

به هشت دندان کوچکی که دوبه‌دو کنارِ دندان‌هایِ نیش قرار می‌گیرند، دندان‌هایِ آسیایِ کوچک یا پِرمولر (Premolar) گفته می‌شود. به کمک برآمدگی‌هایی که بر روی آنها وجود دارد برای خرد کردن و بریدن مواد غذایی استفاده می‌شوند.

دندان آسیای بزرگ

مقالهٔ اصلی: دندان‌های آسیای بزرگ

به دوازده دندان که در چهار بخش انتهاییِ طرفینِ فک‌های بالا و پایین قرار می‌گیرند، دندان‌های آسیای بزرگ یا مولر (Molar) گفته می‌شود. آن‌ها را دندان‌های آسیای اول، دوم، سوم (دندان عقل) نیز می‌نامند. این دندان‌ها برای له کردن، جویدن و ساییدن مواد غذایی استفاده می‌شوند.

دندان عقل

مقالهٔ اصلی: دندان عقل

آخرین دندان آسیای بزرگ دندان عقل یا آسیای سوم نامیده می‌شود. وقتی فرد به سن ۱۸ سالگی می‌رسد، ۴ دندان آسیایِ بزرگِ (آسیای بزرگ سوم) وی در انتهای دهان شروع به رشد می‌کنند که با نامِ دندانِ عقل شناخته می‌شود. این دندان‌ها در جویدن غذا نیز تأثیر به‌سزایی ندارند، اما بعضی افراد معتقدند که این دندان‌ها در انسان‌های اولیه برای جویدن و خُرد کردن غذا به‌کار می‌رفته‌است.

پوسیدگی دندان

مقالهٔ اصلی: پوسیدگی دندان

برای ایجاد پوسیدگی دندان چند عامل باید وجود داشته باشند و این عوامل به هم کمک کنند تا دندانی پوسیده شود.

باکتری ایجادکنندهٔ پوسیدگی دندان

چندین نوع باکتری در دهان وجود دارند که در تولید پوسیدگی دندان‌ها نقش دارند. عمده‌ترین این باکتری‌ها که اکثراً باعث ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها می‌گردد استرپتوکوک میوتانس است. دهان انسان خانهٔ اصلی این باکتری است. این باکتری در دهان همهٔ انسان‌ها وجود دارد اما مقدار آن از یک دهان تا دهان دیگر متفاوت است. هرچه مقدار این باکتری در دهانی بیشتر باشد آن دهان نسبت به پوسیدگی‌های دندان مستعد تر است.[۱۴]

این باکتری دارای خاصیتی است که کمتر در موجود زندهٔ دیگری یافت می‌شود و آن توانایی موتاسیون یا جهش ژنتیکی سریع این باکتری است. این باکتری دائماً در حال تغییر کدهای ژنتیکی خود است. همین خاصیت باکتری استرپتوکوک میوتانس مانع از تولید واکسن علیه آن شده‌است؛ بنابراین پوسیدگی‌های دندان را با واکسن یا دارو نمی‌توان درمان یا پیشگیری کرد.[۱۵][۱۶]

از خواص دیگر این باکتری بی‌هوازی بودن آن است. بیشتر جانداران برای بقا اکسیژن مصرف نموده و کربن دی‌اکسید پس می‌دهند. استرپتوکوک میوتانس بر عکس عمل می‌کند یعنی اینکه کربن دی‌اکسید مصرف کرده و تولید گاز هیدروژن سولفید می‌کند. این گاز عامل بوی بد دهان است؛ بنابراین در شب‌هنگام که دهان بسته‌است و میزان کربن دی‌اکسید دهان بالا می‌رود بهترین زمان برای فعالیت و تکثیر این باکتری است.[۱۷]

فراورده‌های قندی

مقالهٔ اصلی: فراورده‌های قندی

هر جانداری برای حیاتش نیاز به مواد غذایی دارد. استرپتوکوک میوتانس نیز از این قاعده مستثنی نیست. این باکتری مواد قندی موجود در مواد غذایی که مصرف می‌کنیم و بر روی دندان‌های تمیز نشده باقی مانده‌است را مصرف می‌کند. این مواد قندی بعد از بیست دقیقه از خوردن غذا با کمک بزاق ماده چسبناکی را ایجاد می‌کند که به سطح دندان‌ها با قدرت زیادی می‌چسبد. به این لایه پلاک میکروبی گفته می‌شود. علت نام‌گذاری آن این است که در این پلاک علاوه بر مواد قندی باکتری ایجادکنندهٔ پوسیدگی دندان نیز وجود دارد.

هدف اصلی از مسواک زدن برداشتن این لایهٔ چسبناک از روی سطوح دندانی است. پلاک میکروبی به قدری سخت به سطح دندان چسبیده‌است که تنها با مسواک از روی آن کنده و پاک می‌شود. دهان‌شویه‌ها نقش مستقیمی در کاهش پلاک میکروبی نداشته و تنها تعداد باکتری‌ها در دهان را کاهش می‌دهند.[۱۸][۱۹]

زمان

داخل پلاک میکروبی، قند مواد غذایی و باکتری وجود دارد اما این کافی نیست. این باکتری‌ها بایستی زمان کافی برای تجزیه و مصرف قند داخل پلاک میکروبی را داشته باشند. باکتری استرپتوکوک میوتانس با تجزیهٔ قند، تولید اسید می‌کند. این اسید باعث حل کردن مواد معدنی ساختار دندانی شده و پوسیدگی دندان ایجاد می‌شود.[۲۰]

هرچه این زمان کاهش یابد و سریعاً بعد از خوردن غذا و مواد قندی دندان‌ها مسواک زده شوند، اجازهٔ تأثیر اسید تولید شده به روی دندان‌ها داده نمی‌شود و جلوی روند پوسیدگی دندان گرفته می‌شود. باکتری استرپتوکوک میوتانس تنها ۴ دقیقه بعد از تماس با مواد قندی تولید اسید می‌کند.[۲۱][۲۲][۲۳]

درد دندان

مقالهٔ اصلی: دندان‌درد
مجسمه‌ای که مردی در حال تحمل درد دندان است.

درد دندان یکی از مشکلاتی است که معمولاً به دلیل کوتاهی و غفلت در بهداشتِ دهان و دندان ایجاد می‌شود. وجود درد در یک یا چند دندان، معمولاً علامت وجود مشکل، در دندان‌ها یا لثه‌ها است؛ البته باید به این نکته توجه داشته باشید که درد دندان، گاهی بسیار خفیف و کم است و گاهی بسیارنپتیاتنزداطتدتوئظدرئردذئذدبئلظنبردمنیت یظبرپشبلشوبئلدیتزدیتتیاتباتباتباتبلابتلابتالتبالتپمرزندذشبذرنمپشئبدانپبتئپدشدید بوده که برای نوجوانان تحمل‌پذیر نیست. یکی از راه‌هایِ بسیار مؤثر در تسکینِ دندان درد استفاده از گل میخک است. راه دیگر آمپول دگزامتازون است.[۲۴]

دندان‌درد معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که لایه داخلی دندان (پالپ دندان) دچار التهاب شود. ناحیهٔ پالپ در برگیرندهٔ اعصاب حساس و رگ‌های خونی است.[۲۵] التهاب ناحیهٔ پالپ دندان می‌تواند در نتیجهٔ شرایط زیر اتفاق افتد:

  • پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان کودکان و بزرگسالان که باعث ایجاد سوراخ (کرم‌خوردگی) در پوستهٔ سخت دندان می‌شود.
  • ترک‌خوردگی دندان: این ترک‌خوردگی در اغلب مواقع کم است و امکان مشاهدهٔ آن با چشم غیرمسلح وجود ندارد.
  • شل شدن یا شکستن پُرکردگی دندان: بعد از پر کردن دندان ممکن است این اتفاق بیفتد.
  • تحلیل لثه (عقب رفتن لثه‌ها): که در این حالت لثهها عقب کشیده و جمع می‌شوند و به این ترتیب بافت نرم و بخش‌های حساس‌تر دندان همچون ریشه در محیط خارج از لثه قرار می‌گیرند.
  • آبسهٔ پری‌آپیکال: یک کیسهٔ تشکیل شده از چرک است که در انتهای دندان در نتیجهٔ عفونت باکتریایی تشکیل می‌شود.

علاوه بر این در این رابطه برخی شرایط دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد دردی مشابه درد دندان شوند و این موضوع در شرایطی مشاهده می‌شود که حتی ناحیهٔ پالپ دندان نیز آسیب ندیده‌است.

برخی از این عوامل به شرح زیر هستند

  • آبسهٔ پریودنتال: یک کیسهٔ تشکیل شده از چرک در لثه‌ها است که در نتیجهٔ عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود.
  • آفت دهان یا زخم‌های ایجادشده بر روی لثه‌ها. یک علت آفت دهان می‌تواند زمینهٔ ارثی باشد.
  • زخم شدن یا ورم کردن لثه‌های اطراف دندانی که در حال رشد است. برای مثال این حالت در شرایطی مشاهده می‌شود که دندان‌های عقل رشد خود را آغاز می‌کنند، و می‌توانند باعث دندان‌درد شوند.
  • سینوزیت: که گاهی باعث ایجاد دندان‌درد در ناحیهٔ فک بالا می‌شود.
  • آسیب‌دیدگی مفصل متصل کنندهٔ فک به جمجمه (مفصل گیجگاهی)[۲۶]
  • رشد دندان‌های کودک: کودکان نیز ممکن است با ناراحتی و درد هنگام شروع رشد دندان‌های خود مواجه شوند. در اصطلاح به این شرایط «دندان درآوردن» گفته می‌شود.
  • بارداری: مادران باردار ممکن است با مقداری تغییر در شرایط سلامتی دهان خود در طول دوره حاملگی مواجه شوند. تغییرات اولیه در این حالت به خاطر تغییرات هورمونی و به‌طور خاص افزایش هورمون استروژن و پروژسترون است که می‌تواند باعث نشان دادن واکنش غیرعادی بافت لثه به پلاک شود و باعث دندان درد در بارداری شود. موارد استثنائی نیز وجود دارد که نوزاد حین تولد دندان داشته و دندان‌هایش از زیر لثه سر بیرون آورده‌اند.

گفتار

مقالهٔ اصلی: گفتار

دندان‌ها نقش بسیار مؤثر در کیفیت گفتار و اعتماد به نفس افراد دارند. برای صحبت کردن یک سری تماس‌ها شامل لب و دندان، لب و لب، زبان با کام و زبان با دندان‌ها ضرورت دارد تا ادای حروف مختلف با این تماس‌ها برقرار شود. برای این‌که تلفظ هر یک از حروف در داخل دهان مفهوم پیدا کند یکی از این تماس‌ها باید برقرار شود. همچنین ارتودنسی تأثیراتی بر روی گفتار دارد.

بیماری‌ها

دیاستم

فضای خالی بین دو یا چند دندان معمولاً در دندان‌های پیش است.[۲۷]

ناهنجاری دندانی

مقالهٔ اصلی: ناهنجاری دندانی

یا مال‌اکلوژن (به انگلیسی: Malocclusion) به مواردی گفته می‌شود که در آن دندان‌ها از دیدگاه زیبایی، سلامتی و کارایی در وضعیت مطلوب نیستند. این اشکال به دلیل رابطهٔ غلط دندان‌های یک قوس با یکدیگر یا با قوس مقابل ایجاد می‌شود.

هایپردونتیا

هایپردونتیا (Hyperdontia)؛ اختلال رویش اضافی یک یا چند دندان دیگر روی قوس دندانی است.[۲۸]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ دندان در ریشه‌شناسی برخط
  2. ↑ Stay, Flora. "How Your Teeth Affect Your Digestive System". TotalHealth Magazine. Archived from the original on 18 December 2023. Retrieved 27 August 2022.
  3. ↑ (Ash 2003، ص. 9)
  4. ↑ (Cate 1998، ص. 3)
  5. ↑ «دندان در دانشنامه رشد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۷.
  6. ↑ Clemente, Carmine (1987). Anatomy, a regional atlas of the human body. Baltimore: Urban & Schwarzenberg. ISBN 978-0-8067-0323-7.
  7. ↑ (Ash 2003، ص. 6)
  8. ↑ "Impacted wisdom teeth". Mayo Clinic. Retrieved 5 March 2022.
  9. ↑ Sorenti, Mark; Martinón-Torres, María; Martín-Francés, Laura; Perea-Pérez, Bernardo (2019). "Sexual dimorphism of dental tissues in modern human mandibular molars". American Journal of Physical Anthropology (به انگلیسی). 169 (2): 332–340. doi:10.1002/ajpa.23822. ISSN 1096-8644. PMID 30866041. S2CID 76662620.
  10. ↑ "Tooth enamel | Drug Discrimination Database".
  11. ↑ Listgarten, Max A. "Histology of the Periodontium: Principal fibers of the periodontal ligament," University of Pennsylvania and Temple University. Created May 8, 1999, revised 16 January 2007.
  12. ↑ Kranich, Ernst-Michael (1990) "Anthropologie", in F. Bohnsack and E-M Kranich (eds.), Erziehungswissenschaft und Waldorfpädagogik, Reihe Pädagogik Beltz, Weinheim, p. 126, citing Frances Ilg and Louise Bates Ames (Gesell Institute), School Readiness, p. 236 ff
  13. ↑ Silvestro, JR (1977). "Second Dentition and School Readiness". New York State Dental Journal. 43 (3): 155–8. PMID 264640. ...the loss of the first deciduous tooth can serve as a definite indicator of a male child's readiness for reading and schoolwork
  14. ↑ Dental Cavities, MedlinePlus Medical Encyclopedia.
  15. ↑ Seiler R, Spielman AI, Zink A, Rühli F (2013). "Oral pathologies of the Neolithic Iceman, c.3,300 BC". European Journal of Oral Sciences (Historical Article. Research Support, Non-U.S. Gov't). 121 (3 Pt 1): 137–41. doi:10.1111/eos.12037. PMID 23659234.
  16. ↑ Suddick RP, Harris NO (1990). "Historical perspectives of oral biology: a series". Crit. Rev. Oral Biol. Med. 1 (2): 135–51. doi:10.1177/10454411900010020301. PMID 2129621.
  17. ↑ «پوسیدگی دندان: علت و درمان».
  18. ↑ Hardie JM (1982). "The microbiology of dental caries". Dent Update. 9 (4): 199–200, 202–4, 206–8. PMID 6959931.
  19. ↑ Moore WJ; Moore, W.J. (1983). "The role of sugar in the aetiology of dental caries. 1. Sugar and the antiquity of dental caries". J Dent. 11 (3): 189–90. doi:10.1016/0300-5712(83)90182-3. PMID 6358295.
  20. ↑ Introduction to Dental Plaque بایگانی‌شده در ۲۰۱۱-۰۸-۲۷ توسط Wayback Machine. Leeds Dental Institute.
  21. ↑ Dental Enamel Defects and Celiac Disease بایگانی‌شده در ۲۰۱۶-۰۳-۰۵ توسط Wayback Machine National Institute of Health (NIH)
  22. ↑ Ferraz EG, Campos Ede J, Sarmento VA, Silva LR (2012). "The oral manifestations of celiac disease: information for the pediatric dentist". Pediatr Dent (Review). 34 (7): 485–8. PMID 23265166.
  23. ↑ Giuca MR, Cei G, Gigli F, Gandini P (2010). "Oral signs in the diagnosis of celiac disease: review of the literature". Minerva Stomatol (Review). 59 (1–2): 33–43. PMID 20212408.
  24. ↑ (Neville 2002، ص. 50.)
  25. ↑ «درمان دندان‌درد شدید به‌علت آسیب دندان، خوردن مواد قندی و عفونت».
  26. ↑ آسیب‌دیدگی مفصل فک و جمجمه. «هزینه کامپوزیت دندان». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۲.
  27. ↑ سایت، مدیر (۲۰۲۰-۰۶-۲۵). «دیاستم یا فاصله بین دندان‌ها چیست؟ - دندانپزشکی شبانه‌روزی رایا دیاستم یا فاصله بین دندانی». دندانپزشکی شبانه‌روزی رایا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۰۸.
  28. ↑ «هایپردونتیا: تعریف، انواع، و درمان». دکتر امیر محمدی. ۲۰۲۱-۰۳-۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۵.

پیوند به بیرون

معنای دندان را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دندان انسان موجود است.
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id