Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
بهتر است ابتدا سیاست تأییدپذیری را دربارهٔ معتبر بودن منابع بخوانید.

ساختاربندی فهرست منابع یک مقالهٔ ویکی‌پدیا جزو جزئیاتی است که در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارند و در حال حاضر در ویکی‌پدیای انگلیسی نیز هنوز توافق عام بر روی یک روش مشخص یادکرد منابع، به‌دست نیامده است؛ بنابراین در صورتی که شما یک روش خاص (بخصوص روش‌هایی که به‌وسیلهٔ اهل فن در آن رشتهٔ خاص استفاده می‌شود) را برای یادکرد منابع بکار می‌برید، لطفاً استفاده از همان روش را ادامه دهید. اما در صورتی که نمی‌توانید در مورد اینکه چه شیوه و روشی را انتخاب کنید، تصمیم بگیرید یا نمی‌دانید چه اطلاعاتی را در یادکرد منبع باید گنجاند، به خواندن این مقاله ادامه دهید.

در این مقاله یک شیوهٔ نوعی بر مبنای شیوهٔ استانداردی که در کتاب شیوه‌نامهٔ شیکاگو از آن با عنوان «ساختاربندی علمی» یاد شده، آمده است. در شیوه‌نامهٔ شیکاگو، که اینجا هم از آن پیروی شده است، یادکرد منابع (یعنی ارجاع به منابع برای مستند کردن ادعا) در پانویس است و پانویس‌ها با شماره مشخص می‌شود. می‌توان در پایان رساله فهرستی الفبایی از مآخذ ذکر کرد اما اجباری نیست، به شرطی که یادکرد منابع در پانویس‌ها کامل و دقیق باشد. از سوی دیگر می‌توان در یادکرد منابع از کوته‌نوشت‌ها و خلاصه‌نویسی سود جست، در این صورت ذکر کامل فهرست منابع و مآخذ اجباری‌است. در ویکی‌پدیای فارسی شِقّ دوم پیشنهاد می‌شود؛ یعنی ارجاعات پانویسی به اختصار صورت می‌گیرد و سپس در پایان مقاله فهرست کاملی از منابع و مآخذ به ترتیب الفبایی نام خانوادگی نویسندگان ذکر می‌شود. یادکرد دقیق و عملی منابع در معنای کلی دو مرحله دارد. یکی اینکه جمله‌ها و دعاوی را به منابع معتبر ارجاع دهیم و دوم فهرست کامل منابع را با اسلوب و چیدمانی خاص در پایان مقاله ذکر کنیم. در این نوشتار به هر دو جنبه پرداخته خواهد شد.

ابتدا شیوهٔ ارجاع به منابع در متن مقاله را معرفی می‌کنیم. پس از مطالعهٔ این بخش ویکی‌نویس می‌داند که چگونه در مقاله به منابع در پانویس ارجاع دهد. در مرحلهٔ بعد روش یادکرد اطلاعات مربوط به منابع مختلف (کتاب، مقالات و…) را بررسی می‌کنیم. این اطلاعاتی‌است که در بخش == منابع == هر مقاله باید ذکر شود. ارائهٔ این اطلاعات (یعنی مشخصات منابع) به شیوه و اسلوب خاصی باید باشد؛ مثلاً ابتدا نام خانوادگی نویسنده باید ذکر شود و سپس نام کوچک وی. پس از آن نام کتاب به صورت ایتالیک نشان داده می‌شود و سپس سایر جزئیات ذکر می‌گردد. بخش‌های مختلف این نوشتار به مهم‌ترین جنبه‌های اسلوب ذکر اطلاعات کتاب‌شناختی منابع خواهند پرداخت. فراگرفتن و به خاطر سپردن تمام این جزئیات بایسته نیست. ویکی‌نویسان می‌توانند بر حسب نیاز به این صفحه رجوع کنند. به علاوه الگوهایی برای آسان‌سازی کار آن‌ها ساخته شده است که در بیشتر موارد ایشان را از دانستن جزئیات بی‌نیاز می‌کند. این الگوها نیز در نوشتار معرفی شده‌اند.

یادکرد منابع، چرا و چه زمان؟

چندرسانه‌ای

جزئیات مبدأ و وضعیت حق تکثیر تصاویر و دیگر پرونده‌های رسانه‌ای باید در صفحهٔ پرونده درج شود. توضیحات (en) تصویر نیز باید همانند سایر بخش‌های مقاله‌ها دارای منبع و ارجاع مناسب باشد. برای توصیف‌هایی نظیر متن جایگزین، که به‌طور مستقیم از طریق خود تصویر قابل اثبات هستند، و برای متنی که صرفاً به شناساندن منبع می‌پردازد (نظیر توضیح «شب پرستاره (۱۸۸۹)» برای پرونده:VanGogh-starry night ballance1.jpg)، نیازی به یادکرد نیست.

روش اشاره به منابع در متن

میانبرها:

روش اشاره به منابع این است که منابع را در بخش مربوط فهرست می‌کنند و در هنگام ارجاع در داخل متن به پانویس ارجاع می‌دهند که در آنجا نام خلاصهٔ منبع آمده است. به این روش اصطلاحاً «پانویس کوتاه‌شده» نیز گفته می‌شود.

برای وارد کردن پاورقی در داخل متن اصلی مقاله جایی که شمارهٔ پاورقی باید داده شود متن پاورقی را بین <ref>و</ref> ذکر می‌کنند. سرانجام برای نمایش همهٔ پانویس‌ها در بخش پانویس از الگوی {{پانویس}} استفاده می‌کنند؛ مثلاً به این صورت:

این متن اصلی مقاله است که از کتاب خاصی<ref>روحانی، کتاب دانش، ۲۳۴.</ref> و کتاب دیگری<ref>احمدی، پرونده در پرونده. </ref> برداشته شده است و یک پانویس توضیحی*<ref>این یک پانویس توضیحی‌است. </ref> هم دارد.

== پانویس ==
{{پانویس|۲}}

== منابع ==
* روحانی، محمد. ''کتاب دانش''. تهران: نشر، ۱۳۷۰.
* احمدی، احمد. ''پرونده در پرونده''. تهران: نشر۲، ۱۳۷۵.

که در آن از [۱] و [۲] به عنوان «پانویس ارجاعی» و *[۳] به عنوان «پانویس توضیحی» بهره برده شده است. نتیجهٔ پایانی آن به صورت زیر خواهد بود:

این متن اصلی مقاله است که از کتاب خاصی[۱] و کتاب دیگری[۲] برداشته شده است و یک پانویس توضیحی*[۳] هم دارد.

پانویس

  1. ↑ روحانی، کتاب دانش، ۲۳۴.
  2. ↑ احمدی، پرونده در پرونده.
  3. ↑ این یک پانویس توضیحی‌است.

منابع

  • احمدی، احمد. پرونده در پرونده. تهران: نشر۲، ۱۳۷۵.
  • روحانی، محمد. کتاب دانش. تهران: نشر، ۱۳۷۰.

نکته: اگر ویرگول یا نقطه در محل منبع‌دهی باشد تگ <ref>...</ref> به طور طبیعی پس از نقطه یا ویرگول قرار می‌گیرد.

الگوهای کمکی برای یادکرد منابع در ویکی‌پدیای فارسی

توصیه می‌شود به جای ارجاع دستی از الگوهای یادکرد استفاده کنید. خروجی این الگوها با ضابطه‌هایی که در این صفحه توضیح داده خواهد شد منطبق است. برای یادکرد کتاب از الگوی {{یادکرد کتاب}}، برای ژورنال از {{یادکرد ژورنال}}، برای یادکرد مطالبی که در اینترنت آمده از {{یادکرد وب}} و در موارد کلی، از الگوی {{یادکرد}} استفاده کنید. همچنین برای ارجاع‌های خلاصه‌شده در بخش پانویس می‌توانید از الگوی {{پانویس کوتاه‌شده}} استفاده کنید. در زیر مثالی از نحوهٔ استفاده از این الگوها آمده است:

این متن اصلی مقاله است که منبع آن خبری از خبرگزاری ایسنا<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.isna.ir/etc ‏|عنوان = عنوان خبر|ناشر = ایسنا|تاریخ بازدید = ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳|تاریخ = ۱۱ فروردین ۱۳۸۸}}</ref> و مطلبی است که در یک کتاب دیگر آمده است.<ref>{{یادکرد|نویسنده = احمدی، احمد|عنوان = ساختار پرونده|ناشر = نشر زیبا|شهر = تهران|تاریخ = ۱۳۷۵}}</ref>

== منابع ==
{{پانویس}}

و نتیجهٔ آن به صورت زیر خواهد بود:

این متن اصلی مقاله است که منبع آن خبری از خبرگزاری ایسنا[۱] و مطلبی است که در یک کتاب دیگر آمده است.[۲]

منابع

  1. ↑ «عنوان خبر». ایسنا. ۱۱ فروردین ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳.
  2. ↑ احمدی، احمد (۱۳۷۵)، ساختار پرونده، تهران: نشر زیبا

پانویس کوتاه‌شده

میانبرها:

استفاده از پانویس‌های کوتاه‌شده روش ارجح در ویکی‌پدیای فارسی است و خروجی متداول در ویکی‌پدیای فارسی نیز بر اساس شیوه‌نامه شیکاگو است. برای راحتی ایجاد پانویس‌های کوتاه‌شده به این روش، الگوی {{پک}} (مخفف پانویس کوتاه‌شده) و {{پک/بن}} (مخفف پانویس کوتاه‌شده بدون نویسنده) به کار گرفته می‌شوند.

الگوهای پانویس کوتاه‌شده، یک پیوند داخلی در صفحه ایجاد می‌کنند که به کمک آن، با کلیک کردن روی متن پانویس می‌شود به اصل منبع رسید. برای مثال، با کلیک کردن روی عبارت

این متن اصلی مقاله است که منبع آن صفحه‌ای از یک کتاب است<ref>{{پک|اصغری|۱۳۹۲|ک=تاریخ ایران|ص=۶۶}}</ref> و این مطلبی است که از صفحه‌ای دیگر از همان کتاب دیگر آمده است.<ref>{{پک|اصغری|۱۳۹۲|ک=تاریخ ایران|ص=۹۳}}</ref> این جمله از یک خبر به عنوان منبع استفاده می‌کند که نام نویسنده ندارد.<ref>{{پک/بن|تاریخ‌نگار|ک=فرازهایی از تاریخ ایران}}</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = اصغری|نام = احمد|عنوان = تاریخ ایران: مروری بر منابع فارسی، عربی و انگلیسی|ناشر = نشر معاصر|شهر = تهران|سال = ۱۳۹۲}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی = |نام = |عنوان = فرازهایی از تاریخ ایران|ناشر = تاریخ‌نگار| نشانی = http://www.example.com/etc |تاریخ = ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴| تاریخ بازبینی = ۷ مهر ۱۳۹۵|شناسه={{شناسه یادکرد|تاریخ‌نگار}} }}

و نتیجهٔ آن به صورت زیر خواهد بود:

این متن اصلی مقاله است که منبع آن صفحه‌ای از یک کتاب است[۱] و این مطلبی است که از صفحه‌ای دیگر از همان کتاب دیگر آمده است.[۲] این جمله از یک خبر به عنوان منبع استفاده می‌کند که نام نویسنده ندارد.[۳]

پانویس

  1. ↑ اصغری، تاریخ ایران، ۶۶.
  2. ↑ اصغری، تاریخ ایران، ۹۳.
  3. ↑ فرازهایی از تاریخ ایران، ۱۱.

منابع

  • اصغری، احمد (۱۳۹۲). تاریخ ایران: مروری بر منابع فارسی، عربی و انگلیسی. تهران: نشر معاصر.
  • * «فرازهایی از تاریخ ایران». تاریخ‌نگار. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۷ مهر ۱۳۹۵.

در خروجی بالا، اگر روی پیوند «اصغری، تاریخ ایران» در بخش پانویس کلیک کنید، به توضیحات کامل آن منبع می‌روید. شماره‌های ۶۶ و ۹۳ شماره صفحه‌های مربوط از آن منبع را نشان می‌دهند.

همچنین اگر روی پیوند «فرازهایی از تاریخ ایران» در بخش پانویس کلیک کنید، به توضیحات کامل آن منبع می‌روید. برای این که این ویژگی به درستی کار کند باید پارامترهای الگوی پانویس کوتاه‌شده و پارامترهای الگوی یادکرد را به دقت وارد کنید.

ساختار پانویس کوتاه‌شده به این شکل است: {{پک|نام اول|نام دوم|سال|ک=نام کتاب یا اثر|ص=شمارهٔ صفحه}} و در آن «نام اول» باید با نام خانوادگی نویسندهٔ اول در الگوی یادکرد مطابقت کند، «نام دوم» با نام خانوادگی نویسندهٔ دوم، و «سال» هم باید با پارامتر سال مطابقت کند. اگر اثری فقط یک نویسنده دارد، نیازی به پارامتر «نام دوم» نخواهد بود و ورودی به صورت {{پک|نام اول|سال|ک=نام کتاب یا اثر|ص=شمارهٔ صفحه}} وارد می‌شود. پارامتر «ک» با الگوی یادکرد مطابقت داده نمی‌شود و ترجیح آن است که این پارامتر شکلی کوتاه شده از عنوان اصلی یادکرد را در خود داشته باشد، مگر آن که عنوان اصلی خودش کوتاه باشد که در آن صورت عیناً تکرار می‌شود. به مثال زیر توجه کنید:

روش اشتباه 
...
متن {{پک|دریابندری|ک=کتاب مستطاب|ص=۱}}
...
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = دریابندری | نام = نجف | عنوان = کتاب مستطاب آشپزی، از سیر تا پیاز|ناشر = نشر کارنامه|سال = ۱۳۷۹|مکان = تهران}}
روش درست 
...
متن {{پک|دریابندری|۱۳۷۹|ک=کتاب مستطاب|ص=۱}}
...
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = دریابندری | نام = نجف | عنوان = کتاب مستطاب آشپزی، از سیر تا پیاز|ناشر = نشر کارنامه|سال = ۱۳۷۹|مکان = تهران}}

از آنجا که در الگوی {{یادکرد کتاب}} پارامترهای «نام خانوادگی» و «سال» ذکر شده‌اند، پانویس کوتاه‌شده هم باید به آن‌ها به همان شکل اشاره کند اگر نه پیوند بین پانویس کوتاه و یادکرد کامل از کار می‌افتد.

گاه پیش می‌آید که مطلبی نویسنده ندارد؛ در این حالت خروجی پیش‌فرض الگوهای یادکرد، برای استفاده با الگوی پانویس کوتاه‌شده مناسب نیست. همچنین اگر ترکیب نام خانوادگی و سال، یکتا نباشد (مثلاً دو منبع وجود داشته باشد که هر دوشان نویسنده و سالشان یکی باشد) لازم می‌شود که پیوند بین پانویس و یادکرد به صورت دستی تنظیم بشود. در تمام این حالات، می‌توان از پارامتر شناسه در الگوی یادکرد استفاده کرد. برای نمونه در مثالی که در ابتدای این بخش آمد، الگوی یادکرد وب پارامتر شناسه داشت به این شکل: شناسه={{شناسه یادکرد|تاریخ‌نگار}} و این دستور با کمک الگوی {{شناسه یادکرد}} خروجی یادکرد را به شکلی تغییر می‌دهد که اگر جایی در متن از پانویس کوتاه شده به صورت {{پک|تاریخ‌نگار|ک=..|ص=..}} استفاده بشود، پیوند بین این دو با استفاده از شناسهٔ «تاریخ‌نگار» برقرار می‌گردد.

نکته: پارامتر شناسه با نام ref نیز شناخته می‌شود و الگوی {{شناسه یادکرد}} نیز گاهی با نام {{harvid}} شناخته می‌شود.

یادکردهای لاتین

در منابع فارسی مرسوم است که اگر در متنی هم از منابع فارسی و عربی (که زبان‌هایی از راست به چپ هستند) و هم از منابع لاتین (مثلاً انگلیسی و فرانسوی که زبان‌هایی چپ به راست هستند) استفاده شود، متن پانویس‌ها و یادکردهای لاتین به درستی از چپ به راست و به زبان انگلیسی (به عنوان زبان رایج در متون علمی) نوشته بشود. این کار به سادگی با کمک استفاده از پارامتر dir (مخفف direction به معنای جهت) در برچسب <ref> میسر است. مقدار این پارامتر در ویکی‌پدیای فارسی به طور پیش‌فرض برابر است با rtl (مخفف right-to-left یعنی راست به چپ) در نتیجه برای بیشتر منابع که به فارسی هستند، این پارامتر اصلاً ذکر نمی‌شود اما برای منابع لاتین مقدار آن باید به صورت ltr (مخفف left-to-right به معنی چپ به راست) ذکر بشود.

همچنین، اگر چه الگوهای یادکرد (مثل {{یادکرد کتاب}} و {{یادکرد وب}}) توانایی تولید خروجی به انگلیسی را نیز دارند (با کمک پارامتر زبان) اما خروجی که از الگوهای مشابه انگلیسی (نظیر {{cite book}} و {{cite web}}) به دست می‌آید، استانداردتر است. در نتیجه معمولاً یادکردهای لاتین با الگوهای خانوادهٔ cite، و یادکردهای فارسی و عربی با الگوهای خانوادهٔ یادکرد ذکر می‌شوند.

نکته: برخلاف الگوهای خانوادهٔ یادکرد، که اگر نام نویسنده و سال در آن ذکر بشود نیازی به وارد کردن شناسه نیست، در الگوهای خانوادهٔ cite پارامتر ref باید همیشه ذکر بشود تا پیوند پانویس‌های کوتاه‌شده درست کار کند.
نکته: برای این که شمارهٔ صفحه در الگوی پانویس کوتاه‌شده با نقطه‌گذاری صحیح نمایش یابد، از پارامتر زبان=en استفاده کنید.

مثال زیر، یک متن از یادکردهایی در زبان‌های مختلف استفاده می‌کند را نشان می‌دهد.

این متن اصلی مقاله است که منبع آن صفحه‌ای از یک کتاب فارسی است<ref>{{پک|نگهبان|۱۳۸۸|ک=تاریخ ایران|ص=۶۶}}</ref> و این مطلبی است که از یک کتاب عربی نقل شده است.<ref>{{پک|زرکلی|۱۹۷۲|ک=الأعلام|ص=۴۹۷}}</ref> این جمله از یک منبع انگلیسی به عنوان منبع استفاده می‌کند،<ref dir=ltr>{{پک|Smith|2006|ک=Intro to Physics|ص=584|زبان=en}}</ref> و این یکی از یک منبع انگلیسی که نام نویسنده ندارد.<ref dir=ltr>{{پک/بن|Wired|ک=Quantum computing in the 20th century|زبان=en}}</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = نگهبان|نام = تورج|عنوان = مبانی فیزیک کاربردی|ناشر = فرهنگستان علوم |شهر = تهران|سال = ۱۳۸۸|شابک=۹۷۸-۶۰۰-۱۲۳۴۵-۹-۰}}
* {{یادکرد کتاب| نام خانوادگی = زرکلی | نام = خیرالدین | عنوان = الأعلام | سال = ۱۹۷۲ | ناشر = دارالعلم للملایین | مکان = قاهره}}
{{چپ‌چین}}

* {{cite book| ref= CITEREFSmith2006 | last= Smith | first = John | title = Introduction to Physics | publisher = Harvard University Press | year = 2006 | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-470-40942-8}}
* {{cite web| ref= {{harvid|Wired}} | last= | first = | title = Quantum Computing in the 20th Century | publisher = Wired | url = http://www.wired.com/etc | year = 2018 | date = 2018-01-14 | accessdate = 2018-08-03}}

{{پایان چپ‌چین}}

و نتیجهٔ آن به صورت زیر خواهد بود:

این متن اصلی مقاله است که منبع آن صفحه‌ای از یک کتاب فارسی است[۱] و این مطلبی است که از یک کتاب عربی نقل شده است.[۲] این جمله از یک منبع انگلیسی به عنوان منبع استفاده می‌کند،[۳] و این یکی از یک منبع انگلیسی که نام نویسنده ندارد.[۴]

پانویس

  1. ↑ نگهبان، مبانی فیزیک کاربردی، ۱۴۴.
  2. ↑ زرکلی، الأعلام، ۴۹۷.
  3. ↑ Smith, Intro to Physics, 584.
  4. ↑ Quantum computing in the 20th century.

منابع

  • نگهبان، تورج (۱۳۸۸). مبانی فیزیک کاربردی. تهران: فرهنگستان علوم. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۱۲۳۴۵-۹-۰.
  • زرکلی، خیرالدین (۱۹۷۲). الأعلام. قاهره: دارالعلم للملایین.
  • Smith, John (2006). Introduction to Physics. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-470-40942-8.{{cite book}}: نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
  • "Quantum Computing in the 20th Century". Wired. 2018-01-14. Retrieved 2018-08-03.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)

ارجاع گروهی

میانبر:

اگر به یک منبع بیش از یک بار ارجاع می‌دهید، می‌توانید از پارامترِ name در دستورِ ref استفاده کنید تا ارجاع‌های شما چند بار شماره نخورند. توجه کنید که اگر از پانویس کوتاه‌شده استفاده می‌کنید، نبایستی از ارجاع گروهی استفاده کنید. ارجاع گروهی فقط برای مواردی مناسب است که تمام پانویس‌ها طولانی باشند.

به مثال زیر نگاه کنید:

این متن اصلیِ مقاله است که منبع آن خبری از خبرگزاری ایسنا<ref name="isna">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.isna.ir/etc ‏|عنوان = عنوان خبر|ناشر = ایسنا|تاریخ بازدید = ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۱۳|تاریخ = ۱۱ فروردین ۱۳۸۸}}</ref> و مطلبی است که در یک کتاب دیگر آمده است.<ref>{{یادکرد|نویسنده = احمدی، احمد|عنوان = ساختار پرونده|ناشر = نشر زیبا|شهر = تهران|تاریخ = ۱۳۷۵}}</ref>

در قسمت دیگری از متن، دوباره به خبر ایسنا ارجاع می‌شود.<ref name="isna"/>

== منابع ==
{{پانویس}}

که نتیجه می‌دهد:

این متن اصلی مقاله است که منبع آن خبری از خبرگزاری ایسنا[۱] و مطلبی است که در یک کتاب دیگر آمده است.[۲]

در قسمت دیگری از متن، دوباره به خبر ایسنا ارجاع می‌شود.[۱]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «عنوان خبر». ایسنا. ۱۱ فروردین ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۱۳.
  2. ↑ احمدی، احمد (۱۳۷۵)، ساختار پرونده، تهران: نشر زیبا

میانبر:

نکتهٔ مهم: زمانی که از پانویس‌های کوتاه‌شده استفاده می‌کنید، ارجاع‌ها نباید تجمیع شوند بلکه باید تکرار شوند؛ مثلاً اگر دوبار به یک صفحه از یک کتاب ارجاع می‌دهید، باید دستور الگوی پانویس کوتاه‌شده را عیناً دو بار تکرار کنید. در متون چاپی، برای بار دوم به بعد از «همان» در پانویس استفاده می‌کنند و حتی اگر چند پانویس پیاپی، مربوط به صفحه‌های مختلفی از یک منبع باشند از مورد دوم به بعد به صورت «همان، ۴۴» و «همان، ۴۷» پانویس داده می‌شود (که ۴۴ و ۴۷ شمارهٔ صفحه هستند). در ویکی‌پدیا، استفاده از «همان» مناسب نیست چرا که صفحه‌ها مدام در حال تغییر هستند و ممکن است بین دو پانویس، پانویس جدیدی اضافه شود که معنای «همان» را تغییر بدهد. در نتیجه در تمام موارد، پانویس کوتاه‌شده عیناً تکرار می‌شود تا نگهداری صفحه‌ها راحت‌تر باشد.

کتاب‌ها

در این بخش نحوهٔ نگارش یادکردها توضیح داده می‌شود. استفاده از الگوهای توصیه شده کمک می‌کند تا یادکردها به آسانی به روش زیر نگاشته شوند و نیاز به تنظیم دستی نحوهٔ نمایش آن‌ها نباشد.

ساختار یادکرد

این ترتیب برای یادکرد اطلاعات مربوط به کتاب‌ها استفاده می‌شود:

نام مؤلف به شکل نام خانوادگی، ویرگول، نام، (برای بیشتر از یک نویسنده به مثال‌ها رجوع کنید) نقطه، عنوان کتاب (به شکل ایرانیک یعنی به‌صورت ''عنوان'')، ویرگول(،) نوبت ویرایش (اگر غیر از نوبت اول است) نقطه، نام شهر محل نشر، دونقطه (:) نام ناشر، سال چاپ برای نوبت ذکر شده. شابک.

در انتها نیز در صورتی که آن کتاب صفحهٔ وبی دارد (مثلاً در وبگاه ketab.ir)، پیوند به آن صفحهٔ وب می‌آید.

مثال:

برای دو نویسنده:

  • بودریار، ژان، و احمد مومیایی رازی. سرگشتگی نشانه‌ها، نمونه‌هایی از نقد پسامدرن. ترجمهٔ باب رحمتی. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۴. ISBN 964305120X, خانهٔ کتاب.

بیشتر از دو نویسنده:

  • لوگان، جان، و دیگران. سه توپ دارم قلقلیه. تهران: نشر بادبادک، ۱۳۷۷.

نکات کلی

  • بسیار خوب است اگر که نام نویسنده یا نویسندگان کتاب به همان شکلی که در کتاب (و مقالات) ثبت شده است آورده شود. در بعضی شیوه‌ها برای صرفه‌جویی در فضا نام کوچک نویسنده را به‌طور مختصر می‌نویسند ولی از آنجا که در ویکی‌پدیا معضل فضا وجود ندارد، نیازی به خلاصه کردن نام نگارنده نیست و می‌توان آن را به‌طور کامل نوشت. به‌علاوه، ثبت نام کامل نویسنده باعث سادگی در یافتن منبع یادکرده و یافتن منابع یادکردهٔ دیگر از همان نویسنده، خواهد بود.
  • نام کتاب‌های نگاشته به زبان‌های غیر فارسی، به فارسی ترجمه نمی‌شود، مگر اینکه ارجاع به ترجمهٔ فارسی آن‌ها باشد، که در آن صورت عنوان کتاب به زبان اصلی ذکر نمی‌شود. این مسئله برای دیگر انواع منابع هم صادق است.
  • در صورتیکه ویکی‌پدیا صفحه‌ای اختصاصی برای کتابی که در حال ثبت مشخصات آن هستید، دارد، عنوان کتاب را به مقاله‌ای که در موردش نوشته شده است، پیوند دهید.
  • در صورتیکه نویسندهٔ کتاب شخص معروفی است، و در متن اصلی مقاله پیوندی به مقالهٔ اختصاص یافته به آن نویسنده نیامده است، نام او را در یادکرد اطلاعات کتاب پیونددار نمایید. بعضی از اوقات پیوند ساختن برای نام ناشر، محل نشر و غیره هم منطقی و قابل قبول است.
  • در الگوهای یادکرد باید از تاریخی استفاده شود که شناسنامهٔ منبع استفاده کرده است؛ مثلاً اگر منبع چاپ ایران است از هجری شمسی استفاده می‌شود.
  • هنگام هر گونه ارجاع به هر کتابی، بهتر است شابک (ISBN) کتاب ذکر شود. شمارهٔ مربوط به شابک به‌طور خودکار ویکی‌سازی خواهد شد. برای این منظور از الگوی {{شابک}} می‌توان استفاده کرد؛ الگوهای خانوادهٔ یادکرد و خانوادهٔ cite همگی به طور خودکار الگوی شابک را فراخوانی می‌کنند در نتیجه در پارامتر «شابک» یا «isbn» این الگوها، فقط خود شابک وارد می‌گردد.
  • با اینکه خدمات جستجوی کتاب ویکی‌پدیا در وبگاه‌هایی مانند Amazon (که از طریق پیوندی که روی شمارهٔ شابک قرار می‌گیرد قابل دسترسی است) معمولاً به نمایش نتایج کتاب موردنظر نمی‌انجامد و اطلاعات کتاب‌های فارسی در دادگان آن وبگاه‌ها ثبت نشده‌اند، ولی بهتر است که به‌عنوان آینده‌نگری شماره‌های شابک کتاب‌ها به شکل صحیح و دارای پیوند ذکر شوند.
  • اشاره به یک مقاله یا یک فصل خاص در داخل کتابی که هر فصل (یا مقاله) از آن نویسندگان متفاوتی دارد به شکل زیر است:
* دلوز، ژیل. «تفکر ایلیاتی». در بودریار، ژان و دیگران. سرگشتگی نشانه‌ها، نمونه‌هایی از نقد پسامدرن. ترجمهٔ بابک احمدی. ۳۰–۵۰ تهران: نشر مرکز. ۱۳۷۴، ISBN 964305120X, خانهٔ کتاب.

مقاله‌های ژورنال‌ها

یادکرد یک مقاله از یک ژورنال شامل موارد زیر است:

  • نام نویسنده (یا نویسندگان)
  • سال و در بعضی موارد ماه انتشار
  • عنوان مقاله در نشان نقل قول (گیومه)
  • نام ژورنال به صورت ایتالیک
  • شمارهٔ جلد، شمارهٔ انتشار، و شمارهٔ صفحه (شماره مقاله در بعضی مقالات مربوط به برق)

مثال:

  • احمدی، احمد. «مقابله با حملات DoS»، مجموعه مقالات پژوهشگاه امنیت فناوری اطلاعات ۲ (۳): ۲۳۴–۲۵۱.

توجه کنید که اعدادی که بعد از عنوان ژورنال آمده‌اند به‌ترتیب «دوره (شماره)، شمارهٔ صفحات» هستند.

به جای شماره می‌توان تاریخ را وارد کرد، و اگر هر دو هم ذکر شوند موردی ندارد. ممکن است به هر دلیلی دوره، شماره یا هر دو ذکر نشوند. در این حالت‌ها شیوهٔ یادکرد قدری متفاوت می‌شود. توصیه می‌شود از الگوی {{یادکرد ژورنال}} استفاده کنید.

برای مقاله‌ای که جایی بر روی وب نسخه‌ای از آن موجود است می‌توانید عنوان مقاله را پیوندی به نسخهٔ وبی بدهید.

روزنامه‌ها، مجله‌ها و نشریه‌های ادواری

به مثال‌ها توجه کنید:

  • مرجایی، فرید. «کودتا علیه عرصهٔ عمومی». شرق، ۲۹ مرداد ۱۳۸۴، شماره ۵۵۴، ص ۶.

یا در صورتی که مقاله نام نگارنده ندارد:

  • «در ستایش لیبرالیسم». کیهان، ۱ دی ۱۳۹۰، ص ۳.

به همچنین در صورتی که بخواهیم به نسخهٔ موجود روی وب از این مقالهٔ روزنامه پیوند دهیم باید از بخش عنوان مقاله برای پیونددهی استفاده کنیم. در این حالت دیگر نوشتن شمارهٔ صفحه لازم نیست (و البته ضرری هم ندارد):

وبگاه‌ها و مقاله‌ها (غیر از مقاله‌های نشریات ادواری)

تذکر: توجه کنید که در بعضی موارد، بنا بر سیاست اثبات‌پذیری ویکی‌پدیا، وبلاگ‌ها و امثال آن که جزو منابع خودچاپ‌کرده به شمار می‌آیند منبع خوبی برای مقاله‌های ویکی‌پدیا نیستند؛ خصوصاً هنگامی که راجع به خود صحبت نمی‌کنند.

برای یادکرد کل یک وبگاه بدون اشاره به یک سند یا صفحهٔ خاص بر روی آن وبگاه می‌توان به سادگی، آدرس وبی (URL) آن را در متن مقاله آورد. در ویکی‌پدیا یک URL ساده که با «//:http» شروع شود به‌طور خودکار تبدیل به پیوند قابل کلیک کردن خواهد شد. به‌عنوان مثال این متن را در نظر بگیرید: «اسلش‌دات یک وبگاه محبوب است که در این آدرس http://slashdot.org قرار دارد». با توجه به اینکه به کلیت یک وبگاه اشاره می‌کنید و نه به محتویاتی خاص بر روی آن، بنابراین احتیاجی به ذکر تاریخ بازبینی اطلاعات از آن وبگاه نیست.

برای یادکرد صفحات وب خاص (یا مجموعه‌ای از آن‌ها) همانند یادکرد کتاب‌ها عمل می‌کنیم (و عنوان را پیونددار می‌کنیم)، اما در این حالت باید یک تاریخ بازبینی هم نوشته شود:

تاریخ داخل پرانتز تاریخ ساخته شدن این صفحه برای اولین بار یا تاریخ آخرین به‌روز رسانی این صفحه است. در صورت نامشخص بودن این بحث می‌توان آن را حذف کرد و ذکر ننمود. بخش مربوط به تاریخ بازبینی به خواننده کمک می‌کند که از طریق ابزارهایی مانند بایگانی اینترنت دقیقاً نسخه‌ای که مدنظر شماست را بازیابی کند.

توجه داشته باشید که در ویکی‌پدیا معمول است که بخشی با عنوان پیوند به بیرون (پس از منابع) وجود داشته باشد که پیوندهای متفاوتی به وبگاه‌ها و صفحات متفاوت در آن بخش قرار می‌گیرد.

به دلیل پویایی وب، ممکن است صفحه‌ای که به عنوان منبع استفاده شده است، غیرفعال شود. چنین یادکردی را با وجود اینکه غیرفعال است، حذف نکنید؛ زیرا تنها با وجود داشتن این یادکرد است که مشخصات منبعی که قبلاً وجود داشته است ثبت می‌گردد. می‌توانید در کنار یادکرد یادداشتی ثبت کنید و در آن تاریخی که پیوند اصلی صفحهٔ مورد بحث غیرفعال شده است را بنویسید. در صورتیکه نسخه‌ای در خدمات بایگانی اینترنت می‌شناسید، یک پیوند به آن بدهید. برای این منظور ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده را ببینید.

ویکی‌پدیاهای زبان‌های دیگر

تذکر: ویکی‌پدیاهای زبان دیگر، منبع معتبر محسوب نمی‌شوند. برای اطلاعات بیشتر ویکی‌پدیا:منابع معتبر را ببینید.

اگر از مقاله‌های ویکی‌پدیاهای زبان‌های دیگر (مثلاً ویکی‌پدیای انگلیسی) به عنوان منبع استفاده می‌کنید، این امر باید در بخش منابع ذکر شود. در این حالت از پیوند بیرونی استفاده کنید و نه پیوند میان‌ویکی تا از ارجاع بیجا به خود جلوگیری شود.

ارجاع درست مطابق ارجاع به سایر مقاله‌های برخط صورت می‌گیرد. بهترین روش این است که به صفحهٔ مربوط در ویکی‌پدیای آن زبان بروید و با استفاده از قابلیت یادکرد مقاله در جعبه ابزار (مثلاً در ویکی انگلیسی نام این ابزار Cite this page است) یادکرد کامل مقاله را دریافت و به مقالهٔ فارسی منتقل کنید. در ویکی‌پدیای فارسی به طور پیش‌فرض از استاندارد شیکاگو برای یادکرد استفاده می‌شود. نمونه (استاندارد شیکاگو):

Wikipedia contributors, "Wilmer & the Dukes," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilmer_%26_the_Dukes&oldid=39441514 (accessed July 2, 2006).

می‌توانید یادکرد مقاله را به جز پیوند آن، به صورت ترجمه شده نیز به کار بگیرید. برای همین منظور الگویی نیز ساخته شده است. با کمک الگوی {{یادکرد-ویکی}} می‌توانید با وارد کردن چند پارامتر پیوندی با نوشتار استاندارد به صفحهٔ مورد نظر در ویکی‌پدیاهای دیگر ایجاد کنید. شرح چگونگی به‌کارگیری از آن الگو در صفحهٔ مربوط به آن آمده است.

اگر به خاطر ترجمهٔ (غالباً خط به خط) مقاله‌ای از ویکی‌پدیایی به زبان دیگر بخش یا قسمتی از منابع به صورت دست‌دوم یاد شده است، باید منابع دست دوم را با توضیح مناسب یا الگوهایی مانند {{ارجاع دست دوم}} و {{جعبه ارجاع دست دوم}} مشخص کنید.

اگر فقط از مطالب مقاله استفاده کرده‌اید و احیاناً منبع یا منابع دیگری هم به کار برده‌اید دیگر ذکر منابع به کار رفته در ویکی زبان‌های دیگر لازم نیست. تنها به خود ویکی ارجاع می‌شود. این روش برای سایر مقاله‌هایی که به خاطر همخوانی حق تکثیر عیناً کپی می‌شوند کاربرد دارد.

لازم به یادآوری است که در صورتی که گزاره‌ای از یک مقالهٔ ویکی‌پدیا در زبانی دیگر ترجمه شود و صحت و منبع‌دار بودن آن با الگویی چون {{مدرک}} یا در صفحات بحث به چالش کشیده شود، نمی‌توان از این استدلال استفاده کرد که آن گزاره در ویکی‌پدیا به زبان دیگر موجود است پس صحیح است و منبع معتبری دارد. در این حالت باید برای آن گزاره منبع دیگری یاد کرد.

در روشی دیگر می‌توانید متن ویکی‌پدیای مبدأ را با توجه به منابع و مدارک موجود و در دسترس خودتان ترجمه و بازنویسی کنید؛ بدین معنا که یا نوشته‌های آن را دوباره با منابع خودتان مقایسه کرده و مدرک‌گذاری نمائید یا اینکه صحت منابع خود مقالهٔ ویکی‌پدیای مبدأ را مورد بازبینی دقیق قرار دهید.

به آنچه خودتان خوانده‌اید ارجاع دهید

میانبر:

تنها به منابعی ارجاع دهید که به چشم خودتان دیده‌اید. اگر می‌خواهید از نویسندهٔ ب یاد کنید در حالی که خودتان تنها نوشتهٔ نویسندهٔ الف را که در آن از نویسندهٔ ب گفتاوردی آمده است خوانده‌اید، آنگاه لازم است هنگام یادکرد، در ادامهٔ نوشتن مشخصات منبع ب (که خودتان ندیده‌اید)، با افزودن عبارتی مثل «به نقل از» و سپس آوردن مشخصات منبع الف (که خودتان دیده‌اید)، این موضوع را مشخص کنید.

با این وجود اگر خودتان منبع ب را از نزدیک دیده و صحتش را بررسی کرده‌اید، می‌توانید مستقیم و تنها از همین منبع یاد کنید. ذکر شیوهٔ دستیابی شما به منبع نیز لازم نیست؛ بنابراین اگر از طریق یک جویشگر اینترنتی، کتابخانه، وبگاه، یا مانند آن به منبع دست یافتید، به شرط اینکه بتوان اطمینان حاصل کرد که این منبع یک کپی دقیق و دست‌نخورده است، لازم نیست این موارد را هنگام ارجاع به منبع ذکر کنید. به طور مشابه اهمیتی نخواهد داشت اگر کتابی را در گوگل بوکس، جی‌استور، در پیش‌نمایش یک کتابفروشی برخط معتبر مانند آمازون، یا کتاب‌خوان الکترونیکی شخصی‌تان (مگر در حالتی که در شماره‌گذاری صفحه‌ها تأثیر داشته باشد) مطالعه کرده باشید.

شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی

میانبرها:

ویکی‌پدیا از یک شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی خاص به عنوان پیش‌فرض استفاده نمی‌کند با این وجود ارجاع‌دهی در یک مقالهٔ خاص باید از یک شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مشخص پیروی کند.

تعدادی از شیوه‌نامه‌های ارجاع‌دهی مورد قبول ویکی‌پدیا در مقالات استناد، شیوه‌نامهٔ انجمن روان‌شناسی آمریکا، شیوه‌نامهٔ ای‌اس‌ای، دستنامه ام‌ال‌ای، شیوه‌نامهٔ شیکاگو، منبع‌دهی هاروارد، شیوه‌نامهٔ ونکوور و کتاب‌آبی شرح داده‌شده‌اند.

با وجودی که برای انتخاب شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی، ویکی‌پدیا دستتان را باز گذاشته است، اشاره به تاریخ باید از شیوهٔ مشخصی تبعیت کند.[۱]

تنوع در شیوه‌نامه‌های ارجاع‌دهی

میانبر:

ویرایشگران نباید شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی غالب یک مقاله را به دلخواه خودشان یا برای مشابه‌سازی با سایر مقالات تغییر دهند و باید به اجماع صورت گرفته در مورد آن مقاله توجه کنند (در صورتی که موجود باشد و اگر موجود نبود باید به اجماع برسند)

بر پایهٔ شیوه ویرایشی فعال‌ترین ویرایشگران مقاله، شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مقاله مشخص می‌شود یا بر پایهٔ اجماع صورت گرفته میان کاربران فعال در توسعهٔ مقاله می‌توان شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مقاله را مشخص کرد. اگر مقاله‌ای که بر روی آن کار می‌کنید دارای سبک ارجاع‌دهی‌ست باید به آن احترام گذاشت و مابقی ارجاع‌ها مشابه آن انجام گیرند. اگر تصور می‌کنید تغییر شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی برای مقاله واجب است باید در بحث مقاله تلاش کنید نظر دیگر کاربران را جلب کنید و به اجماع برسید. اگر اولین کاربر هستید که به مقاله منبع می‌افزایید سعی کنید شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مناسب با موضوع مقاله انتخاب کنید.

اگر بیشتر منابع ارجاع شده در مقاله بدون الگوهای ارجاع استفاده شده‌اند و فقط پیوند اینترنتی بدون ذکر نام نویسنده، تاریخ نشر، شمارهٔ صفحه است و این اطلاعات را می‌توانید به‌دست بیاورید مسلماً اینگونه ارجاع‌دهی نمی‌تواند به عنوان شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مقاله در نظر گرفت و می‌توانید آن را با شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مناسب که جزئیات بیشتری در مورد منابع به مقاله می‌افزاید انتخاب کنید.[۱]

کارهایی که باید از انجامشان اجتناب کرد

زمانی که یک مقاله یک شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی مشخص دارد، کارهای زیر را نباید انجام داد:

  • تغییر دادن شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی غالب مقاله با شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی دیگر مثلاً تغییر شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی پرانتزدار با شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی بدون پرانتز، یا جایگزین کردن یک شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی آکادمیک با شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی دیگر آکادمیک. (مثلاً تغییر شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی شیکاگو به شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی هاروارد)
  • افزودن الگوهای ارجاع‌دهی به مقاله‌ای که از پیوند اینترنتی بدون الگو استفاده می‌کند یا حذف الگوهای ارجاع‌دهی از یک مقاله که از آن شیوه‌نامهٔ ارجاع‌دهی خاص استفاده می‌کند.
  • تغییر مکان ارجاع‌های تعریف شده، مثلاً انتقال ارجاع‌ها از متن مقاله به بخش منابع یا انتقال ارجاع‌ها از بخش منابع به درون متن (به صورت درون‌خطی)[۱]

انتساب درمتن

میانبر:

انتساب درمتن به‌معنای نسبت‌دادن یک جمله به منبع آن در درون خود جمله است که درکنار یادکرد درخط استفاده می‌شود. انتساب درمتن باید در نقل‌قول‌های مستقیم، نقل‌قول‌های غیرمستقیم و در خلاصه‌نویسی‌ها به‌کار رود. انتساب درمتن باعث جلوگیری از دستبرد فکری سهوی می‌شود و به خواننده این اجازه را می‌دهد تا بداند یک دیدگاه از چه کسی یا چه کسانی است. پس از انتساب درمتن، حتماً باید از یادکرد درخط نیز استفاده کرد.

برای مثال:

N سلاح هسته‌ای بازدارندگی به ارمغان نمی‌آورد.[۲]

✔Y کوربین معتقد است سلاح هسته‌ای بازدارندگی به ارمغان نمی‌آورد.[۲]

هنگام استفاده از انتساب درمتن مطمئن شوید که دیدگاه بی‌طرف را نقض نمی‌کنید.

برای مثال:

N داروین می‌گوید انسان‌ها با ابزار انتخاب طبیعی تکامل یافته‌اند،[۳] اما اکبرخان می‌گوید انسان‌ها از کرهٔ ماه آمده‌اند.[۴]

✔Y داروین معتقد بود انسان‌ها با ابزار انتخاب طبیعی تکامل یافته‌اند.[۳]

مشکل خط اول این است که به برابری دو منبع دلالت دارد و مشخص نمی‌کند که دیدگاه داروین، دیدگاه غالب است.

همچنین انتساب درمتن ممکن است باعث این تلقی شود که یک دیدگاه تنها از کشفیات یک‌نفر یا یک گروه است.

N اکبرخان معتقد است که دو به‌علاوه دو می‌شود چهار.

✔Y دو به‌علاوه دو می‌شود چهار.

برای حقایق ساده می‌توان از یادکردهای درخط استفاده کرد، اما معمولاً از انتساب درمتن استفاده نمی‌شود.

✔Y مولکول آب از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده است.[۵]

الگوهای ارجاع‌دهی

جستارهای وابسته

برای مطالعهٔ بیشتر به صفحات زیر در ویکی‌پدیای انگلیسی مراجعه کنید:

منابع

  • ادیب سلطانی، میرشمس‌الدین (۱۳۸۱)، راهنمای آماده‌ساختن کتاب (ویراست ویراست سوم)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
  • Fowler, H. Ramsey. The Little, Brown Handbook. second Canadian ed. Don Mills, Ontario, 1998. 660–668.
  • The Chicago Manual of Style. 15th ed. Chicago: University of Chicago Press, 2003.
  • The Chicago Manual of Style Online. 16th ed. chap. 14.

پیوند به بیرون

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی». دریافت‌شده در ۱۹ بهمن ۱۳۹۵.
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id