 | رد کردن جدول تا شروع بحثها | |
| اینجا یک صفحهٔ بحث برای گفتگو پیرامون بهبود مقاله اوستا است. اینجا انجمن نیست که راجع به موضوعهای عمومی پیرامون موضوع مقاله گفتگو کنید. |
سیاستهای مقاله
|
| یافتن منابع: گوگل (کتابها · اخبار · روزنامهها · آکادمیک · تصاویر آزاد · ارجاعات وپ) · اخبار آزاد · جیاستور · نیویورک تایمز · کتابخانه وپ |
 | این مقاله با درجه کیفیت متوسط و اهمیت خیلی بالا دارای امتیاز ۱٬۹۷۲ در ویکیپروژه نسخهٔ آفلاین است.
جزئیات بیشتر
|
 |
این مقاله عضو ویکیپروژههای زیر است: | |||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||
سوال در این مقاله در مورد آتش زدن اوستا سخن گفته شده ولی ما به خوبی می دانیم که سرزمین آران و بویژه آذزبایجان امروز در مقابل اسکنر تسلیم نشده و هیچ وقت نتوانست به یرزمین مقدس پا بگذارد ،بویژه بخوبی میدانیم که بزرگترین معابد و آتشکده ها در دشت مغان و اطراف آرتاویل (اردبیل) و دریاچه ارومیه بوده و بهمین علت شاهان در این سرزمین تاج گذاری می کردند ،پس اگر فرض به نابودی اوستا توست اسکندر درست باشد یرزمین مقدس هنوز پا برجا بوده پس اوستا در این سرزمین هنوز با همان متن هود با ید باقی می ماند ولی چنین نبوده این وسط یک مشکلی هست که اکثرا کسی دقت نمی کند ،لطفا اگر کسی واقعا از تاریخ صحیح ایران خبر دارد لطفا بدون داشتن حساسیت قومیتی یا ملیتی یا دینی توضیح دهد، تا همه ما علت این همه اختلاف نظرها و بعضا شاید تحریف تاریخ را بدانیم متشکرم
حق تکثیر
[ویرایش]کطلب زیر را کاربر غیرعضوی پست کرده بودند. درباره مسئله حق تکثیر آن نتوانستم از راه گوگل چیزی پیدا کنم. اگر وضعیت حق تکثیر آ« مشخص بشود شاید بتوان از مطالب آن در مقاله استفاده کرد.
متن ارسالی:
اوستا مجموعه متون مذهبی زرتشتیان امروزه اوستاvestal نامیده میشود.این کلمه در زبان و ادبیات فارسی در طول تاریخ به اشکال و صور گوناگون مورد استفاده قرار گرفتهاست، چون :وستا،ابستا،است،استا،آبستا،آویستا،و گونههای دیگر.اما صورت و شکل رایج آن اوستا میباشد.دربارهی معنی این کلمه دانشمندان توافق کلی ندارند.برخی آن را به معنی پناه دانسته و عدهای به مغهوم معرفت و دانش پرداختهاند.اما امروزه آنجه که تقریبا مورد اتفاق است،آن است ک کلمهی اوستا به معنی اساس ،بنیان و متن اصلی است. زبان اوستایی،یعنی زبانی که متن اصلی اوستا با آن نوشت شده،زبانی است کهن که با سانسکریت شباهتهای فراوانی دارد و از یک اصل و بنیان بودهاند.البته در ادوار بعدی این زبان منسوخ شده ،اما هم چنان به عنوان زبان ویژهی مذهبی باقی مانده و به همین جهت در عصر اشکانیان و ساسانیان به عنوان زبان مقدس مذهبی بهقی مانده و متون مذهبی به وسیلهی آن نوشته شده و میان روحانیان مرسوم بودهاست.دربارهی این که اصل زبان اوستایی در زمان زرتشت در کجا معمول بوده چون موارد دیگر میان محققان و علمل اختلاف است،و در واقع حل این مساله وابستگی با معرفت داشتن با زمان زرتشت دارد.برخی زادگاه و موطن اصلی او را در شمال شرقی ایران دانسته و معتقدند که پیامبر از شمال شرقی به سمت غرب ایران و بلخ هجرت کرده و زبان اوستایی همان زبان رایج در شمال شرقی بودهاست.عدهای دیگر زبان اوستایی را زبانی میدانند که در بلخ یعنی غرب ایرن رایج بوده،و عدهای دیگر آن را زبان رایج مادها میدانند.ام رای ا اکثر محققان بر آن است که موطن اصلی زرتشت شمال شرقی ایران ،و زبان اوستایی زبان رایجهمان دیار بوده. شاید هر گاه یکی از مسائل مبهم اوستایی به طور یقین حل میشود کلیدی برای حل دیگر مبهمات بدست میآید.اما متاسفانه هنوز مبهمی برای یقین گشوده نشدهاست یکی از این مسائل مبهم که ساید اصلی ترین آنها باشد،عبارت است از تعیین تاریخ و زمان زرتشت و تاریخ و قدمت اوستا .تمام اختلافاتی که از سدهی چهارم پیش از میلاد تا عصر ما دربارهی تعیین تاریخ و قدمت زرتشت موجود است، همه و همه دلایلی است که این زمان بایستی به یقین قدمتی بسیار داشته باشد.چهار قرن پیش از میلاد و فزون تر از آن، مورخان از تاریخهای شگفتی یاد کردهاند که هر چند برخی ارقام مبالغه آمیز و نادرست است ، اما با تمام این احوال آن چه که امروز مسلم است رمان زد و اوستا از هزار ق.م عقب تر میرود .با مطالعهی گاتاها یا سرودههایی که به وسیلهی خود زدتشت یا شاگردان هم عصرش سروده شده و قدیمی ترین جزء اوستا است که به دست ما رسیده آشکار میشود که بدون شک پارهای از آن سرودهها حتی از هزار و سیصد و هزار و پانصد سال ق.م هم کهن تر اند. بحث دربارهی قدمت اوستا با استناد به گاتاها ، امروزه بحثی است کاملا علمی و با ارزش است. با وجود چنین زمانی کهن که حتی در سدهی چهارم پیش از میلاد نبز بحث دربارهی آن رایج بوده ،آشکار است که متن اوستا دچار دستبردها،ازبینرفتن هاو اغتشاشاتی فراوان شدهاست.پس از هخامنشیان این مساله به شکل حادتری در مورد اوستا مصداق پیدا میکند . البته بسیاری از دانشمندان و محققان معتقدند که اوستا تا سدهی ششم و یا هفتم میلادی ،تا زمان ساسانیان همچنان سینه به سینه حفظ شدهاست و در آن زمان به کتابت درآمده و با خط اوستایی که اخترا ع همان زمان است کتابت یافته. باروشنی و وضوح کامل و دلایل علمی و تاریخی محکم و استوار ،این دلایل امروزه باطل شناخته شدهاند . آن چه که محرز است اوستا طی دورانهای اختشاشا و ناامنی که از اواخر دورهی هخامنشیان در ایرن به ظهور پیوست ، تا اوایل کار ساسانیان ،طی دورانی بعید الحدود ،بدست تطاول زمان و دشمنان مغشوش شده و از میان رفت. اما در زمان ساسانیان که تجدید عظمت و رستاخیز بود ، دوباره با کوششهایی فراوان ، اوستای از میان رفته فراهم شد. اما آشکار است که این اوستا دیگر آن اوستای از میان رفته نبود . مطابق روح زمان و اصول مذهبی و قوانین و شرایع معمول ، اوستا تدوین شد و به بیست ویک کتاب یا نسکNSAK ،چون عصر قدیم تقسیم گشت.اما پس از حملهی اسکندر مقدونی ،نوبت به تازیان بیابانی و بر برهای عربستان رسید.زیان این بربرها در طول تمام تاریخ بیش از زیان مغولان بوده.چون مردمی بودند که از تمدن،دانش،فرهنگ و انسانیت و فضایل آن هیچ بویی نبرده بودند و تنها در پی قتل و غارت و انتقام از محرومیتهای گذشتهی خود بودند و برای بدست آوردن غنائم و ثروت از هیچ جنایتی روی نمیگرداندند . تمام عظمت تمدن و فرهنگ زمین را از جمله ایران از بین بردند.هر چند که تمدن و فرهنگ ایرانی دوباره به وسیلهی خود ایرانیان تجدید و احیا شد اما خسارات فراوان آن جبران ناپذیر بود و هنوز باگذشت چهارده قرن آن همه وحشیگری و دژ خویی و بیمردمی در جهان فراموش نشده و اثرات آن ضایئهی بزرگ باقی ماندهاست. از جمله این ضایعات از میان رفتن اوستای تدوین شده در زمان ساسانیان بود. از این به بعد نیز با تغییر دیانت در ایران ،و تعصب مذهبی مسلمانان، امکان فعالیت آزادانهی ایرانیان مؤمن به ایین گذشته برای احیای آثار گذشته میسر نبود. اما با تمام این احوال مختصری از آن گنجینه ی گذشته به هر ترتیبی که بود فراهم شد و اوستای کنونی آن مختصر است که با تمام آن احوال در جهان اینچنین عظمتی را داراست . اوستای کنونی به پنج بخش تقسیم شده که عبارتند از :
1_یسنا 2_یشتها 3_ویسپرد 4_خورده اوستا 5_وندیداد. بحث و گفتگو درباره ی هر یک از این پنج بخش امروزی نیز مستلزم زمانی بسیار است و در این مختصرکه منظور معرفی اوستای کنونی و مندرجات آن است ، تنها به فهرستی بسنده خواهد شد. پنج بخش ذکر شده از دیدگاه کمیت و کیفیت، قدمت و ارزش تاریخی ،اصالت و غیر اصیل بودن متفاوت میباشند کو با ترتیبی که در بالا به آن اشاره شد ، اینک دربارهی هر بخش گفت و گو خواهد شد .
1_یسناYASNA: نخستین و مهم ترین جزء اوستا است . اینکلمه به معنی ستایش، نیایش و جشن آمدهاست ، و در گاتاها که قدیمی ترین بخش اوستا است ، به کرات این کلمه به همین معنی آمده .قسمتهای مختلف این بخش را به مناسبت، در اوقات مختلفی که مراسم مذهبی انجام میشود میسرایند . مجموع قسمتهای یسنا، هفتاد و دو فصل میباشد که هر فصل رایک هایتی HAITI مینامیدهاند و ای نکلمه به صورتها یا _هات کنونی درآمدهاست. خاورشناسان و دانشمندان پارسی هفتاد و دو فصل یسنا را به دو تا سه قسمت تقسیم کردهاند، اما این تقسیمبندی مبنایی بر جدا کردن مطالب یا تعیین قدمت ندارد. مطالبی که در طی فصول این سه قسمت آمدهاست ، متنوع و گوناگون میباشد. درباره ی زندگی و ارزش آن، تعلیم اصول اخلاقی و به زیستی، تکرار فزون از حد سه اصل اساسی زرتشتی، یعنی:گفتارنیک، کردارنیک، پندارنیک_و استورههایی بسیار پر عمق و داستانهایی که دارای ریشه و منشأ تاریخی میباشند و سدها مطلب دیگر در قسمت "یسنا" بیان شده.چنان که رسم سرایندگان پاک دین و معتقدان به اصول زندگی مادی و حکمت عملی و دلاوری و پهلوانی بوده لست، در سراسر هفتاد و دو فصل قسمت مورد زکر صفات نیک، ثروت و جاه و جلال از راه درست ستوده شدهاست. مردان و زنان پاریا ، دهقانان . گرایندگان آیین بهی ، دلیران و جنگاوران راه حقیقت ستوده شدهاند.رایحهی زندگی ابتدایی شبانی از این سرودها به مشام میرسد. هر محقق تیزبینی زندگی روستایی ، دهنشینی و آغاز شهر نشینی را از خلال اشارات کنایات و تصریحات این سرودهها به راحتی درک میکند .نیکی، راستی و درستی شعار و برنامهی فراموش نشده در چنین جامعهای است .یأس، تردیدو نشانههای سستی در این نوشتهها نیست بلکه آن چه هست جنبش، فعالیت، کار و کوشش است.با تمام بیدادی که به اوستا در تمام زمانهایی که عمقش نا پیداست رفتهاست، باز هم آن چنان که مانده و با تمام اختشاش آن، برای محققان منبعی بزرگ و عیظم است که هر روز بیش از پیش از آن کشفیاتی نوین درزمینهی دیانت و زبان و مسایلی دیگر حاصل میشود.
گاتاها_چنان که ذکر شد قدیمی ترین قسمت اوستا گاتاها یا سرودهها است که در قسمت یسنا جای داده شدهاند. گاتاها یا سرودهها را را از شخص زرتشت میدانند. البته میان محققان در این باب اختلاف هست ، چون همهی سرودهها را از شخص زرتشت ندانستهاند و برخی را از نخستین شاگردان وی میدانند.اما آن چه مسلم است زبان این سرودهها بسیار کهن است، چنان که میان آنها با سایر قسمتهای اوستا در زبان فاصلهای تقریبا دور است .همچنین از نظر مضامین، مفاهیم،وصف زندگی و روش آن اشاراتی در آن است که به هیچ وجه نمیتوان تاریخ سرودن آنها را از هزار و دویست سال پیش از میلاد پایین تر قرار داد. هر گاه قائل شویم که این سرودهها و اشعار صورت اختصاری منثوراتی باشد که برای بهتر از حفظ کردن به نظم درآمدهاند، آن گاه است که دربارهی تعیین قدمت آن حتی از حدس و گمان هم کاری بر نمیآید. به هر حال گاتاها یا سرودهها که بنابر شواهد و قراینی اغلبشان از شخص زرتشت است، به پنج قسمت تقسیم میشوند که هر قسمس شامل چند فصل از یسنا است که به ترتیب عبارتند از: 1_اهنودAHANAVAITI که مجموعا شامل هفت فصل یا هفت _ها_از یسنا میباشد.از ها-28تا34. 2_اشتود USHTAVAITIکه مجموعا دارای چهار _ها_ میباشدازها 43 تا46 . 3_سپنتمد_سپنتامینوSPENTAMAINIU نیز دارای 4 فصل یعنی 47تا50 میباشد. 4_وهوخشتره VOHA XSHATHRAکه دارای یک فصل یعنی ها-51 میباشد. 5_وهیشتواشت VAHISHTOISHTAYنیز شامل یکها یعنی فصل 53 است. در اوستا قسمتی است به نام "هفت ها" یا "هفت فصل" که پس از گاتاها که درباره اش گفت و گو شد، کهنترین قسمت اوستاست.در حال حاظر هر چند که این هفتها را جرء گاتاها نمیآورند اما از نظر مطالب و مفاهیم تشابه زیادی به هم دارند.به این هفتها فصلی دیگر افزوده شده و هشت فصل جمعا محصوب میشون،یعنی ازها ی سیوپنج تا چهلو دو.این فصول بر خلاف گاتاها به نثر است،اما چنان که گفته شد پس از سرودها کهنترین جرء اوستاست. 2_یشتها:کلمهی اوستایی یشتی YASHTI از ریشهی همان کلمهی اوستایی "یسنا" میباشد و به معنی نیایش، فدیه و میزد به کار میرود. چنان که ذکر شد یسنا را به طور کلی هنگام ستایش و عبادت میخوانند،اما یشتها ویژهی ستایش خداوندگار،امشاسپندان و ایزدان است. آن چه نظر محققان است، یشتها در ابتدا صورت شعری داشته و مفصل نبودهاند اما بعدها کم کم به تدریج مطالبی به آنها الحاق شده و از صورت شعریشان خارج شدهاند.یشتهایی که امروزه باقی ماندهاند مطابق با تقسیمی که بیشتر مورد اعتماد است، 21یشت میباشد اما مطابق با سلیقههایی دیگر تعدادشان اندکی کم و بیش است.هر یشتی عبارت از یک فصل معین با مطالب و مضامینی مخصوص است. نام هر یشت با نام یکی از امشاسپندان و ایزدان مشخص شده،اما مخستین یشت موسوم است به((هرمزد یشت)) که دربارهی خداوند و صفات و اعمال اوست.در یشتها نشانههایی بسیار فاروان از آیین آریایی مشاهده میشود و مطالب و مضامینی در آن هاست که دارای فدمت بسیار میباشند. قدیمی ترین یشتها عبارتند از:آبان یشت،تیر یشت،مهر یشت،فروردین یشت،بهرام یشت،اردیشت،زامیاد یشت. 3_ویسپرد: یا ویسپرت سومین جزء اوستای کنونی است . اصل اوستایی این کلمهVISPE RATAVO که به معنی همهی سروران آمدهاست،از آن جایی که در مواقع ادای رسوم مذهبی ،ویسپرد با یسنا خوانده میشود ،به همین جهت آن را کتاب جداگانهای نمیتوان پنداشت،اما با این حال با آن که از دیدگاه مطالب و سبک نیز با یسنا غرابت و هماهنگی دارد ،اما در قالب کتاب جداگانهای عرضه شدهاست که برای آن 23تا27 فصل قائل شدهاند و اینها فصولی اند بسیار کوتاه در ستایش امشاسپندان، ایزدان ،اهورامزدا و همهی نیکان و بزرگان و ستایش نیکی و اعمال نیک که در ضمن آنها اشاره به بسیاری از مراسم مذهبی شدهاست. 4_خرده اوستا:چهارمین جزء اوستا است که در زمان شاپور دوم( 310-379 میلادی )به وسیله آذربدمهراسپند تالیف و تدوین گشت . در این کتاب ادعیه و اذکار و مراسم مذهبی برای مواقع مختلف روز و ماه و سال جمع آوری شدهاست. البته آشکار است که مأخذش اوستای بزرگ بوده و این موبد نامی با دخل و تصرف و کم و بیش کردن مطالب ،کتاب دعایی برای مؤمنان فراهم آوردهاست. که در مواقع گوناگون،چون خوشی و سرور،عزا و ماتم،عروسی و مرگ، ایام مختلف ماه و مواقع پنجگانهی روز و اعیاد بزرگ و کوچک و هنگامهایی دیگر دعاهایی در آن آمدهاست. 5_وندیدادVANDIDAD آخرین و پنجمین جزء اوستا است.اصل این کلمه VIDAEVADATA میباشد به معنی "قانون ضد دیو" در زمان ساسانیان که به گردآوری و تدوین اوستا اقدام شد،برای قسمت قوانین مذهبی در مضیقه بودند،چون چنان که گذشت اوستا در طول زمان از میان رفته و در مهاجمات و اغتشاشات فراوان دچار صدمات بسیاری شده بود. به همین جهت گرداورندگان اوستا در تدوین قسمت وندیداد، از مطالب اصیل و غیر اصیل استفاده کردند و حاصل آن کتاب فعلی وندیداد است. بسیاری از مطالب وندیداد اصولا با اوستا و روح آیین زرتشتی سازگاری و هماهنگی ندارند و از بیستو دو "فرگردFARGARD"،یا فصل تشکیل شدهاست که به جز دو یا سه فصل آن ،ما بقی در گفت و گو از یک رشته قوانین ،کیفرها ،آداب دخمه،غسل،تطهیر،پیمان و مسائلی از این گونه میباشد .
معنای اوستا
[ویرایش]از آنجایی که زرتشت کرد بودهاست: اوستا یعنی:آموزنده این لغت کردی است و با لغتهای زیر هم خوانوادهاست: اَوِست:یاد دادن ماموستا:استاد
- «ماموستا» ارتباطِ مستقیم با «اوستا» ندارد. «مامۆستا»، در زبان کُردیِ مرکزی، از دو واژهٔ «مام» (بهمعنی عمو) و «وهستا» (بهمعنی استاد و معلم) ساخته شدهاست؛ یعنی «ماموهستا» ازنظر آوایی و املایی به «مامۆستا» تبدیل شدهاست. – Hamid Hassani (بحث) ۶ اوت ۲۰۱۶، ساعت ۱۱:۲۶ (UTC)
صحتِ منبعِ
[ویرایش]به دیدِ من، خودِ منبعِ افزوده شده به متنِ گفتارِِ اوستا ( اوستای کهن (متن کامل)، گزارش و پژوهش رضا مرادی غیاث آبادی ) بدونِ منبع است و در آن ادعاهایی شده که نویسنده منبع هم آنها را اثبات ننمودهاست. نویسنده ی این کتاب، به دلخواه و برداشتِ خود چند یَشت از اوستا را اوستای کهن نامیدهاست. چنین ادعایی بهیچ وجه در میانِ بزرگانِ ترجمه ی اوستا همچون استاد ابراهیم پورداوود و جلیل دوستخواه هم که نزدیکترین و مطمئن ترین ترجمهها را (بعنوانِ پژوهشگرِ غیرِ زرتشتی و بیطرف به متنِ اصلی) دارند مشاهده نشدهاست.
نظرِ کلیِ من اینست که از انجا که منبعِ مذکور کتابی مرجع و بیطرفانه نیست و دارای منبع هم نیست و با توجه به اهمیتِ گفتارِ اوستا، مطالبِ برگرفته از آن نیز شایسته دانشنامه نیستند.--مانی-بختیار ۰۲:۳۳، ۳ سپتامبر ۲۰۰۷ (UTC)
- چنین نیست. بخش بندی اوستای کهن بر اساس نظریه نخستین بارتولومه و تکمیل آرتور کریستن سن است. عموم پژوهشگران و اتفاقا استاد پورداوود و استاد دوستخواه در گزارشهای اوستای خود، همین یشتها را کهن ترین بخشهای اوستا دانستهاند. --اسمال آقا ۱ آوریل ۲۰۰۸، ساعت ۱۲:۱۶ (UTC)
اتمام کلام
طبق یافته های جدید باستان شناسی و تمدن 40 هزار ساله که تاریخ تمدن بشر را متحول می سازد در فاصله شهر اردبیل(آرتاویل=سرزمین امن ومقدس) و مشکین شهر(خیاو=دروازه پاکی=تجمع آب برای پاک کردن)، این نظریه که متاسفانه با وجود اعتقاد هزاران ساله مردم محلی و حتی وجود در برخی از نسخ اوستا بر این اساس که زرتشت پیامبر در اطراف رود ارس(مغان=سرزمین بزرگان زرتشت) متولد و سروده ها و قسمتی از کتاب مقدس در بالای سنگی در کوه سبلان(سفلون = کوه پیامبران و وحی ) نوشته شده است قوت کامل گرفته، و از نظر باستان شناسی و همچنین توجه به تمدنها اولیه(و طبق روایات از پیامبر اسلام که کوه سبلان را سومین سرزمین مقدس و محل به پیامبری رسیدن برادر خود دانسته(منظور زرتشت پیامبر بوذه) ) هرگونه ایجاد شبه حتی از طرف روحانیون و یا افراد علاقه مند که تاریخ و ارتباط اوستا و زرتشت پیامبر را با تفکر غیر بی طرفانه به شهر ها یا تمدنهای ذینفع قرار می دهند اصولا محکوم و گناه بزرگ محسوب می گردد، چرا که اصول بر فروع مقدم است و با چنین نگرشی فاصله بین ایرانیان و حتی زرتشتیان و علاقه مندان خواهد افتاد، اما توجه باید کرد که اقوام اولیه بشر طبق ادیان از یک پدر و مادر بوده و در باستان شناسی نیز فقط تعداد اندکی از نژاد ها اولیه در افریقا و چین و جدیدا در اطراف کوه سبلان یافت شده،و مابقی اقوام ایلات و اقوام مهاجر بوده اند که از این مجموعه جدا گشتند ، و زبان و یا رنگ پوشت دلیل صددرصد اختلاف نژادی نیست،و زرتشت پیامبری بر تمام مردم دوران بوده است. ابستا نام خواننده ي رپ فارسي هم ميباشد كه از خوانندگان پر طرفداري است كه تنظيم كننده اهنگهاي او سيروان خسروي ميباشد
Hinduism and Zoroastrianism
[ویرایش]یک مقالهٔ جالب برای کسانی که علاقمند هستند:
- Stausberg, Michael, “Hinduism and Zoroastrianism”, in: Brill’s Encyclopedia of Hinduism Online, Consulted online on 20 August 2019 <http://dx.doi.org/10.1163/2212-5019_beh_COM_9000000151>
پیوندهای خارجی اصلاح شدند (اکتبر ۲۰۱۹)
[ویرایش]سلام همکاران ویرایشگر.
من بهتازگی ۲ پیوند خارجی موجود در اوستا را اصلاح کردم. لطفاً ویرایشم را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا میخواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً این راهنمای ساده را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم:
- بایگانی https://web.archive.org/web/20150918174120/http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16d7c6e688f34916bdee2ab424a0e8b7-fa.html به http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16d7c6e688f34916bdee2ab424a0e8b7-fa.html افزوده شد.
- بایگانی https://web.archive.org/web/20150918180004/http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-4dd1438198a14e05a9402873468ab1d5-fa.html به http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-4dd1438198a14e05a9402873468ab1d5-fa.html افزوده شد.
لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید.
با احترام.—InternetArchiveBot (گزارش اشکال) ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۴۶ (UTC)