«تخت ابونصر» | |||
---|---|---|---|
اثر صادق هدایت | |||
کشور | ایران | ||
زبان | فارسی | ||
انتشار | |||
منتشرشده در | ۱۳۲۱ خورشیدی | ||
گاهنگاری | |||
مجموعه | سگ ولگرد | ||
|
«تخت ابونصر» داستان کوتاهی از نویسندهٔ ایرانی، صادق هدایت است که نخستین بار در سال ۱۳۲۱ خورشیدی، همراه با هفت داستان دیگر در مجموعهٔ سگ ولگرد منتشر شد.[۱]
خلاصهٔ داستان
گروهی از باستانشناسان آمریکایی بهرهبری دکتر وارنر در محوطهٔ تخت ابونصر مومیایی بهنام سیمویه را مییابند. سیمویه توسط زن و خواهرش، گوراندخت، همراه با زن جدیدش خورشید خانم، بهدلیل حسادت، با شرابی خوابآلود به خواب کاذب یا بوشاسپ فرو رفته است و گوراندخت نیز بهخواست خود همراه با آنان زندهبهگور شده است. سیمویه با کشف رمز طلسمی توسط دکتر وارنر، از خواب چندهزارساله بیدار میشود و به سراغ زن مطربی بهنام خورشید میرود که همنام معشوق او است و ...
نقدها و دیدگاهها
بهگفتهٔ محمد علی همایون کاتوزیان، «تخت ابونصر» از آن دسته داستانهای صادق هدایت است که علاقهٔ وی به فرهنگ و آیینهای باستانی ایرانی را نشان میدهد.[۲]
بهگفتهٔ شریفی ولدانی و چهارمحالی، صادق هدایت در داستان «تخت ابونصر» آیین قدیمی سگدید را بازتاب داده است و نظیر این رسم در صحنهٔ زنده کردن سیمویه که «اینگا»، سگ قهوهای گروه هم حضور دارد، دیده میشود.[۳]
بهگفتهٔ محمد بهارلو «تخت ابونصر» تجربهٔ ممتازی در داستاننویسی هدایت است و در آن وحدتی میان واقعیت و رؤیا، بیداری و خواب، و جریان زندگی و ظهور مرگ برقرار است. بهباور بهارلو در این داستان نشانهٔ تعابیر فرویدی را میتوان یافت.[۴] مثلاً وقتی اعضای گروه باستانشناس دکتر وارنر را که به اجرای وصیتنامهٔ سیمویه اصرار میورزد متهم به خرافهپرستی میکنند، او در پاسخ میگوید: «من اعتقادی به خرافات ندارم ولی در بیاعتقادی خودم هم متعصب نیستم، فقط در عقاید آن زمان [گذشتگان] کنجکاو شدهام.» و این گفته بهنوعی نوشتهٔ فروید در پایان کتاب آیندهٔ یک وهم را واخوانی میکند: «نه، علم ما وهم نیست. اما این تصور که آنچه را علم نمیتواند به ما بدهد میتوانیم از جایی دیگر گیر بیاوریم وهم است.»[۵]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- بهارلوییان، شهرام؛ اسماعیلی، فتحالله (۱۳۷۹). شناختنامهٔ صادق هدایت. تهران: قطره. ص. ۶۳۵. شابک ۹۶۴-۳۴۱-۰۸۰-۳.
- چهارمحالی، محمد؛ شریفی ولدانی، غلامحسین (پاییز و زمستان ۱۳۹۳). «بازتاب اسطوره در سگ ولگرد هدایت». نشریهٔ ادب و زبان. مگایران (۳۶): ۲۳۳–۲۵۵. شاپا 1727-2106. دریافتشده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۵. (نیازمند آبونمان)
- هدایت، صادق؛ بهارلو، محمد (۱۳۸۰). سگ ولگرد صادق هدایت با مقدمهٔ محمد بهارلو. تهران: قطره. ص. ۱۶۶. شابک ۹۶۴-۳۴۱-۰۲۲-۶.
- Katouzian, H. (2000). Sadeq Hedayat: The Life and Legend of an Iranian Writer. I. B. Tauris. ISBN 978-1-86064-413-9. Retrieved 2016-01-29.