Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. دانشنامه ایران و اسلام - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دانشنامه ایران و اسلام - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دانشنامه ایران و اسلام
جلد اول از سری ده‌گانه دانشنامه ایران و اسلام
ویراستار(ها)احسان یارشاطر
نویسنده(ها)جمعی از نویسندگان ایرانی و خارجی
کشورتهران
زبانفارسی
موضوع(ها)تاریخ و فرهنگ ایران اسلامی
ناشربنگاه ترجمه و نشر کتاب
پیش ازدانشنامه جهان اسلام 
از سلسله مقاله دربارهٔ
ایران‌شناسی
موضوع‌ها
ایران‌شناسان
نهادها
نشریات و کتاب‌ها

دانشنامه ایران و اسلام، مجموعه ای ده‌گانه‌ای از دانشنامهٔ فارسی‌زبان است که محور اصلی آن، تاریخ و فرهنگ ایران (قبل و بعد از اسلام) و جهان اسلام است. این اثر، ترجمه ویرایش دوم دانشنامه اسلام بود که مدخل‌های راجع به ایران بر آن افزوده می‌شد. با انقلاب ۱۳۵۷ ایران، پروژه دانشنامه ایران و اسلام متوقف شد و در سال ۱۳۶۲ ، پروژه دانشنامه جهان اسلام شروع شد. آخرین مدخل این دانشنامه، «اخوان‌المسلمین» بود.


احسان یارشاطر مدعی است که پس از انقلاب 1357، این پروژه تحت نام دانشنامه جهان اسلام ادامه یافت.[۱] اما رحیم لطیفی می‌گوید که دانشنامه جهان اسلام تفاوت‌های بنیادی با این دانشنامه دارد.[۲]

در سال ۱۳۴۸ ش./۱۹۶۹ بنگاه ترجمه و نشر کتاب به انتشار ترجمهٔ فارسی ویرایش دوم دانشنامهٔ اسلام اندیشید. اما، از آنجا که پرداختن به سرزمین‌های ایرانی‌زبان در آن اثر مرجع، در مقایسه با پرداختن به برخی دیگر از کشورهای اسلامی، تا حدودی ناکافی تشخیص داده شد (که بازتابی از کمبود پژوهش کافی در موضوعات مرتبط با ایران بود)، و از آنجا که موضوع آن، ایران پیش از اسلام را در بر نمی‌گرفت، تصمیم گرفته شد که ترجمهٔ مقالات از دانشنامهٔ اسلام با مقالات اصلی و اضافی ترکیب شود، تا بررسی جامع و به‌روزی از فرهنگ و تاریخ ایران ارائه شود. ترجمه‌ها به تعدادی از مترجمان باتجربه، که از مهم‌ترین آنها احمد آرام و احمد بیرشک بودند، سپرده شد. مقالات اصلی عمدتاً، اما نه منحصراً، از پژوهشگران ایرانی دعوت می‌شد.[۳]

نخستین جزوهٔ دانش‌نامه، به سردبیری نویسندهٔ فعلی، در سال ۱۳۵۴ ش./۱۹۷۵، در ۲۸۶ صفحه منتشر شد؛ این جزوه شامل تمام مقالات آغاز شده با حرف «آ» بود و شامل مقدمه‌ای بود که در آن هدف، دامنه و روش کار، و همچنین تاریخچهٔ مختصری از دانشنامه‌های فارسی، ترسیم شده بود. جزوه‌های دیگر، هر کدام شامل ۱۲۰ صفحه، به قیمت ۵۰ ریال (۰٫۶۸ دلار برای هر کدام) منتشر شدند. چندین پژوهشگر، از جمله مرحوم جهانگیر قائم‌مقامی، بیرشک، غلامحسین مصاحب و عباس زریاب خویی، به عنوان ویراستاران پاره‌وقت یا آزاد شرکت داشتند. کمال اجتماعی، از کارکنان مؤسسه، در نمونه‌خوانی مقالات کمک می‌کرد. طراحی و چاپ توسط عبدالله سیار، معاون مدیر مؤسسه، که تجربهٔ طولانی در چاپ فارسی داشت، نظارت می‌شد. هشتمین جزوه در سال ۱۳۵۷ ش./۱۹۷۸ منتشر شد.[۴]

اندکی پس از آن، مؤسسه توسط نیروهای انقلابی تصرف شد و عملکرد و برنامهٔ انتشارات آن به شدت تغییر یافت. با این حال، نهمین جزوه از قبل چاپ شده بود و با اکراه و با درج سلب مسئولیتی تحقیرآمیز دربارهٔ فعالیت‌های مدیریت قبلی که روی صفحهٔ اول مهر شده بود، منتشر شد. جزوهٔ دهم، که با مدخل «اخوان المسلمین» به پایان می‌رسید، نیز حروفچینی شده بود. دو سال بعد با مقدمه‌ای کوتاه از مدیران جدید مؤسسه منتشر شد و اعلام کردند که در ادامهٔ دانش‌نامه با همان روش‌ها و در مسیر تعیین شده با مشکل مواجه شده‌اند، زیرا تعداد زیادی از مقالات از دانشنامهٔ اسلام ترجمه شده بود، که اگرچه بدون فایده نبود، «مانند بسیاری از آثار غربی در مورد فرهنگ اسلامی، از انحرافات، تعصبات و نقایص خالی نبود». علاوه بر این، آنها شکایت کردند که در جزوه‌های منتشر شده، شخصیت‌هایی مانند مصطفی کمال آتاترک، که «علیه اسلام قیام کرده بود»، تجلیل شده‌اند، و دیگرانی مانند موسی بن میمون، «یک متفکر یهودی متعصب» که وحی پیامبر محمد را انکار کرده بود، مورد ستایش قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، گفته می‌شد که برخی از اطلاعات منتشر شده در مورد آموزه‌های شیعه نادرست است. در نتیجه، «مؤسسه» تصمیم گرفته بود چنین «انحرافات و اشتباهاتی» را اصلاح کند، اگرچه در جزوهٔ دهم فقط حداقل مداخله ممکن بود، زیرا از قبل حروفچینی شده بود.[۵]

در واقع، انتشار دانش‌نامه به مدت ده سال متوقف شد. در سال ۱۳۷۱ ش./۱۹۹۲ جزوهٔ جدیدی که با حرف «ب» شروع می‌شد، توسط سازمان جدیدی به نام بنیاد دایرةالمعارف ایران و اسلام منتشر شد. در آن ترجمه‌ها یا خلاصه‌های مقالات از دانشنامهٔ اسلام و سایر دانشنامه‌ها، از جمله دانشنامهٔ ایرانیکا، با مقالات اصلی ترکیب شده‌اند. تا به امروز هیچ جزوهٔ دیگری منتشر نشده است.[۶]

مصاحبه احسان یارشاطر

مقاله‌های اصلی: احسان یارشاطر، دانشنامه اسلام، و دانشنامه ایرانیکا

هنگامی که ویرایش دوم دانشنامه اسلام منتشر شد، احسان یارشاطر از برنارد لوئیس (یکی از ویراستاران ویرایش دوم دانشنامه اسلام) پرسیده بود که «چرا مدخل‌های دانشنامه اسلام در رابطه با ایران (مثل مدخل احمدشاه قاجار) این قدر کم محتواست؟» و لوئیس پاسخ داد که با نظر یارشاطر موافق بوده و علت آن‌ها مخالفت با ایرانشناسی نیست بلکه کمبود پژوهشگر در زمینه موضوعات ایرانشناسی است. یارشاطر می‌گوید به همین خاطر ایده نوشتن دانشنامه ای برای خود ایرانی‌ها به ذهنش خطور کرد تا مطالبی که برای خود ایرانی‌ها مهم است، در این دانشنامه ثبت گردد.[۷]

یارشاطر پس از جلب همکاری عده ای از پژوهشگران ایرانشناس ، و نیز چند تن از بهترین مترجمان ایرانی آن زمان (مثل احمد بیرشک و احمد آرام) برای ترجمه برخی مقالات دانشنامه اسلام، دانشنامه ایران و اسلام را آغاز کرد که نخستین جلد آن در سال ۱۹۷۵ میلادی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر شد. این روند تا جلد نهم ادامه یافت. انتشار جلد دهم با انقلاب اسلامی ایران هم‌زمان شد و پس از یک تأخیر طولانی، در حالی منتشر گردید که پشت جلد آن «به زباله‌دان تاریخ پیوست» نوشته شده بود و بدین گونه کار دانشنامه همان‌جا تمام شد.[۷]

پانویس

  1. ↑ Yarshater، «DĀNEŠ-NĀMA-YE ĪRĀN WA ESLĀM»، Encyclopaedia Iranica، 652-653.
  2. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲.
  3. ↑ Yarshater، «DĀNEŠ-NĀMA-YE ĪRĀN WA ESLĀM»، Encyclopaedia Iranica، 652-653.
  4. ↑ Yarshater، «DĀNEŠ-NĀMA-YE ĪRĀN WA ESLĀM»، Encyclopaedia Iranica، 652-653.
  5. ↑ Yarshater، «DĀNEŠ-NĀMA-YE ĪRĀN WA ESLĀM»، Encyclopaedia Iranica، 652-653.
  6. ↑ Yarshater، «DĀNEŠ-NĀMA-YE ĪRĀN WA ESLĀM»، Encyclopaedia Iranica، 652-653.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Ehsan Yarshater in Conversation with Mandana Zandian, Jun 7, 2016 , p.167

منابع

  • Yarshater, Ehsan (2020). "DĀNEŠ-NĀMA-YE ĪRĀN WA ESLĀM". Encyclopaedia Iranica (به انگلیسی). Brill. p. 652-653. Archived from the original on 12 January 2025. Retrieved 18 May 2024.

پیوند به بیرون

Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id