درگاههای ویکیپدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری
مقدمه![]() علوم زمین اصلاحی فراگیر برای اطلاق به علوم مرتبط با سیارهٔ زمین است. علوم زمین گونهای خاص از سیارهشناسی است که به بررسی و مطالعهٔ ساختار و ترکیبات زمین، خاستگاه، ویژگیهای فیزیکی، جنبههای در حال تغییر و تمامی پدیدههای طبیعی آن میپردازد. زمین تنها سیارهای است که حیات در آن یافت شدهاست و در نتیجه تنها سیارهای بهشمار میرود که دارای فرآیندهای زیستشناسی و زیستکره میباشد. اکثر رشتههای علوم زمین از فیزیک، ریاضیات، و شیمی برای دستیابی به درکی کمی از مفاهیم اصلی سامانهٔ زمین سود میجویند. همچون بسیاری از علوم دیگر، زمین را میتوان هم از طریق آزمایش و هم از لحاظ نظری مطالعه کرد. همچنین در مطالعهٔ علوم زمین میتوان هم به شیوههای تقلیلگرایی دست یازید و هم به شیوههای کلنگری. اگرچه معدنکاری و سنگهای قیمتی در سرتاسر تاریخ تمدن مورد علاقهٔ انسانها بودهاست، اما توسعهٔ آنها به علوم زمینشناسی اقتصادی و کانیشناسی تا سدهٔ هجدم میلادی محقق نشد. مطالعهٔ علوم زمین، به ویژه دیرینشناسی، در سدهٔ نوزدهم میلادی شکوفا شد و رشد سایر رشتهها نظیر ژئوفیزیک در سدهٔ بیستم منجر به ظهور نظریهٔ زمینساخت بشقابی در دههٔ ۱۹۶۰ شد. این نظریه همان تأثیری را بر علوم زمین گذاشت که نظریهٔ تکامل بر روی زیستشناسی داشت. امروزه علوم زمین پیوندی نزدیک و عمیق با مطالعات اقلیمشناسی و صنایع اکتشافات معدنی و نفت خام دارد. اکتشاف و استخراج منابع هیدروکربنی و معدنی، نقشهنگاری، پیشبینی آبوهوا، و هشدار دربارهٔ وقوع فورانهای آتشفشانی از جمله کاربردهای علوم زمین میباشد. علوم زمین در ارتباط با علوم محیطی، و سایر زیرحوزههای سیارهشناسی است. مقالهٔ برگزیده![]() زمینلرزهٔ قائن یا اَردِکول، زمینلرزهای مهیب بود که در ۱۰ مهٔ ۱۹۹۷ ساعت ۰۷:۵۷ به وقت هماهنگ جهانی (۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ ساعت ۱۲:۲۷ به وقت محلی)، استان خراسان در شمال شرق ایران را لرزاند. بزرگای گشتاوری این زمینلرزه که شدیدترین زمینلرزهٔ منطقه از سال ۱۹۷۹ تا آن زمان بود، ۷٫۳ اندازهگیری شد و مرکز آن در روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت. زمینلرزهٔ قائن سومین زمینلرزهای بود که در سال ۱۹۹۷ در ایران رخ میداد و خساراتی عظیم بر جای گذاشت. بر اثر این زمینلرزه منطقهٔ بیرجند–قائن ویران گشت؛ ۱٬۵۶۷ نفر کشته، بیش از ۲٬۳۰۰ نفر مجروح، و ۵۰٬۰۰۰ نفر آواره شدند؛ ۱۵٬۰۰۰ واحد مسکونی تخریب شد یا آسیب دید. سازمان زمینشناسی آمریکا زمینلرزهٔ قائن را مرگبارترین زمینلرزهٔ سال ۱۹۹۷ توصیف کرد. ۲۱۵ پسلرزه بر شدت خرابیها افزود و بسیاری از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کرد. بعدها مشخص شد که زمینلرزه بر اثر گسیختگی در امتداد گسلی که در زیر خط مرزی ایران–افغانستان واقع بود، ایجاد شدهاست. در نهایت میزان خسارتها ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا برآورد شد، و بسیاری از کشورها با اهدای پتو، چادر، لباس، و مواد غذایی به یاری زلزلهزدگان شتافتند. گروههای نجات به منطقه اعزام شدند تا داوطلبان محلی را در یافتن بازماندگانی که زیر آوارها مدفون شده بودند، یاری کنند. میزان تخریبها در اطراف رومرکز زمینلرزه تقریباً ۱۰۰ درصد اعلام شد که عمدتاً ناشی از شیوهٔ ناصحیح ساختوساز در مناطق روستایی بود. نگارهٔ برگزیده![]() نمایی از تلماسههای رُبعَالخالی. ربعالخالی بیابانی وسیع است که تقریباً یکسوم جنوبی شبهجزیرهٔ عربستان را پوشاندهاست. در تصویر تلماسهها به رنگ قهوهای و دشتهای شنی مابین آنها به رنگ خاکستری دیده میشوند. فاصلهٔ تلماسههای موازی از یکدیگر تقریباً ۱٫۵ تا ۲٫۵ کیلومتر است و بلندای آنها تا ۳۳۰ متر نیز میرسد. این بیابان نه محل سکونت انسانهاست و نه محل عبور آنها؛ اگرچه مأمن برخی گونههای گیاهی، عنکبوتیان و جوندگان به شمار میآید. آیا میدانستید؟
آنچه میتوانید انجام دهید![]()
ویکیپروژههامطالب باکیفیتموضوعات مرتبط
ردهها
درگاههای مرتبطدر دیگر ویکیپروژههای ویکیمدیا |