Lifestyle Khazanah Profil Baru Dram Lists Ensiklopedia
Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. تاریخچه باشگاه فوتبال استقلال ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
تاریخچه باشگاه فوتبال استقلال ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

باشگاه فوتبال استقلال که به اختصار استقلال، استقلال تهران و استقلال ایران نیز نامیده می‌شود، یک باشگاه فوتبال حرفه‌ای در ایران است[۱][۲] که در چهارم مهر ۱۳۲۴ در شهر تهران بنیان‌گذاری شد. این باشگاه تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ تاج نام داشت.[۳] استقلال با کسب ۳۸ عنوان قهرمانی رسمی در جام‌های قاره‌ای، کشوری و استانی پرافتخارترین باشگاه‌های تاریخ فوتبال ایران محسوب می‌شود.[۴][۵]


استقلال به عنوان قدیمی‌ترین و کهن‌ترین باشگاه‌ فوتبال ایران شناخته می‌شود.[۶][۷] استقلال با ۳۸ عنوان قهرمانی رسمی در طول تاریخ خود، پرافتخارترین تیم تاریخ فوتبال ایران است[۸][۹] و با ۲ عنوان قهرمانی، ۲ جایگاه نایب قهرمانی و ۳ مقام سومی در لیگ قهرمانان آسیا، به عنوان پرافتخارترین تیم ایرانی در تاریخ این رقابت‌ها[۱۰][۱۱][۱۲] و چهارمین تیم برتر قارهٔ آسیا و سومین تیم برتر آسیا در قرن بیستم شناخته می‌شود.[۱۳][۱۴] ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا[۱۵][۱۶][۱۷]، ۱۰ قهرمانی در لیگ‌های فوتبال ایران[۱۸][۱۹]، ۷ قهرمانی در جام حذفی ایران[۲۰]، ۱ قهرمانی در سوپر جام ایران[۲۱]، ۱۳ قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران، ۴ قهرمانی در جام حذفی تهران و ۱ قهرمانی در سوپر جام تهران از افتخارات رسمی داخلی و بین‌المللی این تیم هستند.در آسیا، استقلال نخستین باشگاه ایرانی است که به جام قهرمانی باشگاه‌های این قارهٔ دست پیدا کرده‌است. استقلال تا به امروز در لیگ قهرمانان آسیا، ۲ عنوان قهرمانی در سال‌های ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) و ۷۰–۱۳۶۹ (۹۱–۱۹۹۰ میلادی)[۲۲][۲۳][۲۴]، ۲ جایگاه نایب قهرمانی در سال‌های ۱۳۷۰ (۱۹۹۱ میلادی) و ۷۸–۱۳۷۷ (۹۹–۱۹۹۸ میلادی)[۲۵] و ۳ مقام سومی کسب کرده‌است. همچنین آبی‌های تهرانی ۷ بار به مرحله نیمه نهایی لیگ قهرمانان آسیا راه یافته‌اند. باشگاه استقلال موفق‌ترین نمایندهٔ فوتبال ایران در تاریخ مسابقات لیگ قهرمانان آسیا تاکنون است.[۲۶] آبی‌های پایتخت همچنین به عنوان پرافتخارترین تیم ایران در آسیا شناخته می‌شوند و جایگاه چهارمین تیم پرافتخار تاریخ قارهٔ آسیا را در اختیار دارند. باشگاه استقلال از سوی فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال به عنوان سومین باشگاه برتر قرن بیستم در قارهٔ آسیا و برترین باشگاه ایرانی شناخته شده‌است.[۲۷] فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال باشگاه استقلال را پس از الهلال عربستان و یوکوهاما مارینوس ژاپن به عنوان سومین باشگاه برتر فوتبال آسیا در قرن بیستم انتخاب کرد.[۲۸][۲۹]

سالیان نخست(۱۳۲۸–۱۳۲۴)

در سال ۱۳۲۴ تعدادی از دوچرخه‌سواران باسابقه و دارای عنوان‌های قهرمانی در کشور تصمیم گرفتند با ایجاد مرکزی برای گردهمایی‌های دوستانه، پایه‌های یک تشکل صنفی را برپا کنند و کلوپ دوچرخه‌سواران در ۴ مهر ۱۳۲۴ توسط آنان در تهران و در دفتری در خیابان فردوسی تأسیس شد.[۳۰] این باشگاه در ابتدا فقط مختص دوچرخه‌سواری بود. اما بعدها رشته‌های دیگر از جمله فوتبال نیز به فعالیت‌های باشگاه اضافه شدند.[۳۱] پنج ماه بعد و در اسفند همان سال، بازیکنانی همچون چون علی دانایی‌فرد، پطرس باباجان، حسین حراج‌چی، احمد صمدیان، پیر کارلو، حسنعلی منصور، تفرشی، پرویز عمواوغلی، محمد جاودان با ادغام دو تیم نادر به سرپرستی محمد جاودان و تیم شهاب به سرپرستی پرویز عمواوغلی، تیم فوتبال کلوب دوچرخه‌سواران را تشکیل دادند و بدین ترتیب باشگاه فوتبال دوچرخه‌سواران آغاز به فعالیت کرد. از میان بازیکنان آن زمان باشگاه علی دانایی‌فرد به عنوان مربی انتخاب شد. در ۳۱ فروردین ۱۳۲۵ نخستین بازی فوتبال تاریخ باشگاه دوچرخه‌سواران انجام شد،[۳۲] این بازی که یک بازی دوستانه با تیم گیو بندرانزلی بود با نتیجه ‎۱–۰ به سود تیم دوچرخه‌سواران پایان یافت.[۳۳] نخستین بازی رسمی تاریخ این باشگاه نیز در آذر ۱۳۲۵ در هفته اول جام باشگاه‌های تهران ۱۳۲۵ برگزار شد که برابر تیم سرباز با نتیجه ۱–۳ شکست خورد.[۳۴] دوچرخه‌سواران در پایان مسابقات آن فصل و در اولین فصل حضورش در مسابقات رسمی، در هر دو جام باشگاهی و حذفی تهران به فینال رسید اما با شکست در فینال‌ها در برابر به ترتیب تیم‌های سرباز و دارایی در هر دو جام دوم شد.[۳۵] فصل بعد و در هشتم خرداد ۱۳۲۷ این باشگاه قهرمان مسابقات جام حذفی تهران ۲۷–۱۳۲۶ شد[۳۶][۳۷] که این قهرمانی نخستین عنوان رسمی دوچرخه‌سواران است. در مهر ۱۳۲۸ و با توافق بین پرویز خسروانی، از اعضای هیئت مؤسسان و مدیر آن زمان باشگاه و مدیران تیم سرباز، این تیم منحل شد و بازیکنانش به تیم دوچرخه‌سواران پیوستند[۳۸] که این کار قدرت دوچندانی به تیم بخشید. در زمستان ۱۳۲۸ پرویز خسروانی به تنهایی امتیاز باشگاه دوچرخه‌سواران را در اختیار گرفت و سپس دست به تغییر نام باشگاه زد چرا که باشگاه دوچرخه‌سواران حالا در چندین رشته ورزشی فعال بود و نام دوچرخه‌سواران دیگر مناسب چنین باشگاهی نبود. در ۲۲ بهمن ۱۳۲۸ نام باشگاه بعد از بحث و رای‌گیری بین اعضای هیئت‌مدیره و با توصیه بازیکنان نظامی باشگاه همچون محمد خاتم، حسین سرودی و همچنین خود پرویز خسروانی، به باشگاه ورزشی تاج تهران تغییر کرد و به ثبت رسید. اعضای هیئت مدیره در هنگام تغییر نام باشگاه عبارت بودند از: پرویز عمواوغلی، گرائیلی، ملکی، علی دانایی‌فرد و سیدآقا جلالی.[۳۹] در فصل ۱۳۲۸، تاج در جام باشگاه‌های تهران قهرمان شد[۴۰] که این نخستین قهرمانی این تیم در لیگ فوتبال تهران بود.

باشگاه استقلال در دوران قبل از انقلاب (۱۳۵۷–۱۳۲۸)

در تابستان ۱۳۲۹ تیم تاج با دعوت انجمن ملی المپیک افغانستان به این کشور سفر و در جام استقلال افغانستان در شهر کابل شرکت کرد[۴۱] و در یکی از بازی‌های این جام تیم ملی افغانستان را ‎۳–۲ شکست داد.[۴۲] این نخستین سفر یک تیم باشگاهی ایرانی به خارج از کشور بود. در اسفند ۱۳۲۹ نخستین دوره بازی‌های آسیایی در دهلی‌نو برگزار شد و از ۶۴ ورزشکار کاروان ایران ۲۲ نفر از اعضای تیم تاج بودند[۴۳] از جمله ستارگان تیم فوتبال تاج، عارف قلی‌زاده، محمود بیاتی، نادر افشارعلوی‌نژاد، پرویز کوزه‌کنانی و ژرژ مارکاریان.[۴۴] دهه ۱۳۳۰ دوران اقتدار تاج در مسابقات فوتبال تهران و ایران بود. در فصل ۱۳۳۱ تاج برای دومین مرتبه قهرمان جام باشگاه‌های تهران شد اما پس از این فصل باشگاه تاج دچار اختلافات داخلی شد و این اختلافات باعث شدند تا تعدادی از بازیکنان و مربی تیم به تیم نادر پیوستند.[۴۵] خاتم و سرودی نیز با خسروانی و جاه طلبی‌هایش به مشکل خوردند و تاج را ترک کردند. مجموع این اتفاقات باعث شدند تا برای ۳ فصل تاج در مسابقات باشگاه‌های تهران شرکت نکرد یا در میانه‌های جدول متوقف شد و دست تیم از جام‌های قهرمانی کوتاه ماند. اما در نیمه دوم این دهه با بازگشت دانایی‌فرد و تعدادی از بازیکنان جدا شده، تاج مجدداً موفق به فتح جام باشگاه‌ها و حذفی تهران شد و در فصل ۱۳۳۵ قهرمان جام باشگاه‌های تهران شد. در فصل ۳۷–۱۳۳۶ تاج ابتدا عنوان قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران را تکرار کرد و سپس به عنوان نماینده تهران در مسابقات قهرمانی ایران که در اصفهان برگزار شد شرکت کرد و با برتری بر رقبا قهرمان ایران شد.[۴۶] تاجی‌ها در دیدار فینال با نتیجه ۰–۳ تیم منتخب تبریز را مغلوب کردند.[۴۷] در فصل ۳۸–۱۳۳۷ تاج توانست هر دو جام باشگاه‌ها و حذفی تهران را هم‌زمان فتح کند. تاج فصل بعد و در ۴۰–۱۳۳۹ موفق شد باز هم قهرمان جام باشگاه‌های تهران شود تا تعداد قهرمانی‌های تاج در این مسابقات در دهه ۱۳۳۰ به عدد ۵ برسد. مسن شدن بازیکنان اصلی و ظهور رقبای جدید از جمله تیم پاس که تعدادی از بازیکنان نظامی باشگاه از جمله حسن حبیبی، حشمت مهاجرانی و محمد رنجبر را به خدمت گرفت[۴۸] باعث شدند تا تیم تاج پس از کسب قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۱ در فصل ۱۳۴۱ در سال‌های نخستین دهه ۱۳۴۰ موفقیت خاص دیگری کسب نکند و در مسابقات جام باشگاه‌های تهران همواره در میانه‌های جدول متوقف شد. در نیمه دوم این دهه باشگاه دستخوش تغییراتی شد، زدراکو رایکوف در اسفند ۱۳۴۸ جانشین علی دانایی‌فرد شد و وی بعد از بیش از دو دهه مربی‌گری در تاج از این پست کنار رفت و فصل نوینی در تاریخ باشگاه تاج رقم خورد.[۴۹] رایکوف در نخستین قدم جوانگرایی را در دستور کار خود قرار داد و سپس سیستم تیم را از ۴-۲-۴ سنتی فوتبال ایران به سیستم مدرن ۳-۳-۴ تغییر داد.[۵۰] تیم تاج در بهار ۱۳۴۹ تاج با سیمایی نوین قدم به مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰ گذاشت. تیم تاج در پی قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران ۴۸–۱۳۴۷ برای نخستین بار جواز حضور در مسابقات قاره‌ای را کسب کرد و در ورزشگاه امجدیه میزبان این مسابقات بود. تاج موفق شد بدون شکست خوردن عنوان قهرمانی آسیا را از آن خود کند.[۵۱] آن‌ها در دیدار فینال این مسابقات در حالی که با یک گل از هاپوئل، حریف اسرائیلی خود عقب بودند در نهایت با گل غلام وفاخواه مساوی کردند و در وقت‌های اضافه با گل مسعود معینی پیروز شدند[۵۲] تا جام قهرمانی آسیا در خانه بماند و یکی از با ارزش‌ترین عنوان‌های قهرمانی تاریخ این باشگاه به دست آمد. در زمستان ۱۳۴۹ تاج جام منطقه‌ای ۱۳۴۹، نخستین جام باشگاهی سراسری ایران را باز هم بدون شکست فتح کرد[۵۳]، آبی‌پوشان در نیمه‌نهایی این مسابقات در دیداری جنجالی و پر حاشیه از سد پرسپولیس گذشتند و در فینال پاس را شکست دادند. فصل بعد تاج در بهار ۱۳۵۰ یک بار دیگر فاتح جام باشگاه‌های تهران شد[۵۴] اما در تکرار عنوان قهرمانی در ایران ناموفق بود و به عنوان سومی جام منطقه‌ای رضایت داد. تاج در فصل ۱۳۵۱ یک بار دیگر جام باشگاه‌های تهران را فتح کرد. جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱ آخرین فصلی بود که تاج در این مسابقات شرکت کرد و از فصل ۱۳۵۲ تیم تاج به مسابقات جام تخت جمشید پیوست[۵۵] و دور دوم مسابقات را در حالی فتح کرد که در نیم فصل نخست آن فصل از یازده بازی ده برد و یک تساوی کسب کرده بود اما در نیم فصل دوم که پس از برگزاری بازی‌های آسیایی تهران ادامه یافت با افت مواجه شد ولی در نهایت دو هفته مانده به پایان فصل قهرمان شد.[۵۶] فصل بعد تاج نتوانست از مقام قهرمانی‌اش دفاع کند[۵۷] و در هفته‌های پایانی فصل ۱۳۵۵ سرانجام رایکوف بعد از حدود هفت سال مربی‌گری از تاج کنار رفت و در ابتدا علی دانایی‌فرد[۵۸] به شکل موقت و سپس ولادمیر جکیچ به‌طور ثابت جانشینش شدند.[۵۹] باشگاه تاج در فصل ۱۳۵۷ موفق شد فاتح دومین دوره رقابت‌های جام حذفی شود تا آخرین عنوان قهرمانی فوتبال سراسری ایران قبل از انقلاب ۱۳۵۷ را از آن خود کند.[۶۰] در شهریور همان سال و در حالی که از جام تخت‌جمشید ۱۳۵۷ دوازده هفته گذشته بود و این باشگاه با یک امتیاز کمتر در تعقیب شهباز صدرنشین بود، با ملتهب شدن شرایط کشور و اوج‌گیری انقلاب و تعطیلی این مسابقات از ادامه حضور در رقابت‌ها بازماند.[۶۱]

باشگاه استقلال پس از انقلاب و دهه ۱۳۶۰

پس از انقلاب ۱۳۵۷، کاخ مرکزی تاج، شبانه توسط کمیته انقلاب اسلامی تسخیر[۶۲] و موزه باشگاه تاج مورد سرقت واقع شد و بسیاری از اماکن باشگاه تاج مانند فروشگاه و دفتر مرکزی از دست گردانندگان باشگاه خارج و به سازمان‌هایی همچون تربیت بدنی و تبلیغات اسلامی واگذار شدند.[۶۳] سپس در حالی که چند گروه مختلف سیاسی قصد مصادره باشگاه را داشتند[۶۴][۶۵] و حسین فکری، سرپرست موقت سازمان تربیت بدنی به ۲۲ تن از بازیکنان تاج رضایت‌نامه داده و به آنان اعلام کرده بود که به هرجا دوست دارند می‌توانند بروند، با تلاش و سماجت جمعی از بازیکنان آن زمان و سابق باشگاه همچون عنایت‌الله آتشی (از تیم بسکتبال تاج)، عباس کردنوری، حسن نظری، ناصر حجازی، جواد قراب، محمدرضا عادلخانی، حسن روشن، مهدی کشاورز، قاضی شعار، هادی نراقی و به خصوص منصور پورحیدری و تعدادی از هواداران باشگاه از انحلال و مصادره تاج جلوگیری شد.[۶۶] سال بعد در حالی که تیم تاج قصد داشت در مسابقات جام شهید اسپندی شرکت کند، برگزارکنندگان مسابقات از حضور این تیم با نام تاج جلوگیری کردند[۶۷] و اعلام کردند که تاج یک مجموعهٔ ورزشی مانند امجدیه است و به عنوان یک تیم ورزشی در مسابقات پذیرفته نمی‌شود.[۶۸] با مشورت برخی از بازیکنان قدیمی و نزدیکان باشگاه از جمله منصور پورحیدری، سیدآقا جلالی، بهرام صفت، پدر حسن روشن و عنایت‌الله آتشی چند نام همچون استقلال و آزادی و تختی پیشنهاد شدند و در نهایت در بیستم فروردین ۱۳۵۸ نام استقلال برگزیده شد[۶۹] و نام باشگاه به باشگاه فوتبال استقلال تهران، تغییر[۷۰] و باشگاه در جام شهید اسپندی شرکت کرد اما به هر صورت در میانه‌های برگزاری جام از ادامه مشارکت استقلال جلوگیری شد.[۷۱][۷۲] با جوانگرایی مربیان پیشین و سازندگی تیم‌های پایه، باشگاه در سال‌های پایانی دهه ۱۳۵۰ و نخستین دهه ۱۳۶۰ چندان ترکیب اصلی خود را عوض نکرد و از فصل ۱۳۵۸ به دلیل عدم برگزاری مسابقات سراسری به مسابقات استانی جام باشگاه‌های تهران بازگشت اما این مسابقات در هر دو فصل ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ ناتمام ماندند.[۷۳] منصور پورحیدری بازیکن و مربی سابق باشگاه در فصل ۱۳۵۹ برای نخستین بار پست سرمربی‌گری باشگاه را بر عهده گرفت، در نیمه نخست دهه ۱۳۶۰ استقلال دو بار در سال‌های ۱۳۶۲ و ۱۳۶۴ جام باشگاه‌های تهران را فتح کرد[۷۴] که قهرمانی این تیم در فصل ۱۳۶۲ نخستین قهرمانی‌اش با نام نوین استقلال بود.[۷۵] در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۶۰ پست مربی‌گری در استقلال بارها دست به دست شد به گونه‌ای که در ۱۳۶۳ فریدون عسگرزاده به مدت پانزده روز و در سال ۱۳۶۴ حسن حبیبی به مدت ۴۵ روز این سمت را بر عهده داشتند.[۷۶] پست مدیریت باشگاه نیز میان کارمندان سازمان تربیت بدنی دست به دست شد؛ به عنوان نمونه نادر فریادشیران که در سال ۱۳۶۴ دروازه‌بان ذخیره راه‌آهن بود به دلیل کارمند بودن در سازمان تربیت بدنی هم‌زمان مدیریت باشگاه را نیز بر عهده داشت. اما از ۱۳۶۸ و با تغییر در مدیریت سازمان تربیت بدنی، سیستم مدیریت استقلال نیز عوض شد و ثباتی که این تغییر با خود به همراه آورد باعث شد تا یکی از درخشان‌ترین دوران‌های باشگاه استقلال رقم بخورد. آن‌ها در آن ابتدا در پنجمین دوره لیگ قدس که نخستین مسابقات سراسری باشگاهی در ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود قهرمان شدند؛[۷۷][۷۸] استقلال در دیدار فینال این مسابقات پرسپولیس را شکست داد.[۷۹] سپس در سال ۱۳۶۹ به عنوان نماینده ایران راهی جام باشگاه‌های آسیا ۹۱–۱۹۹۰ شدند و در حالی که این مسابقات به دلیل جنگ خلیج فارس به تعویق افتاده بود[۸۰] سرانجام در تابستان ۱۳۷۰ مرحله نهایی‌اش به میزبانی بنگلادش برگزار شد و استقلال در دیدار فینال با پیروزی برابر لیائونینگ از چین موفق شد برای دومین بار قهرمان جام باشگاه‌های آسیا شود[۸۱] تا نخستین و تا به امروز تنها تیم ایرانی باشد که توانسته‌ است بیش از یک بار قهرمانی در جام‌های رسمی بین‌المللی را تجربه کند.[۸۲] در این بازی‌ها استقلال باز هم بی‌شکست ماند و صمد مرفاوی هم با شش گل زده آقای گل این مسابقات شد.

باشگاه استقلال در دهه ۱۳۷۰

نشان واره باشگاه استقلال از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۹
نشان واره باشگاه استقلال از در سال ۱۳۷۹_۱۳۸۰

در سال ۱۳۷۰ استقلال یک بار دیگر حضور در فینال جام باشگاه‌های آسیا را تجربه کرد که در گام آخر در ضربات پنالتی مغلوب تیم الهلال عربستان سعودی شد و از دست‌یابی به سومین قهرمانی قاره‌ای بازماند.[۸۳] سال بعد و در جام آزادگان۷۲_۱۳۷۱ در حالی که استقلال در گروه خود سوم و در جدول کلی مسابقات پنجم شده بود، به دلیل سهمیه‌بندی استانی آن لیگ و تعدد تیم‌های تهرانی مجبور به حضور در مسابقات سوپر جام تهران شد تا جواز حضور در دوره بعدی جام آزادگان را کسب کند و به دنبال عدم موفقیت در آن مسابقات و با تصمیمی عجیب به لیگ دسته سوم فرستاده شد[۸۴][۸۵] تا یکی از نقاط تاریک تاریخ این باشگاه رقم بخورد؛در صورتی که با توجه به قوانین فدراسیون فوتبال ایران در آن سال ها، اگر تیمی در لیگ آزادگان و سوپرجام تهران نتایج ضعیفی کسب می‌کرد، باید در جام باشگاه های تهران به فعالیت خود ادامه می‌داد و حتی به دسته دوم هم سقوط نمی‌کرد. در نیمه دوم این دهه استقلال توانست دوباره به دوران اوج خود بازگردد و در لیگ آزادگان ۷۷–۱۳۷۶ عنوان قهرمانی این رقابت ها را از آن خود کرد و جواز حضور در جام باشگاه‌های آسیا را بدست آورد. استقلال در جام باشگاه‌های آسیا ۹۹_۱۹۹۸ عملکرد خوبی داشت و توانست یک بار دیگر و برای چهارمین بار به فینال این رقابت‌ها راه یابد. استقلال این بار در مقابل تیم ژاپنی جوبیلو ایواتا قرار گرفت و برای دومین بار به مقام نایب قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا رسید.

باشگاه استقلال در دهه ۱۳۸۰

در ابتدای دهه ۱۳۸۰ دوران طولانی مربیگری منصور پورحیدری در استقلال به پایان رسید و شاگردان و دستیاران این مربی شامل پرویز مظلومی، امیر قلعه‌نویی و صمد مرفاوی در چند نوبت مربی‌گری استقلال را در این دهه به عهده گرفتند[۸۶] و به ویژه قلعه‌نویی دوران موفقی را با این تیم سپری کرد. وی دو بار و در حالی که تنها بعد از پایان فصل به عنوان مربی باشگاه انتخاب شده بود موفق شد جام حذفی را در فصل‌های ۸۱–۱۳۸۰ و ۸۷–۱۳۸۶ فتح کند و دو بار نیز موفق به فتح لیگ نوین و حرفه‌ای فوتبال ایران که از ابتدای دهه ۱۳۸۰ پایه‌گذاری شده بود[۸۷] شد تا تمامی قهرمانی‌های استقلال در لیگ در این دهه تحت هدایت این مربی به دست آیند. هرچند تیم استقلال در طی این دهه بارها در هفته یا هفته‌های آخر از دستیابی به عنوان قهرمانی در لیگ حرفه‌ای ایران بازماند.[۸۸] در زمستان ۱۳۸۵ کوتاهی مسئولان باشگاه استقلال در ارسال به موقع فهرست بازیکنان به کنفدراسیون فوتبال آسیا باعث شد که این کنفدراسیون استقلال را از لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۷ کنار بگذارد[۸۹] تا یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات مدیریتی تاریخ این باشگاه رقم بخورد.[۹۰][۹۱]

باشگاه استقلال در دهه ۱۳۹۰

دهه ۱۳۹۰ نیز با فتح جام حذفی ۹۱–۱۳۹۰ و در ادامه لیگ برتر ۹۲–۱۳۹۱ شروع شد و استقلال در ادامه و در فصل ۹۳–۱۳۹۲ موفق شد بعد از سال‌ها غیبت در مراحل پایانی لیگ قهرمانان آسیا تا مرحله نیمه‌نهایی این مسابقات صعود کند[۹۲][۹۳] ولی در برابر تیم سئول از کره جنوبی مغلوب شد و از راه‌یابی به دیدار پایانی این مسابقات بازماند.[۹۴] پس از ناکامی متوالی مربیان ایرانی در هدایت این تیم به عنوان قهرمان لیگ برتر ایران، در میانه دهه ۱۳۹۰ سرانجام مدیران باشگاه استقلال سیاست استخدام بازیکنان سابق باشگاه به عنوان مربی را کنار گذاشتند و بعد از پانزده سال یک مربی خارجی، وینفرد شفر را به عنوان مربی این تیم برگزیدند و وی موفق شد تا در نخستین فصل حضورش در استقلال عنوان قهرمانی در جام حذفی را برای این تیم به ارمغان آورد.[۹۵][۹۶] دوران حضور شفر در استقلال کوتاه بود و به دنبال نتایج ضعیف با استقلال در دومین فصل حضورش از سمت خود برکنار شد[۹۷] و آندره‌آ استراماچونی ایتالیایی جانشین وی شد تا بدین ترتیب برای نخستین بار یک مربی که سابقه مربی‌گری در سری آ را دارد در استقلال مشغول به کار شود.[۹۸] اما این مربی نیز سرنوشتی همچون شفر آلمانی داشت و پس از نتایج مثبتی که در استقلال گرفت با تصمیمات عجیب مدیریت باشگاه، او نیز از سمت خود کنار رفت[۹۹][۱۰۰] و فرهاد مجیدی که تا پیش از آن به عنوان دستیار این مربی ایتالیایی فعالیت میکرد هدایت این تیم را به عهده گیرد.[۱۰۱][۱۰۲] استقلال در این سال ها با بحران بی ثباتی همراه بود و یکی از مهمترین دلایل عدم کسب نتایج قوی در این سالها همین بی ثباتی های پی در پی در تیم بود. اما طولی نکشید که این تیم با هدایت دوباره فرهاد مجیدی در فصل ۰۱–۱۴۰۰ توانست به عنوانی تاریخی قهرمانی بدون شکست در لیگ برتر فوتبال ایران برسد.[۱۰۳][۱۰۴]

جستارهای وابسته

باشگاه فوتبال استقلال تهران

آمار و رکوردهای باشگاه فوتبال استقلال

جام باشگاه‌های تهران

مسابقات جام قهرمانی ایران

جام تخت جمشید

لیگ آزادگان

لیگ برتر خلیج فارس

فدراسیون فوتبال ایران

لیگ قهرمانان آسیا

بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال

فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال








منابع

  1. ↑ «اطلاعیه باشگاه استقلال درباره کسب مجوز حرفه‌ای؛ بدون مشکل و با سربلندی در لیگ قهرمانان آسیا حاضر می‌شویم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  2. ↑ «صدور مجوز حضور استقلال و پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا». Football Tribe Iran. ۱۳۹۶-۰۸-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  3. ↑ «فوتبال ايران به قلم "فردوسي پور" در WorldSoccer». ایسنا. ۲۰۰۸-۱۰-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  4. ↑ «در مورد باشگاه استقلال در ویکی تابناک بیشتر بخوانید». www.tabnak.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  5. ↑ «سوپرجامی که رکورد آبی ها را بهبود بخشید/ استقلال پرافتخارترین باشگاه ایران». فوتبالی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  6. ↑ میزان، خبرگزاری. «با قدمت‌ ترین تیم باشگاهی در ایران و آسیا». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  7. ↑ «استقلال قدیمی‌ترین تیم ایران و پنجم آسیاست». ورزش سه. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  8. ↑ «استقلال پرافتخارترین تیم ایران شد - خبرآنلاین». www-khabaronline-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  9. ↑ «استقلال با ۳۸ جام قهرمانی پر افتخارترین تیم فوتبال ایران شد». فوتبالی. ۲۰۲۲-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  10. ↑ «عکس| استقلال پرافتخارترین تیم ایران در آسیا/ آبی‌ها در تعقیب سه تیم». www.khabarvarzeshi.com. ۲۰۲۴-۰۴-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  11. ↑ «استقلال پرافتخارترین ایران در آسیا/عکس». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۱-۰۴-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  12. ↑ "Roll of honour". the-AFC (به انگلیسی). Retrieved 2024-08-18.
  13. ↑ «جام شماره ۳۸ در ویترین آبی‌ها». خبرگزاری ایلنا. ۲۰۲۲-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  14. ↑ «عکس| استقلال سومین تیم پرافتخار آسیا». www.khabarvarzeshi.com. ۲۰۲۰-۱۲-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  15. ↑ "Roll of honour". the-AFC (به انگلیسی). Retrieved 2024-08-18.
  16. ↑ احمدی، مهدی (۲۰۲۰-۰۴-۱۰). «روایتی جذاب از اولین قهرمانی تاج در آسیا/ آقایی در قاره کهن با شکست غولی به نام هاپوئل!». استقلال نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  17. ↑ «Asian Club Competitions 1990/91». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  18. ↑ "لیگ فوتبال ایران". ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2024-05-08.
  19. ↑ «جام حذفی فوتبال ایران - لیست قهرمانان لیگ ایران». www.hazfi-cup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  20. ↑ «جام حذفی فوتبال ایران - لیست قهرمانان جام حذفی». www.hazfi-cup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  21. ↑ «جام حذفی فوتبال ایران - لیست قهرمانان سوپر جام ایران». www.hazfi-cup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۸.
  22. ↑ "Roll of honour". the-AFC (به انگلیسی). Retrieved 2024-08-18.
  23. ↑ «Asian Champions' Cup». web.archive.org. ۲۰۱۹-۰۳-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۹.
  24. ↑ «تاريخچه حضور استقلال در آسيا». web.archive.org. ۲۰۱۷-۱۱-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۹.
  25. ↑ "Roll of honour". the-AFC (به انگلیسی). Retrieved 2024-08-18.
  26. ↑ «خبرگزاری فارس - معرفی پرافتخارترین‌ باشگاه‌های آسیا/ استقلال چهارم شد +عکس». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۳-۰۵-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۹.
  27. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  28. ↑ لازم به ذکر میباشد که جناب اقای دکتر نوید محسنی علمشیری به تازگی به عنوان نماینده ی هلدینگ خلیج فارس در باشگاه استقلال معرفی گردیده است.از جناب شهریاری بابت زحمات کشیده تقدیر و تشکر بعمل می اید«WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  29. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  30. ↑ «وب سایت رسمی باشگاه استقلال». web.archive.org. ۲۰۱۲-۰۲-۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  31. ↑ «وب سایت رسمی باشگاه استقلال». web.archive.org. ۲۰۱۲-۰۲-۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  32. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  33. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  34. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  35. ↑ «وب سایت رسمی باشگاه استقلال». web.archive.org. ۲۰۱۲-۰۲-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  36. ↑ «وب سایت رسمی باشگاه استقلال». web.archive.org. ۲۰۱۲-۰۲-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  37. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  38. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  39. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  40. ↑ «تاریخ شاهین». web.archive.org. ۲۰۱۷-۱۱-۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  41. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  42. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  43. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  44. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  45. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  46. ↑ «استقلال 66 ساله شد! - Goal.com». web.archive.org. ۲۰۱۳-۱۲-۲۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  47. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  48. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  49. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۱.
  50. ↑ «زدرادکو رایکوف». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  51. ↑ «Asian Club Competitions 1970». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  52. ↑ «Asian Club Competitions 1970». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  53. ↑ «تاج». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  54. ↑ «زدرادکو رایکوف». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  55. ↑ «تاج ( استقلال )». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  56. ↑ «تاج ( استقلال )». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  57. ↑ «تاج ( استقلال )». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  58. ↑ «علی دانایی فرد». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  59. ↑ «افتخاراتی که بالکانی ها برایمان آفریدند». ورزش سه. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  60. ↑ «جام حذفی فوتبال ایران - لیست قهرمانان جام حذفی». www.hazfi-cup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  61. ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۵/۰۱/۱۳ - ۱۷:۱۳). «مروری بر لیگی که ناتمام ماند». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  62. ↑ ایران، عصر (۱۳۸۹/۱۱/۲۳ - ۱۲:۵۹). «شبی که باشگاه استقلال به تصرف درآمد». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  63. ↑ «ساختمان پرماجرای تربیت‌بدنی استان تهران». پايگاه خبری افکارنيوز. ۲۰۲۴-۰۵-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  64. ↑ "باشگاه فوتبال استقلال تهران". ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2024-05-14.
  65. ↑ ««تاج» چگونه «استقلال» شد؟». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۱-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  66. ↑ ««تاج» چگونه «استقلال» شد؟». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۱-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  67. ↑ «دست رد دهداری بر سینه آبی‌ها/ چرا نام استقلال "پیروزی" نشد؟». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  68. ↑ «Magiran | روزنامه اعتماد (1386/07/22): ظهور آبی و قرمز در تاریکخانه سیاست». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  69. ↑ «دست رد دهداری بر سینه آبی‌ها/ چرا نام استقلال "پیروزی" نشد؟». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  70. ↑ ««تاج» چگونه «استقلال» شد؟». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۱-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  71. ↑ «خواندنی‌های تاریخی استقلال به روایت کردنوری ؛دست رد دهداری بر سینه آبی‌ها/ چرا نام استقلال "پیروزی" نشد؟». web.archive.org. ۲۰۱۷-۱۲-۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  72. ↑ «دست رد دهداری بر سینه آبی‌ها/ چرا نام استقلال "پیروزی" نشد؟». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  73. ↑ «takhtejamshidcup.com جام تخت جمشید». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  74. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مه ۲۰۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  75. ↑ «WebCite query result». webcitation.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  76. ↑ ایران، عصر (۱۳۸۹/۰۳/۲۲ - ۱۲:۴۷). «همه مربيان تاريخ استقلال؛ مظلومي مربي بيست و پنجم». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  77. ↑ TABNAK، تابناک | (۱۳۹۲/۰۵/۰۶ - ۱۵:۳۹). «لیگ سراسری قدس چگونه و چند دوره برگزار شد». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  78. ↑ ایران، عصر (۱۳۸۷/۰۲/۲۶ - ۱۶:۱۵). «تاریخچه لیگ فوتبال باشگاه های ایران». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  79. ↑ «شهریور ماه خاطرات تلخ و شیرین سرخابی‌ها/ برتری با آبی‌هاست!». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۲-۰۸-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  80. ↑ «Asian Club Competitions 1990/91». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  81. ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۲/۰۶/۲۴ - ۱۴:۱۹). «تاريخچه حضور استقلال در آسيا». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  82. ↑ «موفق‌ترين تيم تاريخ ايران در آسيا». web.archive.org. ۲۰۱۷-۱۱-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  83. ↑ «Asian Club Competitions 1991/92». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  84. ↑ «پرونده ويژه/ بازخوانی ماجرای سقوط استقلال به دسته سوم/ یاران وفادار استقلال در دسته سه چه كسانى بودند؟». فوتبالی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  85. ↑ «واکنش جواد خیابانی به ماجرای سقوط استقلال به دسته سه - خبرآنلاین». www-khabaronline-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  86. ↑ ایران، عصر. «ليست 165 مربي نه دوره ليگ برتر». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  87. ↑ «فوتبال ايران به قلم "فردوسي پور" در WorldSoccer». ایسنا. ۲۰۰۸-۱۰-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  88. ↑ «Hamshahri Newspaper». images.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  89. ↑ «ماجرای حذف جنجالی استقلال از لیگ قهرمانان - خبرآنلاین». www-khabaronline-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  90. ↑ «حذف استقلال ؛ بهت آسیا!». تبیان. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.[پیوند مرده]
  91. ↑ «وقتی استقلال را از لیگ قهرمانان آسیا کنار گذاشتند/ قلعه‌نویی: عیبی ندارد، فوقش جریمه‌اش را می‌دهیم!». www.khabarvarzeshi.com. ۲۰۲۴-۰۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  92. ↑ "لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۳". ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2024-04-04.
  93. ↑ «آخرین نمایش مقتدر آبی‌ها در آسیا / استقلال ۲-۲ اف سی سئول لیگ قهرمانان ۲۰۱۳ + فیلم بازی». ایمنا. ۲۰۲۰-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  94. ↑ «Asian Club Competitions 2013». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  95. ↑ «استقلال قهرمان جام حذفی شد/ تاج‌گذاری با شفر! - خبرآنلاین». www-khabaronline-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  96. ↑ «جام حذفی فوتبال ایران - لیست قهرمانان جام حذفی». www.hazfi-cup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  97. ↑ «14 عاملی که باعث برکناری شفر شد». مشرق نیوز. ۲۰۱۹-۰۴-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  98. ↑ «پرونده ویژه/ قصه بی‌پایان استقلال و استراماچونی؛ مرور خیانت‌ها و بی‌کفایتی‌ها». فوتبالی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  99. ↑ «افشای علت واقعی جدایی استراماچونی از استقلال - خبرآنلاین». www-khabaronline-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  100. ↑ «پرونده ویژه/ قصه بی‌پایان استقلال و استراماچونی؛ مرور خیانت‌ها و بی‌کفایتی‌ها». فوتبالی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  101. ↑ «بعد از شفر، استراماچونی و فکری: بررسی عملکرد فرهاد مجیدی در استقلال». خبرگزاری ایلنا. ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  102. ↑ «مردی که تلخ‌ترین شب مربیگری فرهاد مجیدی در استقلال را رقم زد - خبرآنلاین». www-khabaronline-ir.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۱۵.
  103. ↑ ایران، عصر (۱۴۰۱/۰۳/۰۹ - ۲۱:۰۱). «استقلال بدون باخت قهرمان لیگ برتر شد». fa. دریافت‌شده در 2024-05-15. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  104. ↑ استقلال اولین تیم قهرمان بدون شکست لیگ برتر ایران, retrieved 2024-05-15
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id