Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url url
  2. Weltenzyklopädie
  3. زئونوز - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
زئونوز - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
زئونوز
سگ مبتلا به هاری.
تخصصبیماری عفونی (تخصص پزشکی) ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
دادگان بیماری‌ها28555
سمپD015047

بیماری مشترک انسان و جانوران یا زُئونوز (انگلیسی: Zoonosis) به بیماری‌های عفونی گفته می‌شود که بین جانوران (عموماً مهره‌داران) و انسان به صورت طبیعی قابل انتقال هستند.[۱] این بیماری‌ها می‌توانند توسط عوامل مختلفی از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و پریون‌ها ایجاد شوند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، حدود ۶۰٪ از بیماری‌های عفونی شناخته‌شده در انسان و ۷۵٪ از بیماری‌های نوپدید از جانوران سرچشمه می‌گیرند.[۲]

طبقه‌بندی

زئونوزها بر اساس مسیر انتقال و میزبان نهایی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:[۳]

  • مستقیم (Orthozoonoses): انتقال مستقیم از حیوان به انسان بدون نیاز به ناقل (مثال: هاری، سیاه‌زخم)
  • چرخه‌ای (Cyclozoonoses): نیاز به بیش از یک مهره‌دار برای تکمیل چرخه زندگی عامل بیماری‌زا (مثال: کیست هیداتید)
  • متازئونوز (Metazoonoses): انتقال از طریق ناقل بی‌مهره مانند حشرات (مثال: تب دانگ، تب کریمه-کنگو)

بر اساس عامل بیماری‌زا

مکانیسم‌های انتقال

راه‌های اصلی انتقال زئونوزها شامل موارد زیر است:[۴]

  • تماس مستقیم: لمس حیوان آلوده یا ترشحات آن (مثال: هاری از طریق گازگرفتگی)
  • غذایی: مصرف محصولات حیوانی آلوده (مثال: سالمونلا از تخم مرغ خام)
  • آب‌آلود: نوشیدن آب آلوده به مدفوع حیوانات (مثال: لپتوسپیروز)
  • ناقلین: انتقال توسط حشرات یا کنه‌ها (مثال: تب دانگ توسط پشه)
  • محیطی: استنشاق ذرات آلوده (مثال: سیاه‌زخم ریوی)

بیماری‌های منتقل‌شونده از راه غذا

مهم‌ترین عوامل بیماریزای زئونوزی که باعث بیماری‌های واگیر (منتقل‌شونده) از راه غذا می‌شوند، عبارتند از:

در سال ۲۰۰۶ میلادی، همایشی در برلین برگزار شد که هدف آن بررسی اثر عوامل بیماریزای زئونوزی بر روی امنیت و سلامت غذایی بود. در این همایش از دولت‌ها خواسته شد که در این زمینه پیشگام شوند و همچنین از مردم درخواست شد که هوشیار باشند و به این طریق خطر بیماری‌های منقل شونده از راه غذا را در مسیر مزرعه تا سفره غذا کاهش دهند.[۵]

بسیاری از موارد شیوع گسترده یک بیماری در پی مصرف غذا، ریشه در عوامل بیماریزای زئونوزی دارند. بسیاری از غذاهایی که از جانوران به دست می‌آیند ممکن است آلوده شوند. برخی از غذاهای مستعد آلوده شدن با عوامل بیماریزای زئونوزی عبارتند از: تخم مرغ، غذاهای دریایی، گوشت، فراورده‌های شیری و حتی برخی سبزیجات.[۶]

همه‌گیرشناسی

برخی عوامل افزایش‌دهنده ظهور زئونوزها عبارتند از:[۷]

  • تغییرات کاربری زمین و جنگل‌زدایی
  • تجارت غیرقانونی حیات وحش
  • تغییرات اقلیمی و گسترش زیستگاه ناقلین
  • افزایش تماس انسان-حیوان در سیستم‌های پرورش صنعتی

پیشگیری و کنترل

استراتژی‌های کلیدی برای کاهش خطر زئونوزها شامل موارد زیر است:[۸]

  • نظارت یکپارچه بر سلامت انسان، حیوانات و محیط زیست (سلامت واحد)
  • واکسیناسیون دام‌ها و حیوانات خانگی
  • آموزش بهداشت به جوامع محلی
  • بهبود استانداردهای بهداشتی در کشتارگاهها و مزارع

نمونه‌های تاریخی

فهرستی از برخی زئونوزها

جستارهای وابسته

نقش دامپزشکان

  • تشخیص زودهنگام: استفاده از تکنیک‌های مولکولی مانند PCR برای شناسایی عوامل بیماری‌زا در حیوانات پیش از بروز علائم بالینی.[۹]
  • واکسیناسیون: اجرای برنامه‌های واکسیناسیون دام‌ها علیه بیماری‌هایی مانند هاری و تب مالت.
  • نظارت بر حیات وحش: شناسایی عوامل نوظهور در حیوانات وحشی مانند ویروس‌های خانواده cCoronaviridae.[۱۰]
  • کنترل زنجیره انتقال: مدیریت بهداشت در کشتارگاه‌ها و جلوگیری از تماس انسان با حیوانات آلوده.

نقش پزشکان

  • تشخیص بالینی: شناسایی علائم بیماری‌هایی مانند تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو (CCHF) بر اساس سابقه تماس با حیوانات.[۱۱]
  • درمان هدفمند: استفاده از پروتکل‌های اختصاصی برای عفونت‌های باکتریایی (مانند بروسلوز) یا ویروسی (مانند هاری).
  • آموزش عمومی: هشدار دربارهٔ خطرات مصرف محصولات دامی غیرپاستوریزه.[۹]
  • گزارش‌دهی اپیدمیولوژیک: ثبت موارد ابتلا و همکاری با نهادهای بهداشتی برای کنترل شیوع.

نقش سلامت واحد (One Health)

این رویکرد بین‌رشته‌ای بر همکاری سه حوزه تأکید دارد:[۱۲]

  • همکاری بین سازمانی: ایجاد شبکه‌های نظارتی مشترک بین سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و محیط‌زیست.
  • پژوهش‌های یکپارچه: مطالعه عوامل بیماری‌زای نوپدید در حیوانات و ارزیابی ریسک انتقال به انسان.
  • مدیریت ایمنی غذایی: نظارت بر فرآوری محصولات دامی از مزرعه تا مصرف.
  • آموزش جامع: افزایش آگاهی دربارهٔ راه‌های انتقال و رفتارهای بهداشتی.

نمونه‌های همکاری موفق

  • کنترل هاری در ایران: واکسیناسیون سگ‌های ولگرد توسط دامپزشکان و توزیع واکسن PEP برای انسان‌های گازگرفته‌شده توسط پزشکان.[۹]
  • مبارزه با تب مالت: ترکیب واکسیناسیون دام‌ها با آموزش جوامع روستایی دربارهٔ خطرات شیر غیرپاستوریزه.

منابع

  1. ↑ "Zoonoses". World Health Organization (به انگلیسی). 29 July 2020. Retrieved 29 July 2021.
  2. ↑ Jones, KE; Patel, NG (2008). "Global trends in emerging infectious diseases". Nature. 451 (7181): 990–993. Bibcode:2008Natur.451..990J. doi:10.1038/nature06536. PMID 18288193. S2CID 205211958.
  3. ↑ Krauss, H., ed. (2016). Zoonoses: Infectious Diseases Transmissible from Animals to Humans (4th ed.). ASM Press. pp. 12–18. ISBN 978-1-55581-925-9. {{cite book}}: Check |isbn= value: checksum (help)
  4. ↑ Taylor, LH; Latham, SM (2001). "Risk factors for human disease emergence". Philosophical Transactions of the Royal Society B. 356 (1411): 983–989. doi:10.1098/rstb.2001.0888. PMC 1088493. PMID 11516376.
  5. ↑ Med-Vet-Net. "Priority Setting for Foodborne and Zoonotic Pathogens" (PDF). Archived (PDF) from the original on 25 June 2008. Retrieved 5 April 2008.
  6. ↑ Abebe, Engidaw; Gugsa, Getachew; Ahmed, Meselu (29 June 2020). "Review on Major Food-Borne Zoonotic Bacterial Pathogens". Journal of Tropical Medicine. 2020: 4674235. doi:10.1155/2020/4674235. ISSN 1687-9686. PMC 7341400. PMID 32684938.
  7. ↑ Preventing the Next Pandemic: Zoonotic diseases and how to break the chain of transmission (Report). UNEP. 2020.
  8. ↑ "One Health". CDC (به انگلیسی). 11 September 2018. Retrieved 1 August 2021.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ «زئونوزها و اهمیت کنترل بین‌بخشی». پایگاه بهداشت گچساران. ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۲۹.
  10. ↑ «گزارش شیوع بیماری‌های نوپدید». بهداشت نیوز. ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۲۹.
  11. ↑ «انواع زئونوز و راه‌های پیشگیری». مجله پزشکی VirtualDR. ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۲۹.
  12. ↑ «شعار سلامت واحد برای کنترل زئونوز». ۲۰۲۴-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۲۹.

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زئونوز موجود است.
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id